Camiler Evleri, Gasilhaneler Banyoları Oldu

EMRAH YORULMAZ - Irak'ta terör örgütü IŞİD'in yol açtığı şiddet nedeniyle evlerini terk ederek sığınmacı duruma düşenlerin "dramları" bitmiyor. IŞİD'in kontrolündeki Musul'un Geyyare bölgesindeki çatışmaların yoğunlaşması nedeniyle Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY), yeni bir göç dalgasıyla daha karşılaştı. Geyyare bölgesinde hayat şartlarının zorlaşması sonucu kaçan 500 aile, Peşmerge kontrolündeki bölgeye sığındı.

Çoğunluğu yaşlı kadın-erkek ve çocuklardan oluşan Musullu sığınmacılar, Dibege nahiyesindeki camilere yerleştirildi. Nahiyedeki üç camiyi yatacak yer, gasilhaneleri ise banyo olarak kullanan sığınmacıların hali perişan.

Bölgedeki AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, 10 Haziran 2014'te Musul'un IŞİD'in eline geçmesinden sonra binlerce insan evini-barkını terk ederek sığınmacı durumuna düştü. Ancak devam eden çatışmalara rağmen Musul'un farklı ilçe ve nahiyelerinde kalmaya devam edenler de oldu.

IŞİD'in kontrolündeki bölgelerde kalmayı tercih edenler veya kaçamayan aileler, son zamanlarda çatışmaların yaşanması sonrası zor anlar yaşıyor. Artık çatışma bölgelerinde yaşama imkanlarının ortadan kalması üzerine halk, çareyi güvenli bölgelere kaçmakta buluyor. Özellikle son dönemlerde Mahmur ve Güver cephelerinde Peşmerge ile IŞİD arasındaki şiddetli çatışmalar nedeniyle yüzlerce aile, evini terk etmek zorunda kaldı.

Musullu aileler, taşıdıkları "beyaz bayraklarla" Peşmerge güçlerinin IŞİD'den kurtardığı Tel Harem, Tel Şair ve Sultan Abdullah köylerine ulaştı. Burada yapılan arama tarama ve araştırma sonucunda Musullu sığınmacılar, Peşmerge kontrolündeki Dibege nahiyesindeki camilere yerleştirildi.

Yüzlerce kadın-erkek ve çocuk kaçarak canlarını kurtardı ancak içinde bulundukları durum yürek yakan türden. Üç caminin minber ve mihrapları başta olmak üzere kapalı tüm alanlarını yatakhane ve yemekhane olarak kullanan sığınmacılar, şadırvanları ise bulaşık ve elbiselerini yıkadıkları lavabo olarak kullanıyorlar. Sığınmacılar, kapalı dar alanda bir arada yatıyor ve ayakta kalma mücadelesi veriyor. Yeteri kadar yardım yapılmadığından yakınıyor.

Gasilhaneler, banyoları oldu

Musullu kadın sığınmacılar, ölülerin üzerinde yıkandığı "teneşiri" bulaşık ve çamaşırların kuruması için kullanırken, gasilhaneyi de banyoya dönüştürdü.

Pir Hıdır Şaho Camisi'nde ailesiyle yaşayan Hüsam Ömer, kutsal mekanda kalmak zorunda oldukları için çok sıkıntı yaşadıklarını söyledi.

Yüzlerce ailenin kadın-erkek karışık aynı mekanda yaşamak zorunda olduğunu belirten Ömer, şunları kaydetti:

"Aylarca çok zor günler geçirdik. Bizim bölgelerde çatışmalar yoğunlaştığı için bazen yiyecek bulmakta sıkıntı yaşıyorduk. Fırsat bulup kurtulmaya çalışıyorduk. Peşmergenin son günlerde yaptığı operasyonlarla bizim bölgede oluşan boşluktan yararlanıp kaçmayı başardık. Ancak şu anda da gördüğünüz gibi burada bir yaşam savaşı veriyoruz. Çok zor günler geçiriyoruz. Allah herkese sabır versin."

