Çocuklarda Obezite Takibi İçin Sistem Geliştirdi

RAMAZAN KAYA / İSMAİL ŞEN - Elazığ Ağın Toplum Sağlığı Merkezinde görevli doktor Emre Çiftci, biri yazılım uzmanı iki arkadaşıyla, çocuklarda obezitenin takibini yapacak Pediatrik Gelişim Takip (Peditakip) Sistemi geliştirdi.

Elazığ Halk Sağlığı Müdürlüğünce uygulamaya konulan elektronik sistem sayesinde, kentte 6 haftada 283 okulda okuyan 32 bin 982 öğrencinin beden kitle endeksi ölçülürken, öğrencilerden 3 bin 801'inin obez, 3 bin 503'ünün şişman ve bin 777'nin ise çok zayıf olduğu tespit edildi.

Erken yaşta fark edilecek

"Asrın hastalığı" olarak kabul edilen obezitenin erken yaşta fark edilmesini sağlayacak peditakip sistemi ile beden kitle endeksi ölçülen 32 bin 982 öğrenciden 3 bin 801'inin obez, 3 bin 503'ünün şişman ve bin 777'nin ise çok zayıf olduğu tespit edildi.

Çiftci, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2011 yılında Fırat Üniversitesi (FÜ) Tıp Fakültesi son sınıfta okuduğu dönemde, staj gördüğü kliniğe gelen çocukların beden kitle endeksini ölçüp, pediatrik gelişim verilerini yazılı olarak kayıt altına aldıklarını söyledi.

Elde ettikleri sonuçların sadece kağıt üzerinde kaldığını, bunları bilgisayar ortamında saklayabilecekleri ulusal bir veri sistemi olmadığını dile getiren Çiftci, bunun üzerine aynı üniversitede araştırma görevlisi Türker Tuncer ve İnönü Üniversitesinde yazılım uzmanı Veysel Gündüzalp ile proje geliştirdiklerini kaydetti.

"Diyetisyenleri okullara yönlendiriyoruz"

Hazırladıkları sistemi bu yılın başında İl Halk Sağlığı Müdürlüğünce ilkokullarda uygulamaya geçirdiklerini ve öğretmenlerin verilen kullanıcı adı ve şifreyle "peditakip sistemine" giriş yaptıklarını belirten Çiftci, şöyle konuştu:

"Okullardaki öğretmeler, sistemimize kendi sınıfındaki öğrencilerin boyunu, kilosunu giriyor ve başka hiçbir şeye karışmıyor. Girilen veriler, okulun GPS koordinatları, çocuğun güncel yaş kimlik bilgileri ile beraber büyük bir veri havuzu oluşturuyoruz. Sonra bu veri havuzundan işimize yarayacak parametreleri ayırıyoruz. Obezite, gelişim gerilikleri, şişmanlık olabilir, bunları tespit ediyoruz. Buna göre çeşitli halk sağlığı uygulamaları yapılıyor."

İnsanların yeme, içme ve spor alışkanlıklarının çocukluk yaşlarında oluştuğuna dikkat çeken Çiftci, obezliğe doğru giden çocukların erken yaşta fark ederek, beslenme alışkanlıklarını değiştirmesinin obezite ile mücadelede kalıcı çözüm olduğunu aktardı.

Geliştirdikleri bu elektronik sistem aracılığıyla ilkokul 1. sınıftan itibaren çocukların belirli aralıklarla pediatrik gelişim süreçlerini takip edebileceklerini aktaran Çiftci, "Bu taramaların sonucunda obez, şişman veya çok zayıf çıkan çocuğun ailesini bilgilendirip, diyetisyenleri okullara yönlendiriyoruz. Bu programlar başladıktan sonra da 3 aylık periyotlarla takip etmeye devam ediyoruz." dedi.

" Türkiye'nin çocuk obezitesini 15 dakikada göreceğiz"

İl Sağlık ve Halk Sağlığı Müdürü İbrahim Halil Akkuş ise dünyada en çok ölüme sebebiyet veren diyabet, kalp rahatsızlıkları, damar hastalıkları ve kanser gibi bulaşıcı olmayan kronik hastalıkların temelinde obezitenin yattığını söyledi.

Ülke ve dünya geneline bakıldığında obezitenin takibi noktasında hastaneye obez tanısıyla girmiş hastalar dışında herhangi bir veri olmadığını fark ettiklerini belirten Akkuş, Çiftci'nin iki arkadaşıyla hazırladığı peditakip sistemiyle, uzun zaman alan verilere çok kısa bir sürede ulaşıldığını ifade etti.

Projeyi tüm Türkiye'de uygulanabilir hale getirmeyi amaçladıklarına işaret eden Akkuş, pilot il olan Elazığ'da hayata geçirilen sistem ile 6 haftada 283 ilkokulda 32 bin 982 öğrencinin bilgisine ulaştıklarını kaydetti.

Çocukları obez, şişman, normal ve zayıf olarak gruplara ayırdıklarını dile getiren Akkuş, şöyle konuştu:

"Gelişim geriliği olan çocuk sayımız bin 777, obez olarak gördüğümüz 3 bin 801, şişman olarak kabul ettiğimiz 3 bin 503. Bu tabloya baktığımızda şişman ve obezlerin oranı yüzde 21-22'lere denk geliyor. Bu önemli bir rakam, ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Bu anlamda müdahil olmak lazım. Biz bir sonraki aşamada bunu ortaokul ve lise öğrencileriyle de tüm çocuklarımıza yaymak istiyoruz. Obeziteyi daha çocukluktan tedavi edebilmek için bu rakamlara ulaşmamız şarttır. Biz ilk defa bu projeyi Elazığ'da uyguladık. Bundan sonra inşallah tüm Türkiye'de, belki başka ülkelerde de uygulanabilecek bir programa imza atmış olduk."

Sistemin bir ilk olduğunu kaydeden Akkuş, "Proje, dünyada bir ilki oluşturuyor. Bir başka güzel yanı da bunun genel uygulanabilirliğidir. Hem para hem de enerji harcamayacağız. İş gücü olarak da bir öğretmenin 15 dakikasını alacak. 15 dakikada tüm Türkiye'nin çocuk obezitesini, çocuk gelişim geriliğini, kısacası çocuğun genel durumunu görmüş olacağız." ifadelerini kullandı.