Bosna Hersek'te "Camiler Günü"

Faruk Vele - Bosna Hersek'in ikinci büyük kenti olan Banya Luka'nın, tarihi Ferhat Paşa ya da Ferhadiye Camisi'nin 20 yıl önce bugün, 7 Mayıs 1993'te, Çetnikler tarafından temeline dinamit yerleştirlerek yıkılmasının ardından Bosna Hersek İslam Birliği'nin (Diyanet İşleri Başkanlığı) kararıyla "Camiler Günü" ilan edilen 7 Mayıs'ta, ülke genelinde çeşitli etkinlikler düzenlendi.

Ülkenin farklı şehirlerinde, "Camiler Günü" dolayısıyla hatim indirildi, dualar edildi, çeşitli konferanslar ve ilahi konserleri gerçekleştirildi.

Osmanlı sadrazamlarından Sokollu Mehmet Paşa'nın akrabası olan Ferhat Paşa tarafından 1579 yılında yaptırılan Ferhadiye Camisi, Bosna Savaşı sırasında yıkılan tek cami değildi. Bosna'da yaşanan savaş boyunca 614 cami, 218 mescit, 69 Kur'an kursu, 4 tekke, 37 türbe ve 405 farklı vakıf yapısı, Sırplar ve Hırvatlar tarafından yıkılmıştı.

Manevi açıdan Bosna Hersek'teki en önemli camilerden biri olan Ferhadiye Camisi, 16. yüzyıl Bosna mimarisinin en başarılı eserlerinden de biri olarak dikkat çekiyor.

Bosna Hersek Kültür Mirası listesine 1950 yılında alınan cami, hemen ardından da UNESCO Dünya Mirasları listesine dahil edildi. Ancak, bunlar bile, Banya Luka'daki diğer 16 cami gibi Ferhadiye Camisi'ni de temeline kadar yıkılmaktan kurtaramadı.

-"Neredeyse tüm camilerin tadilatı yapıldı"-

Banya Luka Müftüsü Edhem Çamciç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, aralarında Ferhadiye Camisi'nin de bulunduğu 16 caminin geçmişte yıkılmasının son derece çirkin olduğunu söyledi.

Bosna Hersek'te yıkılan camilerin hızla ayağa kaldırıldığına dikkati çeken Çamciç, "Durumun gün geçtikçe iyileştiğini düşünüyorum. Neredeyse tüm camilerin tadilatı yapıldı. Aynı şekilde, Ferhadiye Camisi'nin de tadilatında sona gelinmek üzere. Öte yandan, kısa bir süre içinde 5 camimizin daha tadilatına başlanacak" diye konuştu.

Ferhadiye Camisi'nin tadilatında kullanılan taşların yüzde 80'inin camiye ait orjinal taşlar olduğunu belirten Çamciç, "Bu taşlar 500 yıla yakın bir süre, Kur'an-ı Kerim tilaveti ve Hazreti Muhammed'e ait birlikte yaşam mesajları dinledi. Biz insanların umut dolu olmasını, Allah'a inanmasını, iyimser olmasını ve bu topraklardaki geleceğimize inanmalarını teşvik ediyoruz" değerlendirmesinde bulundu.

Çamciç, Ferhadiye Camisi'ndeki onarımın büyük ölçüde Ramazan ayına kadar tamamlanacağını ve ilk kez Teravih Namazı'nı kılacaklarını bildirdi.

-Murat Badiç de bugün öldürülmüştü-

Bugün aynı zamanda, 2001 yılında, Ferhat Paşa Camisi'nin tadilatı için temel atıldığı gün, Sırp milliyetçilerin saldırısı sonucunda hayatını kaybeden Murat Badiç'in de ölüm yıl dönümü.

Çamciç, Banya Lukalı imamlar olarak, her yıl hatim indirdiklerini ve bu hatimleri Badiç'in ruhuna hediye ettiklerini söyledi.

"Geçmişte yaşanan bu iki olay son derece acı verici. Ancak, bizler artık başımız öne eğik bir şekilde yürümüyoruz. Ferhadiye Camisi büyükdükçe, biz de büyüyor ve gelişiyoruz. Gururluyuz" diyen Çamciç, "Ferhadiye Camisi'yle birlikte yeni projeler de doğuyor. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Banya Luka'da hiçbir zaman var olmamış medresenin inşası da gündemimiz de. Öte yandan Ferhat Paşa'ya ait türbenin de inşaatı devam ediyor. Hem üzgün hem de mutluyuz. Çünkü, bizim için umut var" dedi.

Çamciç ayrıca, Ferhadiye Camisi'nin tadilatında katkısı olan Türkiye'ye ve Bosna Hersek Reis-ul Uleması Hüseyin Kavazoviç'e de minnettar olduklarını dile getirdi.

-"Dini yapılar, sistematik bir şekilde yıkıldı"-

Bosna Hersek İslam Birliği'nin mal varlığı ve çalışanları üzerine yaptığı araştırmalarla tanınan Muharem Omerdiç, Bosna Hersek'te savaş dönemin yıkılan dini yapıların sistematik bir şekilde yıkıldığını ve böylelikle bu coğrafyada Boşnaklar'ın, İslam kültürü ve medeniyetinin yaşadığına dair izlerin silinmek istendiğini belirtti.

"Bosna Hersek İslam Birliği'ne ait en önemli ve en eski eserlerden başladılar. Çünkü en eski eserler, buradaki asırlar süren varlığımızın kanıtıydı" diyen Omerdiç, "Bu da yetmedi sonra mezarlarımızı yok etmeye başladılar. Savaş döneminde yaklaşık 10 bin Müslüman mezarı yok edildi. Çünkü, bu mezar taşlarının üzerindeki tarihler, bizim buradaki varlığımızın bir kanıtıydı, burada doğduğumuzu ve burada yaşadığımızı gösteriyordu" dedi.

Camilerin varlığının ve onlardan yükselen ezan sesinin daha iyi bir geleceğin habercisi olduğunu ifade eden Omerdiç, "Camiler, insana özgürlük hissi veriyor. Umut ve yaşama arzusu veriyor. Öte yandan, cami inşaatlarının ardından, geri dönüşlerin arttığını gördük" dedi.

Bosna'daki kanlı savaşta, yıkılan binlerce dini yapının yanı sıra 67'si imam ve başimam olmak üzere 102 Bosna Hersek İslam Birliği çalışanı da katledildi.

Yayıncı: Ferhat Demircan - SARAYBOSNA