Binlerce Çocuk Yakıcı Maddeden Zarar Görüyor

En fazla içilen madde çamaşır suyu olmakla birlikte, tuz ruhu ve siğil ilacından zarar görene bile rastlanıyor. Yakıcı madde içen çocuğu kusturmak ise en sık yapılan hata. Çünkü koroziv madde içen çocuğun kusturulması, yakıcı maddenin tekrar yemek borusundan geçerek ikinci kez yanık oluşturmasına neden oluyor.

Koroziv (yakıcı) maddenin kaza sonucu veya bilerek içilmesi, ülkemizde çocuk cerrahlarının sık karşılaştığı durumlardan biri olmaya devam ediyor. Çoğu aile yakıcı madde içen çocuklarının ağzında yara görmeyince doktora gitmeye gerek görmüyor. Oysa ağızda yara olmaması, yemek borusunun sağlam olduğu anlamına gelmiyor. Medical Park Ankara Hastanesi Çocuk Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Mustafa Kemal Aslan, Batılı ülkelerde bu olayların 'ilginç' olarak nitelenecek kadar ender görüldüğünü belirtiyor. Çocukları yakıcı maddeden uzak tutmada yeterli bilincin sağlanmadığına dikkat çeken Doç. Dr. Aslan, şu bilgileri verdi:

2-4 YAŞ GRUBUNDA DAHA SIK GÖRÜLÜYOR

Büyük şehirlerdeki referans denebilecek çocuk cerrahisi kliniklerine koroziv madde içimi yüzünden yılda 50 civarında başvuru oluyor. Bu da yaklaşık olarak her hafta en az bir çocuğun koroziv maddeye maruz kalarak bu kliniklere başvurduğu anlamına geliyor. Tüm Türkiye'de bir yıl içinde bu rakam binleri bulabiliyor. Şehirdeki ve ülkedeki tüm çocuk cerrahisi branşı bulunan merkezleri düşünürsek, durumun ne derece vahim olduğu tahmin edilebilir.
Koroziv madde içimine daha çok 2-4 yaş arasında rastlanıyor.

AŞINMA YARATAN MADDE DEMEK
Koroziv; kelime anlamı olarak 'korozyon', yani aşınma, zedelenme yaratan maddedir. Genellikle evde kullanılan temizlik maddeleri, bazı ilaçlar ve dezenfektanlar, daha nadir olarak da sanayide kullanılan maddeler çocuklar tarafından bilerek veya kazayla içilebilmektedir.
Koroziv maddeler temel olarak alkali (yüksek pH'lı) ve asit (düşük pH'lı) olarak iki gruba ayrılabilir. Kireç çözücü, lavabo açıcı, tuz ruhu, siğil ilacı en sık karşılaşılan asitik maddeler; çamaşır suyu ve yağ çözücüler en sık karşılaşılan alkali (bazik) maddelerdir.

MİDE KAYBINA BİLE YOL AÇABİLİYOR
Hem alkali hem de asitik maddeler vücutta ciddi hasar oluşturur. Alkali (bazik) maddeler daha derin hasar oluşturma eğilimindedir ve genellikle yemek borusunu yakarlar. Asitik maddeler ise daha yüzeysel hasar oluştururlar. Yemek borusunu daha hızlı geçtikleri için genellikle midenin çıkışında yanığa neden olurlar.
Alkali maddeler daha çok yemek borusunda, asitik maddeler ise midede delinmeye, hatta nadiren yemek borusunun veya midenin kaybına neden olabilmektedir.
Hasar bölgesine göre farklı tedavi yaklaşımları söz konusudur. Ameliyat veya anestezi altında girişim gerektiren durumlar nadir değildir.
Asitik maddelerin tadı daha acı olduğundan, genellikle alkali maddeler kadar fazla miktarlarda alınamamış olması, teselli düzeyinde bir avantaj olarak kabul edilebilir.

EN FAZLA ÇAMAŞIR SUYU İÇİLİYOR
Türkiye'de çocukların yanlışlıkla en fazla içtiği madde çamaşır suyudur. Piyasada birçok derişimde bulunabildiği için farklı klinik sonuçlara da yol açabilir. Çocuklar tarafından içilen diğer maddeler yağ çözücü, kireç çözücü ve lavabo açıcısı olarak sıralanır. Çocukların daha nadir içtiği maddeler arasında ise akü sıvısı, ağartıcılar (hidrojen peroksit v.b.), siğil tedavisinde kullanılan asitik ilaçlar ve potasyum permanganat bulunur.

