CHP'li Akay: Dış Borç ve Asgari Ücret Üzerine Kritik Açıklamalar

NİSANUR YILDIRIM & DİLAN KUTLU

(TBMM) - CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay,  "2024 yılının ilk dokuz ayında da alınan dış borç 35,6 milyar dolar yani döviz cinsinden yüzde 53 artış var. Dünyanın en yüksek ikinci faizini veriyoruz, uluslararası para piyasalarına olan borcumuz 520 milyar dolar civarında. 2023'te 55 milyon asgari ücret kadar olan dış borç, bu yıl 68 milyon asgari ücretlinin maaşına denk geliyor" dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2025 yılı bütçesi üzerindeki görüşmeler devam ediyor.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu üyesi ve CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay, şunları söyledi:

"Çocuk işçiliğin önlenmesi için bakanlık sadece bin lira ayırmış"

"Bakanlık bütçesi 865 milyar lira, merkezİ yönetim bütçesinin yüzde 5,87'sine tekabül ediyor, geçtiğimiz yıl da 5,64'ler civarındaymış, yüzde 38'lik artışa rağmen oransal olarak aynı düzeyini koruyor. Çocukların Korunması ve Gelişiminin Sağlanması Programı'na ayrılan tutar 1.000 TL. 2026 ve 2027'de sıfır gözüküyor. Çocukların korunması ve gelişimiyle ilgili Bakanlığın bir ödenek ayırmamasını düşünemiyorum, izahat verirseniz memnun olacağız. Kar amacı gütmeyen kuruluşlara 2024 Haziran'da 950 bin lira, 2025 yılında da 1 milyon 359 bin liralık bir planlama yapmışsınız. Hangi kuruluşa, hangi derneğe, hangi vakfa, bu ödemenin nereye yapıldığıyla ilgili bir açıklama bekliyoruz?

"Kendi nitelikli işçimiz dururken, yabancı uyruklu kişilerin istihdamına yönelik çalışma yapıyorsunuz"

İş gücü piyasasıyla ilgili yeni bir düzenleme yapılıyor. Yabancı uyruklu kişilerin istihdamına yönelik bir çalışma var. Bakanlığınızın da ben ön aldığını gördüm, bazı sektörlerde bu konuyla ilgili nitelikli işçi çalışması yapmışsınız. 2023'te 7 sektörde, 2024'te 5 sektörde. Bu kadar işsizlik oranının olduğu bir ortamda önce kendi nitelikli işçimizi değerlendirmemiz, burada imkan yoksa bu konunun hayata geçirilmesi olmazsa olmaz, çünkü demografik nüfus dağılımı açısından da gün geçtikçe ülkemizin en önemli sorunlarından biridir diye düşünüyorum.

"Kademeli emeklilik şart"

Bayram ikramiyesi alan emekli sayısı 2023'te 12 milyon 719 bin kişi; 2027'de de 17 milyon 750 bin kişi alacak. Yani dört yılda 2 milyon 293 bin emekli sayısında artış olacak. Sizin planlamanıza göre; bu da 2025'te 743 bin, 2026'da 750 bin, 2027'de de 800 bin şeklinde dağılacak. Kademeli emeklilik bekleyen, mağdur durumda olduğunu ifade eden bir sürü yurttaşımız var. 8 Eylül 1999 ve sonrası bir günle, bir ayla on yedi yıl, yirmi yıl kaybedenler, kademeli emeklilik bekleyenler var. 43 yaşında 5950 gün prim ödemiş, emekli olmuş birisi; 50 yaşında 9000 gün prim ödemiş ama halen emekli olamamış, bir çözüm bekliyorlar. Sizin bu raporunuzdan anladığım kadarıyla kademeli emeklilik olmayacak. Halbuki kademeli bir şekilde devlete de yük olmadan bu kronik sorunun çözülmesi gerekiyor.

"Dokuz aylık dış borcun anapara ve faizi, 7 milyon işçinin dokuz aylık ücretini aşıyor"

Asgari ücretin ayarlanmasıyla ilgili halkımız, emekçiler, çalışanlar sizden olumlu bilgiler bekliyorlar. Enflasyon oranı yüksek, hayat pahalı, geçim zor; emekli, işçi, asgari ücretli zor geçiniyor. Bunun en önemli nedenlerinden birisi de bütçenin borç, faiz ve kur farkı sarmalında olması. 2024 yılının ilk dokuz ayında alınan borç, son iki yılın toplamına eşit bir tutarda borç kullanmışız. Bu dokuz ayda ücret ve maaşlar erirken borçların faizine sadece 6,4 milyar dolar para ödemişiz. 2024 yılının ilk dokuz ayında da alınan dış borç 35,6 milyar dolar yani döviz cinsinden yüzde 53 artış var. Dünyanın en yüksek ikinci faizini veriyoruz, uluslararası para piyasalarına olan borcumuz 520 milyar dolar civarında. 2023'te 55 milyon asgari ücret kadar olan dış borç, bu yıl 68 milyon asgari ücrete çıktı. Dokuz aylık borcun anaparası ve faizi 7 milyon işçinin dokuz aylık ücretini aşıyor. Bizim bu problemi mutlaka çözmemiz gerekiyor. Bütçenin borç anapara faiz yükünden, kur farkı giderinden kurtulması gerekiyor.

"Hesap ortada, asgari ücret rahatça 30 bin lira yapılabilir"

Faizleri ödeyip anapara borcunu aşağı çekmeden, net borçlanma hasılatı yaratmadan ülke bütçemizi rahatlatamayız. Brüt asgari ücretin kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla oranı açısından en iyi ücret 2016 yılında, yüzde 60'ına tekabül ediyor. Bu hesaplamaya göre bugün brüt asgari ücretin gayrisafi yurt içi hasılanın yüzde 60'ına tekabül etmesi durumunda brüt asgari ücretin 35 bin lira olması gerekiyor. Dolayısıyla hesap ortada, asgari ücret rahatça 30 bin lira yapılabilir. 2016'da görüldüğü için bu yıl da yapabileceğinize inanıyoruz."