Ege'de direnişin sembolü: Yörük Ali Efe

Milli Mücadele yıllarında gösterdiği kahramanlıklarla milletin gönlünde yer edinen, "Efelerin Efesi" Yörük Ali Efe, ölümünün 69. yılında anılıyor.

Aydın'ın Sultanhisar ilçesi Kavaklı köyünde 1895 yılında dünyaya gelen Yörük Ali Efe, 19 yaşında Aydın dağlarındaki Alanyalı Molla Ahmet Efe'nin zeybek grubuna katıldı.

Kısa sürede herkesin güvenini ve sevgisini kazanan Yörük Ali Efe, Alanyalı Molla Ahmet Efe'nin hayatını kaybetmesinin ardından grubun başına geçti.

İzmir, Aydın ve Nazilli'nin düşman işgalinden kurtarılması için Milli Mücadele'de yer alan Yörük Ali Efe, 16 Haziran 1919'da Batı ve Güney Anadolu'da düzenli, bilinçli ve milli şuurla düşmana yapılan ilk baskın olarak tarihe geçen Malgaç Demiryolu Köprüsü yanındaki tam teçhizatlı düşman karakoluna baskın gerçekleştirdi. Yaptığı baskınlarla düşmanı büyük zarara uğrattı.

Düzenli ordunun kurulmasıyla emrindeki grubu orduyla bütünleştirdi, kendisi de Milli Aydın Cephesi Komutanı oldu.

Milli Mücadele'deki başarılarından dolayı TBMM tarafından İstiklal Madalyası verilen ve Cumhuriyet döneminde Yörük soyadını alan Ali Efe, Kurtuluş Savaşı'ndan sonra bir süre İzmir'de yaşadı.

İzmir'de 1951'de geçirdiği tramvay kazasında bacaklarını kaybeden Yörük Ali Efe, tedavi için gittiği Bursa'da 23 Eylül 1951'de hayatını kaybetti.

Yörük Ali Efe'nin mezarı, bir dönem karargah olarak da kullandığı Aydın'ın Yenipazar ilçesinde bulunuyor. Mezarın bulunduğu bölgede ise Yörük Ali Efe'nin kıyafetleri, silahları ve o döneme ait eşyaların sergilendiği müze yer alıyor.

Kavaklı Mahallesi'nde Yörük Ali Efe'nin dünyaya geldiği ev de ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor.

"Yörük Ali Efe ve arkadaşları nüfuzlu tabakanın Milli Mücadele'ye destek vermelerini sağladı"

Adnan Menderes Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Günver Güneş, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Yörük Ali Efe ve arkadaşlarının, Yunan kuvvetlerinin Batı Anadolu'da kolayca ilerlemelerinin önünde en büyük engel oluşturduğunu anlattı.

Yörük Ali Efe'nin Yunanistan unsurlarını baskın ve hücumlarla rahatsız ettiğini vurgulayan Güneş, şöyle devam etti:

"Özellikle Milli Mücadele karşıtlarının aktif faaliyet göstermelerini engellemiş, Kuvayımilliye'ye katılımların artmasına yardımcı olmuşlardır. Siyasi ve ekonomik kaygılarla Milli Mücadele'ye taraftar olmayan nüfuzlu tabakanın isteyerek veya istemeyerek Milli Mücadele'ye ilgi duymalarını ve destek vermelerini sağlamışlardır. Yörük Ali ve arkadaşlarının Kuvayımilliye içinde etkili olduğu süreç, düzenli ordunun kurulmasına kadar yaklaşık bir buçuk yıl sürmüştür. Bu sürecin sonunda düzenli ordu içerisinde yer alarak desteklerini sürdürmekle birlikte efe ve zeybeklerin mücadele içindeki etkin rolleri sona ermiştir."

İtalyan komutanların ve gazetelerin de Yörük Ali'den övgüyle söz ettiğini vurgulayan Güneş, "Gazeteci Filipucci Guistiani, Il Messaggero gazetesinde Kasım 1922'de yayınladığı yazısında Yörük Ali'den, ilk direnişçilerden, efsane, halk kahramanı olarak söz etmektedir." dedi.

Hemşehrileri Yörük Ali Efe'yi anlattı

Kavaklı Mahallesi'nde yaşayan 73 yaşındaki Ferhat Bilgin, hemşehrileri Yörük Ali Efe ile gurur duyduklarını söyledi.

Yörük Ali Efe'yi tanıyanlardan duyduğu bir hikayeyi anlatan Bilgin, şunları kaydetti:

"Boyundan dolayı 'Çocuk bu. Bundan efe mi olur?' demişler. Dağda keçi güderken, nişan oynarmış, eli iyice alışmış. Kızanlar havaya ateş edermiş, hepsi de karavana atarmış. Yörük bir ateş edermiş serçeyi tabancayla vururmuş. Burayı kurtaranların başında o gelir. Yörük Ali Efe, buranın kahramanıdır."

Mahallenin yaşlılarından Nuri Özcıvan ise Yörük Ali Efe'yi 1951'de geçirdiği trafik kazasının ardından, çocukken aile büyükleriyle ziyarete gittiğini anlattı.

Efe'nin iyi bir keskin nişancı olduğunu aktaran Özcıvan, "Yunan baskını sırasında caminin minaresinden Yunan askeri mitralyözle atış yapıyormuş. Sürünerek gitmiş, bir kurşunla onu vurmuş. Aydın'ın düşmandan kurtulmasında büyük emekleri var." diye konuştu.