VAKİT KAYBETMEDEN HASTANEYE GÖTÜRÜN
Çocuğun yakıcı bir madde içtiğini anlarsak, onu kesinlikle kusturmaya çalışmamalı ve ağızdan hiçbir şey vermemeye dikkat etmeliyiz. Hemen bir sağlık kuruluşuna başvurmak dışında çocuğa hiçbir müdahale yapılmamalıdır.
En sık yapılan hatalar sıvı içirilmesi, kusturma ve hastaneye geç başvurudur. Çocuğun ağzında yara olmaması yemek borusunun sağlam olduğunu göstermez. Bu yüzden çocuk az miktarda yakıcı madde içse bile sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

SADECE TOKSİK MADDE ALDIYSA KUSTURUN
Hiçbir koroziv (yakıcı) madde alımında kusturma önerilmez. Sadece zehirli (toksik) madde (fare zehri gibi) veya ilaç alımlarında kusturma yapılabilir.
Koroziv madde içen çocuğun kusturulması, yakıcı maddenin tekrar yemek borusundan geçerek ikinci kez yanık oluşturmasına neden olur. Ayrıca kusturma sırasında yakıcı madde solunum yollarına kaçarak yanık oluşmasına ve kimyasal hasara da neden olabilir. Sıvı içirilmesi de kusmayı tetikleyebileceği için önerilmez.

TUZ RUHU BUHARINI SOLUMAK ÇOK TEHLİKELİ
Bilinçsizce kullanılan deterjanlar solunum yoluyla da çocuklara zarar verebilir. Tuz ruhu gibi çok güçlü korozivlerin buharlarının solunması bile çocuklar için zararlı olabilir. Bu nedenle çocukların temizlik bölgesinden uzakta tutulması çok önemlidir. Özellikle tuz ruhunun eve hiç sokulmaması ve daha kabul edilebilir temizlik maddelerinin evde kullanılması gerekir. Tuz ruhunun evde kullanımı, hijyen yönünden de tamamen gereksiz ve çok tehlikelidir.

GÖZÜNE DEODORANT SIKARSA SUYLA YIKAYIN
Oyun oynarken çocuğunuz gözüne sinek ilacı ya da deodorant sıktıysa, gözünü sadece su ile yıkayın. Gözünde kızarıklık, bulanık görme gibi anormal bir bulgu varsa derhal bir göz doktoruna başvurulmalıdır.

AZ ALINMASI HASARI ÖNLEMEZ
İçilen maddenin yemek borusuna veya mideye vereceği hasar içilen miktarla, maddenin yoğunluğu ve kimyasal gücüyle, doku direnciyle, hastanın kusup kusmadığıyla yakın ilişkilidir. Çok az miktarda ağza alındığı, hatta hemen tükürülüp hiç yutulmadığı durumlarda bile çok ciddi hasarlar oluşabilir. Fazla miktarlarda içildiği söylenen bazı maddelerse tahmin edilenden daha az hasar oluşturabilir.
İçilen madde, sindirim kanalından ilk geçişte bir doku hasarı oluşturur. Bu hasarın iyileşme döneminde ise yemek borusunda veya mide çıkışında yapışıklık ve darlık oluşur. Bu darlıklar hastanın ağızdan beslenmesini olanaksız hale getirecek kadar ciddi olabilir. Genellikle iyileşme dönemindeki darlıklar, madde içildikten sonra ortalama 3 hafta sonra belirgin hale gelebilir.

ÖLÜME KADAR VARAN SONUÇLAR
Çok güçlü kimyasal maddelerin içilmesi, kısa bir süre içerisinde yemek borusunda delinmeye, şok ve ölüme kadar varabilen vahim sonuçlara yol açabilir.
Oluşan doku hasarı nedeniyle yemek borusunda veya mide çıkışında darlık oluşmuş çocukların, sindirim kanalı darlıklarının giderilmesi için ameliyat edilmeleri veya yemek borularının genel anestezi altında seanslar halinde genişletilmesi gerekebilir. Bu çocukların beslenebilmeleri için midelerine tüp yerleştirilebilir.

ZARARINI UYGUN DİLLE ANLATIN
Alınabilecek en basit ve temel önlem, yakıcı maddelerin çocukların erişemeyeceği bir yerde saklanmasıdır. Bunun dışında, yaşı uygun olan çocuklara bu maddelerin tehlikeleri uygun bir dille anlatılmalıdır. İçeriğini bilmedikleri maddeleri ağızlarına götürmemeleri gerektiği öğretilmelidir.
Anne baba dışında çocuklara bakan diğer fertlerin de bu konuda eğitilmesi önemlidir. Ebeveynleri bu konuda dikkatli ve bilinçli olan çocuklar bile akrabalarına veya komşularına gittiklerinde bu tür kazalara maruz kalabilir. Bu yüzden en doğrusu tüm iletişim yolları kullanılarak toplumun bu konuda uyarılmasıdır.

SU ŞİŞESİNE KONARAK KULLANILIYOR
Ülkemizde henüz açık temizlik maddelerinin satışı kontrol altına alınamamıştır. Özellikle uygun olmayan koşullarda üretilmiş çamaşır suyu satışı çok yaygın görülür. İçeriği ve derişimi bilinmeyen bu maddeler, herhangi bir kaba (su şişesi gibi) konularak kullanılmaktadır. Bu durum, çocuğun çamaşır suyunu kazayla içmesine neden olmaktadır.
Yetkililere düşen en önemli görev, koroziv maddelerin orijinal ambalajları dışında ve açıkta satılmasının engellenmesidir. Orijinal ambalajların da çocukların açamayacağı şekilde üretilmesi sağlanmalıdır.