Çölün ortasındaki hazine gün yüzüne çıkarılıyor

İslam İşbirliği Teşkilatına (İİT) bağlı faaliyet gösteren İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi (IRCICA) ve Mali hükümeti işbirliğiyle ülkede yüzyıllarca ilim sahibi ailelerce çölün ortasında korunan yaklaşık 370 bin yazma eser dijital ortama aktarılıyor.

Merkezi İstanbul'da bulunan IRCICA'nın Genel Direktörü Doç. Dr. Halit Eren, Mali Kültür, El Sanatları ve Turizm Bakanı N'Diaye Ramatoulaye Diallo'nun davetlisi olarak gittiği Mali'de, İslam kültür mirasının korunması amacıyla yapılacak çalışmalar kapsamında çeşitli temaslarda bulundu.

Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita tarafından kabul edilen Eren, Timbuktu'ya da giderek Mali'nin en eski kültür merkezlerinden Ahmed Baba Kültür Merkezi'ndeki el yazmalarını inceledi.

Bu kapsamında, IRCICA ile Mali Kültür, El Sanatları ve Turizm Bakanlığı arasında, ülkede 2012'de yaşanan iç savaşta başkent Bamako'ya değişik bölgelerden nakledilen yaklaşık 370 bin tarihi el yazmasının onarılmasını içeren protokol imzalandı.

Eserler iç savaşta küçük teknelerle taşındı

AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan IRCICA Genel Direktörü Eren, Timbuktu'daki el yazması eserlerle ilgili bugüne kadar bazı çalışmaların yapıldığını ancak tamamının katalog haline getirilmediğini söyledi.

Timbuktu'nun 12. yüzyıldan bu yana önemli kültür merkezi olduğuna dikkati çeken Eren, eserlerin birkaç yıl öncesine kadar Ahmet Baba Kültür Merkezi ve 20 kadar köklü aile tarafından muhafaza edildiğini kaydetti.

Ülkede 2012'de çıkan iç karışıklık nedeniyle yaklaşık 370 bin el yazması eserin bu ailelerden alınarak Bamako'ya nakledildiğini dile getiren Eren, nakil sürecinde eserlerin ilk olarak Nijer nehri üzerinden küçük teknelerle belirli bir noktaya kadar götürüldüğünü, daha sonra kara yoluyla sandıklarla Bamako'ya getirildiğini anlattı.
İçlerinde Osmanlı eserleri de var

IRCICA Genel Direktörü Eren, yazmaların bir kısmının Mali'de, bir kısmının da İslam coğrafyasının değişik bölgelerinde yazılarak buraya getirilen eserlerden oluştuğunu aktardı.

Eserlerin büyük çoğunluğunun Arapça yazıldığını ifade eden Eren, bir kısmının ise Arap harfleriyle yerel dilde yazılmış eserler olduğunu kaydetti.

Eren, din, felsefe, astronomi, matematik ve mantık gibi farklı konulardaki yazmalar arasında Osmanlı padişahı 2. Abdülhamit'in şeyhi olduğu rivayet edilen Şazeli şeyhine gönderilmiş bir mektubun da yer aldığı az sayıda Osmanlı'dan kalma eserlerin de bulunduğunu bildirdi.
Yazma eserler elektronik ortama aktarılıyor

Eren, zamanla tahrip olan yazmaların muhafazasını sağlamak amacıyla kutulara yerleştirildiğini, taranan eserlerin dijital ortama aktarıldığını söyledi.

Timbuktu'da güvenliğin tam olarak sağlanamaması sebebiyle eserlerin kataloglama ve taranarak elektronik ortama aktarılması sürecinin Bamako'da yapılacağını anlatan Eren, eserlerin elektronik ortama aktarılmadan önce basit temizleme işleminden geçeceğini, daha sonra eserlerin restore edileceği bir kitap hastanesi kuracaklarını dile getirdi.

Eren, "Yazma eserlerin elektronik ortama aktarılma işlemi bitince bu eserler IRCICA'dan tüm araştırmacıların erişimine açık olacak." dedi.
"Eserler yüzyıllarca ilim erbabı aileler tarafından korundu"

Yazma eserlerin yüzyıllar boyunca çölün ortası olan bir bölgede nasıl korunabildiği hakkında ise Eren, "Bu bölgede asırlar boyunca İslam sultanlıkları vardı ve ilim erbabı aileler yıllar geçtikçe eser koleksiyonlarını büyüttüler." dedi.

Eren, eserlerin yüzyıllarca korunmasının ailelerin şahsi koleksiyonlarını muhafaza etmesi sayesinde mümkün olduğunu söyledi.

Timbuktu'da güvenlik tam olarak sağlanana kadar yazma eserlerin Bamako'da korunacağını kaydeden Eren, yazmaların tek bir kültür merkezi çatısı altında bir araya getirilmesi için yapılan projeye de destek olmayı amaçladıklarını belirtti.