"Başkanlık Sistemi İçin Uzlaşı Kültürü Şart"

Senem Yazıcı - İzmir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Merdan Hekimoğlu, AK Parti'nin Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na sunduğu, hükümet sistemine ilişkin teklifin, Türkiye'nin çok partili koalisyonlar döneminde yaşadığı sıkıntıları aşmak adına yapıldığını belirterek,

"AK Parti'nin önerisi, daha etkin, istikrarlı ve güçlü bir yürütme oluşturulmasını amaçlıyor, geçmişte yaşanan sorunlar göz önüne alındığında bu anlaşılabilir bir durum ancak konunun kamuoyunda tüm boyutlarıyla tartışıldığını düşünmüyorum" dedi.

AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Hekimoğlu, kamuoyunda başkanlık sisteminin sadece hükümet sistemindeki değişiklik olarak algılandığını, değerlendirme yapabilmek için siyasal partilerden, siyasal kültüre, seçim sisteminden siyaset sosyolojisine kadar o sistemin tüm ögelerinin değerlendirilmesi ve tartışmalarda tüm bu ögelerin kapsamlı şekilde ele alınması gerektiğini kaydetti.

Uygulama açısından bakıldığında, ABD'deki başkanlık sistemi ile komisyona sunulan öneri arasında farklılıklar bulunduğunu ifade eden Hekimoğlu, Türk ve Amerikan siyaset sistemleri karşılaştırıldığında, özellikle siyasi parti yapıları ve ideolojik yaklaşımlar açısından ciddi ayrımlar olduğunu belirterek, şöyle konuştu:

"Hükümet dışında siyasal sistemin diğer ögelerine bakıldığında, örneğin siyasi partiler çok farklı. Bizde çok daha disiplinli ve örgütlü siyasi partiler var, siyasi partilerin farklı ideolojileri var. Oysa ABD'de demokratlar, cumhuriyetçiler, hepsi liberal ideolojinin çocukları. Dolayısıyla, oradaki sistemde başkan ile kongre arasındaki katı güçler ayrılığı, bir şekilde sistem tıkanmadan uygulanabiliyor. Cumhuriyetçi bir başkan, demokratlardan oluşan kongreden bütçeyi geçirebiliyor. Türkiye'de benzer bir uygulama, sistemin kilitlenmesiyle neticelenebilir.

Bu nedenle, öneride farklı bir yapı öngörülmüş. Başkan ile parlamentoya birbirlerini feshetme hakkı tanınmış, karşıdakini feshederken, otomatik olarak kendini de feshedecek. Türkiye'ye özgü ve ABD'de uygulanandan farklı bir sistem önerisi var, çok riskli bir ameliyat gibi, komplikasyonlar hakkında öngörümüz yok, hasta iyi olabilir de olmayabilir de. Bu noktada beni endişelendiren uzlaşmacı olmayan siyasal kültürümüz."

Hekimoğlu, başkanlık, yarı başkanlık ve parlamenter hükümet biçimlerinin üçünün de demokratik yönetim biçimleri arasında yer aldığını işaret ederek, önemli olanın, bu sistemlerdeki "denge-fren" mekanizmalarının doğru şekilde ayarlanması olduğunu kaydetti.

-"AK Parti, vesayetçi demokrasinin geriletilmesinde çok önemli rol oynadı"-

Hekimoğlu, Türkiye'nin, bir süre öncesine kadar, uluslararası çevrelerde

"yarı-demokrasi", "vesayetçi demokrasi" şeklinde tanımlandığını ifade ederek, "AK Parti, son 10 yılda Türkiye'de vesayetçi demokrasinin geriletilmesinde çok önemli rol oynadı, bence bundan sonraki adım, Türkiye'de hükümet sisteminin değiştirilmesinden ziyade, mevcut rejimin kalitesini artıran adımlar atılmasıdır" dedi.

Parlamenter sistemin zaman zaman istikrarsızlığa yol açtığını, Türkiye'nin bunun örneklerini geçmişte çok yaşadığını söyleyen Hekimoğlu, güçlü yönetim üzerinden istikrar sağlama arzusunu anladığını ancak bunun yolunun "daha önce denenmemiş riskli bir ameliyat" yerine, "mevcut parlamenter sistemin istikrarsızlık yaratan yönlerinin revize edileceği bir pansuman" olmasını tercih ettiğini belirtti.

Yayıncı: Nevbahar Kabaklı - İZMİR