Başlık Parası ve Nafaka 4 Bin Yıl Önce de Varmış

Orhan Canbulatel - Anadolu'da günümüzden 4 bin yıl önce de kadınlara başlık parası, boşanma parası, nafaka ödendiği ortaya çıktı.

Ankara Üniversitesi (AÜ) Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kayseri'deki 4 bin yıllık geçmişe sahip Kültepe Höyüğü'nde kazı çalışmalarının 1948 yılından bu yana sürdüğünü anımsattı.

Höyük'ten bugüne kadar 20 binin üzerinde çivi yazılı tablet çıkarıldığını ifade eden Kulakoğlu, bunların AÜ Sümeroloji Bilim Dalı Öğretim Görevlisi Dr. Hakan Erol tarafından incelenip, okunarak geçmişe ait bilgiler edinildiğini söyledi.

Kulakoğlu, gün ışığına çıkarılan tabletler arasında boşanma belgelerinin evlenme belgelerinden daha fazla olduğuna dikkati çekerek, çiftlerin boşanmasından sonra çocukların durumu, mal paylaşımı ve nafaka gibi birçok sorunun ortaya çıkmasının ve bunları belgelere dökme gereğinin, boşanma metinlerinin sayısını artırmış olabileceğini kaydetti.

Elde edilen metinlerde kadınların haklarının korunduğunun anlaşıldığını ifade eden Kulakoğlu, şöyle devam etti:

"Yerli halktan Nikilit ve Şaşalika ile Warad-Kubi ve Muati'nin boşanma belgeleri incelendiğinde her iki boşanma metninde de bazı ortak noktalar dikkati çekiyor. Öncelikle her iki metinde de ayrılmanın ortak karar olduğu görülmekte ve taraflardan birinin, hukuki bir itirazda bulunması durumunda karşı tarafa 5 mina gümüş ödeyeceği belirtilmektedir. Başka bir belgede ise 15 şekel gümüş ezibtumdan

(başlık parası) bahsedilmektedir. Ezibtumun, bütün boşanma metinlerinde yer almamasını, evlilik sırasında eğer kız tarafına başlık parası verilmemişse, boşanma durumunda kadının boşanma parası alabildiği, başlık verilmişse, boşanma söz konusu olduğunda, kadının ezibtum alamadığı şeklinde yorumlayabiliriz. Anadolu'da görülen ezibtum geleneğinin, Eski Babil devrinde de var olduğunu Hammurabi Kanunları'nın 139. Maddesi'nde 'Eğer başlık yoksa, verilmemişse, boşanma için 1 mina gümüş ona verilecektir' şeklindeki ifadelerden anlamaktayız."

-Tabletlerde nafaka da yer alıyor-

Kulakoğlu, yerli bir kadın olan Şakriuşwa ile Asurlu Aşşur-Taklaku arasında düzenlenmiş boşanma metninde de "kadın fiyatı (bedeli) için hukuki itirazda bulunmayacaktır" ifadesinin yer aldığını belirterek, bunda erkeğin boşanma sonrasında kadına verdiği ezibtumun kastedilmiş olabileceğini dile getirdi.

Bazı metinlerde erkeğin boşandıktan sonra kadına nafaka ödediğine ilişkin bilgiler de yer aldığını belirten Kulakoğlu, şöyle devam etti:

"Bir metinde 'Pilah-Wştar'ın karısı, Agija'nın kızı Tatana burada alıkonmuştur. Anadolu'yu terk etmeyecektir. Pilah-Wştar, Kaniş'e gidinceye kadar onun babasının ailesi, mobilyalarını göndermemişlerdir. Pilah-Wştar, her ay 8'er minalık kırık bakırı, yiyeceği, yağı ve yakacak odunu karısı Tatana'ya verecek ayrıca her sene kumaş verecek' denilmektedir. Metindeki ifadelerden anlaşıldığı kadarıyla, Pilah-Wştar, karısı Tatana'ya nafaka olarak her ay 8'er minalık kırık bakır ve buna ilaveten her sene kumaş verecektir. Günümüzden yaklaşık 4 bin yıl öncesinde Anadolu'da, bugün olduğu gibi kadınların boşandıktan sonra, geçimlerini sağlayabilmeleri için birtakım temel ihtiyaçlarının karşılandığı anlaşılmaktadır."

Yayıncı: Ersin Altınsoy - KAYSERİ