"Salgın hastalıklardan korkuyoruz"

Yusuf Muhammet, 9 ay boyunca her gün IŞİD tarafından gözaltına alınma korkusuyla yaşadıklarını kaydetti. Peşmerge güçlerinin, Tel Rim köyüne düzenlediği operasyon sonrası IŞİD üyelerinin bir kısmının ölmesi bir kısmının da kaçması sonucu kurtulduklarını ifade eden Muhammet, şöyle konuştu:

"Çok zor günler geçirdikten sonra burada başımızı sokacak güvenli bir yer bulduğumuz için şükrediyoruz. Çocuklarımızı kurtardığımız için her zorluğa rağmen yerimizden memnunuz. Burada herkes bir arada yaşıyor. Mahrem diye bir algı kalmıyor. Çocuklarımızın oyun alanı cami bahçesi oldu. Çok sayıda kişi aynı ortamda yatıp kalktığımız için salgın hastalıklardan korkuyoruz. Irak ve Kürdistan hükümeti başta olmak üzere herkesin bu konuda sorumluluk almasını istiyoruz. Bize yardım etsinler en azından bir kampa yerleştirsinler."

"Allah IŞİD'i yok etsin"

Sığınmacıların içerisinde daha 5 yaşında olan Beyde Hüseyin isimli kız çocuğu, IŞİD'in kaçırdığı ağabeylerinin akıbetini anlatırken gözyaşlarına boğuldu.

IŞİD'in bir ay önce köye gelerek iki ağabeyini silah zoruyla götürdüğünü söyleyen Hüseyin, "Biz kurtulduk ancak ağabeylerimin de IŞİD'in elinden kurtarılmasını istiyorum. Allah IŞİD'i yok etsin. İnşallah evlerimiz yıkılmamıştır ve ağabeylerim öldürülmemiştir. Evime döndüğümde ağabeylerimi evimizde sağ-salim görmek istiyorum" ifadelerini kullandı.

Camilere yerleştirilen sığınmacıların arasında her yerde olduğu gibi yine en büyük sıkıntıyı kadınlar çekiyor. Çocukların bakımı, yaşam alanlarının temizliği ve yokluklara rağmen ayakta kalma mücadelesinin güçlüğüne değinen Ayşe Ahmet, camide yaşamanın kadınlara ayrı omuzlarına farklı sorumluluklar yüklediğini anlattı.

Çocuklarının kıyafetlerini ve bulaşıkları cami "şadırvanında" yıkadıklarını, banyolarını ise "gasilhanede" yaptırdıklarına dikkati çeken Ahmet, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Tek korkum çocuklarımın hastalanması. Caminin içerisinde yüzlerce kişi birlikte yatıp kalkıyoruz. Ölümden kurtulduğumuz için mutluyuz ama buradaki halimiz de hiç iç açıcı değil. Özellikle kadınlar bu kadar erkeğin olduğu bir ortamda tuvalet ve banyo ihtiyaçlarını gideremiyor. Devletimizin ve diğer devletlerin bu halimize bir çare bulmasını istiyoruz."

Kamp kurulacak

Dibege Nahiyesi Müdürü Tola Mehdi ise AA muhabirine yaptığı açıklamada, Peşmerge güçlerinin, IŞİD'den kurtardığı bölgelere yüzlerce ailenin ihtiyaçlarını karşılamaya çalıştıklarını söyledi.

Erbil Valiliği ve Sivil Toplum Kuruluşu'nun yakın zamanda camilere yerleştirilenler için bir kamp kuracağını belirten Mehdi, "Burada bize sığınan kardeşlerimize hizmet ediyoruz. Bildiğiniz gibi Kürdistan'da iki milyona yakın sığınmacı bulunuyor. İmkanlar çerçevesinde onları aç ve susuz bırakmamaya gayret gösteriyoruz" dedi.

Kürt bölgesine sığınan bazı ailelerin yakınlarının, hala IŞİD saflarında yer alarak Peşmergeye karşı savaştıklarını bildiklerini vurgulayan Mehdi, "Bu yüzden nahiyedeki eminyeti en üst seviyeye çıkardık. Peşmerge siyasi ve askeri  olanla insani durumu birbirinden ayırıyor. Peşmerge güçleri, bugüne kadar ki savaşların tümünde, kendisine sığınan hiç kimseyi geri çevirmemiştir. IŞİD'den kaçarak bize sığınan 500 ailenin 3 bin ferdinin tüm ihtiyaçlarını karşılıyoruz" şeklinde konuştu. - Erbil