Dünyayı kömüre yönlendiren şirketler açıklandı

Toplamda 10 trilyon dolarlık finansal değeri temsil eden yatırımcı, portföyleri için Küresel Kömürden Çıkış Listesi (Global Coal Exit List, GCEL) tarafından belirlenen fosil yakıttan çekilme kriterlerini kullanıyor.

Birçok kömür projesi yatırımcısı, finansal kurumların kömür yatırımlarından çekilme politikalarına maruz kalıyor.

Küresel İklim Grevi'nden bir gün önce, Avrupa'da enerji konusunda çalışan Urgewald, Avrupa İklim Ağı'nın (CAN Europe) da dahil olduğu 30 sivil toplum kuruluşu ile birlikte, kömür sektöründe faaliyet gösteren şirketleri içeren küresel ölçekteki en kapsamlı veri tabanı, "Küresel Kömürden Çıkış Listesi"ni (Global Coal Exit List, GCEL) yayınladı.

Urgewald'ın direktörü Heffa Schuecking "2019 verilerimiz, kömür endüstrisinin sabırla ele alınması için zaman kalmadığını gösteriyor" diyor. Birleşmiş Milletler ve dünyanın önde gelen iklim bilimcileri, kömüre dayalı elektrik üretiminin hızla sonlandırılması gerektiği konusunda uzun süredir uyarılarda bulunurken, Küresel Kömürden Çıkış Listesi'ndeki 746 şirketin 400'ü kömür faaliyetlerini artırm planlarını sürdürüyor. Schuecking "Bankalar, sigorta şirketleri, emeklilik fonları ve diğer yatırımcıların paralarını kömür endüstrisinden çekmelerinin zamanı çoktan geldi" diyor.

Avrupa İklim Ağı (CAN Europe) Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Elif Gündüzyeli, "İklim değişikliği artık acil durum müdahalesi gerektiren küresel bir kriz. Bu krizin en büyük nedeni de fosil yakıtlar. Yakın zaman önce yayınlanan Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 1,5? raporuna göre öncelikle kömür kaynaklı enerji üretimine son vermek, 2050'ye kadar ise tüm fosil yakıt kaynaklarından vazgeçmek gerekiyor. Çocukların liderliğinde, bilim insanlarının verdiği alarma cevap olacak Küresel İklim Grevi öncesinde yayınlanan Küresel Kömürden Çıkış Listesi, şirketlerin yüksek karbonlu yatırımlardan çekilebilmeleri için bir araç niteliğinde."

Polonya'dan Filipinler'e, Mozambik'ten Myanmar'a kadar yöre halkları mahkemelerde ve sokaklarda yeni kömür projelerine karşı çıkıyor. 20 Eylül'de, dünyanın dört bir yanında milyonlarca iklim eylemcisi, kömür ve diğer fosil yakıtlara son verilmesi çağrısında bulunuyor. Küresel Kömürden Çıkış Listesi, Paris Anlaşması'nda belirlenen hedeflere ulaşmak için finans dünyasının arkada bırakması gereken 746 şirketi işaret ederek yön gösteriyor. Bu şirketler arasında Türkiye'den 17 şirket yer alıyor.

Kasım 2017'de ilk kez kamuoyuyla paylaşılan Küresel Kömür Çıkış Listesi, özellikle Avrupa'daki büyük yatırımcıların kömür yatırımlarından çekilmesinde etkin rol oynamıştı. Günümüzde 200'den fazla finansal kurum, bu veri tabanının kayıtlı kullanıcısı. 10 trilyon dolarlık finansal değeri temsil eden sayıda yatırımcı da, GCEL tarafından belirlenen kömürden çekilme kriterlerinden en az birini kullanıyor.

Veri tabanı, başlıca kömür santrali işletmecileri ve üreticilerinin yanı sıra, gelirinin ya da elektrik üretiminin %30'undan fazlasını kömürden elde eden, ya da kömür altyapısını genişletmeyi planlayan tüm şirketleri kapsıyor.

Yatırımcıları karbon riskleri konusunda yönlendiren ET Index düşünce kuruluşu, "Urgewald tarafından hazırlanan Küresel Kömürden Çıkış Listesi, atıl varlık ve enerji dönüşümü risklerini anlamak için önemli bir araç ve kömür üretimi ve genişlemesi konusunda en kapsamlı veri tabanlarından biri" diyor. Kısa zaman önce, gelirinin yüzde 30'unu kömürden elde eden şirketlere yatırım yapmayacağını açıklayan Zürich Sigorta, listenin önemine "GCEL kömür politikamızı sigorta sektöründe uygulamak için değerli bir araçtır. Bunun yanı sıra özel şirketleri de değerlendiren tek veri kaynağıdır" diyerek dikkat çekiyor.

2019 Küresel Kömürden Çıkış Listesine Genel Bakış

Veri tabanı, 746 şirketin yanı sıra faaliyet alanı kömür arama ve madencilik, kömür ticareti ve taşımacılığı, kömürden elektrik üretimi ve kömür santralleri için ekipman üretimi olan 1.400'ün üzerinde iştirakçiyi değerlendiren önemli istatistikler sunuyor. Veri tabanındaki bilgilerin birçoğu yıllık raporlar, yatırımcı sunumları ve şirket web siteleri gibi şirketlerin kendi verilerini paylaştığı birincil kaynaklardan elde ediliyor. Sonuç olarak listelenen şirketler, dünyadaki termal kömür üretiminin %89'unu ve kömürlü termik santral kurulu gücünün %87'sini temsil ediyor.

Proje Aşamasındaki Termik Santral Kapasitesi 579 GW'nin Üzerinde

Planlanan kömürlü termik santral sayısı, küresel ölçekte son üç yılda %50'nin üzerinde azalırken, 60 ülke yeni kömür santrali planlamaya devam ediyor. Bu projelerin inşa edilmesi durumunda, küresel ölçekteki kömürlü termik santral kurulu gücü 579 GW, yani mevcut kurulu gücün yaklaşık %29'u kadar daha artacak. 2019 Listesi'nde, bu artıştan sorumlu 259 kömür yatırımcısı tanımlanıyor.

Kömür Madenciliği ve Kömür Altyapısının Genişlemesi

GCEL'de yer alan 200'den fazla şirket, yöre halkları tarafından oluşan muhalefete rağmen kömür madenciliği faaliyetlerini genişletmeye devam ediyor. Avrupa'da kömür madenciliği sektöründeki 23 şirketten 7'si Polonya'da, 9'u ise Türkiye'de faaliyet alanını genişletiyor. Bu iki ülkede de, yeni kömür projelerine karşı muhalefet güçlü. Örneğin, Muğla'da yöre halkı, işletmedeki kömür santrallerinin ömrünü uzatmak ve bölgede yer alan linyit madenlerini genişletmek üzere çalışan Bereket, IC İçtaş Holding ve Limak Enerji'nin kömür projelerine karşı mücadele ediyor.

Dünyanın birçok bölgesinde yeni kömür madenlerinin geliştirilmesi, demiryolları veya limanlar gibi kömür taşımacılığı altyapısının geliştirilmesine bağlıdır. GCEL'deki 34 şirket, aynı zamanda kömür altyapısı inşa eden şirket olarak belirlendi.