'Çed Olumlu Raporları ile Aya Merdiven, Niagara Şelalesi'ne Santral Bile Yapılabilir'

Rize'nin Küçükçayır Köyü'nde, Kazım Delal'in ilk bilirkişi incelemesi ücreti için ineğini sattığı, ikincisi için de banka kredisi kullanmak zorunda kaldığı hidroelektrik santral projesine karşı açtığı davanın Rize İdare Mahkemesi'nde görülmesine devam edildi. Davalı avukatlarının HES projesinin çevreye etkisi bulunmadığı yönündeki savunmasını cevaplayan Delal'in avukatı Yakup Şekip Okumuşoğlu, "HES projeleri için verilen 'ÇED olumlu' raporları ile bu ülkede artık her şeyin yapılabileceğine kanaat getirdim. Aya merdiven, Niagara Şelalesi'ne santral, hatta Karadeniz'in ortasından deniz dolgusu ile Romanya'ya yol bile yapılabilir. Ama bu projelerin ne gibi çevresel etkileri olacağı derinlemesine incelenmez, sınırlı bir değerlendirme yapılır" dedi.

Rize'nin kent merkezi ile birlikte 10 ilçede yaşayan 300 bin kişinin ihtiyacını karşılayan içme suyu tesislerinin de bulunduğu Salarha Vadisi üzerindeki Küçükçayır Köyü'nde yapımı planlanan 9 megavat kurulu gücündeki Ambarlık Regülatörü ve hidroelektrik santral projesi için dönemin Çevre ve Orman Bakanlığı, "Çevresel Etki Değerlendirme gerekli değildir" kararı verdi. Bunun üzerine köyde yaşayan 68 yaşındaki Kazım Delal, kararın iptali istemiyle Rize İdare Mahkemesi'ne dava açtı. Delal, dava kapsamında yapılacak bilirkişi incelemesi için mahkemenin talep ettiği 4 bin 500 lira masrafı ise ahırındaki ineğini satarak ödedi. Rize İdare Mahkemesi, bölgede yaptığı bilirkişi incelemesinin ardından Bakanlığın verdiği "ÇED gerekli değildir" kararını iptal etti.

İKİNCİSİ İÇİN BANKADAN KREDİ ÇEKTİ

Ancak ilk mahkeme sonuçlanmadan önce dönemin Çevre ve Orman Bakanlığı aynı proje için 'ÇED gerekli' kararı verdi. ÇED sürecinin ardından Bakanlık, firmanın hazırlattığı ÇED raporunu onayladı. Kazım Delal bu kez de bakanlığın verdiği bu kararın yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle yeniden dava açtı. Davada yürütmeyi durdurma kararı veren mahkeme, Kazım Delal'den yeniden yapılacak ikinci bilirkişi incelemesi için 4 bin 500 lira ödemesini istedi. Delal, paranın bir kısmını çocuklarının birikimlerinden sağladı, biraz da banka kredisi çekerek bilirkişi harcını yatırdı. Yapılan bilirkişi incelemesi sonucunda mahkeme "Yürütmenin durdurulması" kararını kaldırdı.

AVUKAT: AYA MERDİVEN BİLE YAPILABİLİR

Rize İdare Mahkemesi'nde davanın bugün görülen duruşmasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile enerji şirketi avukatları savunmalarını yaptı, içme suyu membası dışında bulunduğunu iddia ettikleri HES projesinin çevreye etkisi bulunmadığını belirterek davanın reddini talep etti. Kazım Delal'in avukatı Yakup Şekip Okumuşoğlu ise savunmasında, HES projeleri ile ilgili sınırlı bir alanda çevresel değerlendirme yapıldığını ancak Danıştay kararlarında da görüldüğü gibi havzanın bütüncül ekolojik değerlendirilmesinin yapılmasının gerekli olduğuna vurgu yaparak şunları söyledi:

"Hazırlanan HES projeleri için verilen 'ÇED olumlu' raporları ile bu ülkede artık her şeyin yapılabileceğine kanaat getirdim. Aya merdiven, Niagara Şelalesi'ne santral, hatta Karadeniz'in ortasından deniz dolgusu ile Romanya'ya yol bile yapılabilir. Ama bu projelerin ne gibi çevresel etkileri olacağı derinlemesine incelenmez, sınırlı bir değerlendirme yapılır. Havza bazında ekosistem değerlendirmesi şart. Google Earth üzerinden dere tespit edilip, gelip üzerine HES inşaatına başlanıyor. Bu vadide yaşayan, havasını soluyan, ağacını sevenlere sorulmuyor. Vadide yaşayan Kazım Delal'e fikrini soran yok. Ortaçağ döneminde derebeyleri vardı. Şimdi bunların yerini çok uluslu şirketler, yani su efendileri aldı."

SONUÇ ALAMAZSAK AİHM'E GİDECEĞİZ

Mahkeme sonrası basın açıklaması yapan davanın avukatlarından Remzi Kazmaz, bu davanın HES'lere karşı yapılan mücadele için örnek olduğunu belirterek, "Burada asıl olan su mücadelesidir. Rize'nin içme suyunun sağlandığı Salarha Vadisi'nde 12 ayrı HES projesi var. İçme sularına dahi göz koyanlar, buradaki yurttaşların direnişini ve kararlılığını göz ardı etmiş" dedi. Kazım Delal ise, "Bu dava HES projelerindeki hukuksuzluklar açısından önemli bir davadır. Bunun vebal ve sorumluluğunu kimse kaldıramaz. Beklediğimiz yönde bir sonuç alamazsak AİHM'ye kadar gideceğiz. Ama hukukun üstünlüğüne ve ülkemizdeki yargının bağımsızlığına hala güveniyor ve inanıyoruz" diye konuştu. - Rize