"Dengbejlik" geleneğini yaşatmaya çalışıyorlar

FATMA GÜVEN - Ağrı başta olmak üzere Doğu Anadolu Bölgesi illerinde filizlenen ve yöre halkının gelenek, görenek, yaşam biçimi ve kültürünü barındıran Kürt sözlü edebiyatının temelini oluşturan "Dengbejlik", Ağrı'da kurulan Evdale Zeynike Kültür ve Sanat Derneği bünyesindeki "Dengbej Evi"nde yaşatılmaya çalışılıyor.

Anadolu'da yaşayan insanların yaşam biçimini ele alan ve "Dengbej" denilen halk ozanları tarafından bir araya gelinerek düğün, yas, şenlik gibi günlerde seslendirilen klamları bölgede yeniden hakim kılmak için bir araya gelen Ağrılı dengbejler, hergün Dengbej Evi'nde toplanarak hem klamlarını seslendiriyor hem de farklı köy ve ilçelerden gelen dengbejlerle kaynaşıyor.

Evdale Zeynike Kültür ve Sanat Derneği Başkanı Fehmi Atmaca, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dengbejliğin yöre halkının en önemli kültür taşıyıcısı olduğunu belirterek, "Ağrı'da Dengbej Evi'ni halkın talepleri doğrultusunda açarak, unutulmaya yüz tutmuş Dengbejlik geleneğini yaşatmak ve gelecek kuşaklara aktarmayı amaçlıyoruz. Kısa bir süre önce açtığımız Dengbej Evi'ne ilçelerden, köylerden yüzlerce dengbej gelip burada eski günlerini yad ediyor" dedi.

- "Çözüm süreci, bize kültürümüzü yaşatma fırsatı veriyor"

Eskiden "Kürtçe" kelimesini bile telaffuz etmeye çekindiklerini ancak çözüm süreciyle bu sorunların yavaş yavaş aşıldığını ifade eden Atmaca, şunları kaydetti:

"Dengbejlik geleneği, kültürümüzün en önemli parçalarından biridir. Dengbejler, kültürümüzün taşıyıcısıdırlar. Çünkü yüzyıllar öncesini biz dengbej ve çirokbejler sayesinde öğreniyoruz. Eskiden özellikle köylerde vatandaşlar, hemen hemen her gece bir yerde toplanır dengbejlerin seslendirdiği klamlar eşliğinde eğlenir, hüzünlenir günlük yorgunluklarını atarlardı. Birkaç dengbej bir araya gelerek toplumun hüzünlerini, sevinçlerini klamlara yansıtarak dile getirirlerdi. Burada yaşayan insanlar dengbejlik geleneğinde kendi yaşam biçimini bulduğu için yıllardır bu geleneği unutmadı. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle artık insanlar kültürlerinden kopmaya başladı. Dengbejlik gibi önemli bir gelenek bile yok oldu. Halkın talepleri doğrultusunda kısa bir süre önce vatandaşlarımız ve sekiz tane kurucumuzun desteğiyle kurduğumuz Dengbej Evi'ne her gün onlarca dengbej geliyor. Çoğu zamanında dengbejlik yapmış kişilerdir. Her biri farklı farklı köylerden, ilçelerden gelip burada tanışıp kaynaşıyor. Klamlarını seslendiriyor. Hem bir kaynaşma ortamı oluşuyor hem de eski gelenek yaşatılıyor. Eskiden Kürtçe bir söz söylemek bile büyük tepkiyle karşılanırken çözüm süreci ile artık böyle bir sıkıntı da yaşamıyoruz. Çözüm süreci, birçok olumlu gelişmeyle birlikte bize kültürümüzü yaşatma fırsatı da veriyor. Vatandaşlarımız artık özgürce gelip burada ana diliyle şarkı türkü söyleyebiliyor. Bu da bizi mutlu ediyor."

- "Yıllardır hasret kaldığım dengbej ortamına kavuşmanın huzurunu yaşıyorum"-

Dengbejlerden Selahattin Kocalar ise merkeze bağlı Kalender köyünden geldiğini belirterek, haftada birkaç kez Dengbej Evi'nde klamlarını seslendirdiğini ifade etti.

Yıllar önce dengbejlerle bir araya gelerek klamlarını seslendirdiklerini vurgulayan Kocalar, "Ben şimdi 68 yaşındayım. Dengbejliğe 20 yaşımda başladım. O zamanlar dengbejlik çok önemli bir gelenekti. Yeteneği olanlar, toplumun yaşam biçimini dile getirerek, halkın yüreğine hitap ediyorlardı. Ben daha çok aşk üzerine klam söylerim. Yıllardır hasret kaldığım dengbej ortamına yeniden kavuşanın huzurunu yaşıyorum. Dengbej Evi'ne gelerek burada hem çaylarımızı içiyoruz hem de farklı yerlerden gelen dengbejlerle tanışıp kaynaşıyoruz. Klamlarımızı seslendirip kültürümüzüz yaşatmaya çalışıyoruz" şeklinde konuştu.