Başbakan Erdoğan'ın Ukrayna Ziyareti

Kadir Karakuş - Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, yurt dışı resmi ziyaretleri kapsamında bugün Ukrayna temaslarına başlayacak.

Azerbaycan'daki temaslarının ardından akşam saatlerinde Ukrayna'nın başkenti Kiev'de olması planlanan Erdoğan, temasları kapsamında, Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç ile eşbaşkanlık edeceği Türkiye-Ukrayna Yüksek Düzeyli Stratejik Konseyi'nin ikinci toplantısına katılacak.

Kiev'deki temaslarının ardından Başbakan Erdoğan, 14 Eylül Cuma günü Kırım Özerk Cumhuriyeti'ne geçerek temaslarda bulunacak. Erdoğan, burada Yalta Avrupa Stratejisi 9. Yıllık Toplantısı'na onur konuğu olarak katılarak bir de konuşma yapacak.

-Ukrayna ile ilişkiler-

Ukrayna'nın bağımsızlık kararı aldığı 24 Ağustos 1991 tarihinden sonra, Türkiye ile Ukrayna arasında 3 Şubat 1992 tarihinde imzalanan "Diplomatik İlişkilerin Tesisi Hakkında Protokol"ün ardından, iki ülke arasındaki ilişkileri ve işbirliğini düzenleyen hukuki çerçeve siyasi, askeri, ekonomik, kültürel, konsolosluk, eğitim, istihbarat alanlarını kapsayan çeşitli anlaşma ve protokollerin imzalanmasıyla büyük ölçüde tamamlandı.

Türkiye'nin bölge istikrarı açısından önem verdiği ve ikili ilişkilerini her alanda ilerletmeye gayret ettiği Ukrayna, Avrupa'daki doğalgaz talebinin yüzde 40'ını karşılayan Rusya Federasyonu'ndan başlayan doğalgaz nakil hatlarının üzerinden geçmesi nedeniyle Avrupa'nın enerji güvenliği açısından da önem taşıyor.

Türkiye'yi ilişkilerinin kısa ve orta vadede örnek teşkil edecek düzeyde geliştirilebileceği öncelikli ülkelerden biri olarak belirleyen Ukrayna'ya üst düzeyli ilk ziyareti 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Haziran 2003'te gerçekleştirdi. Ziyaret vesilesiyle karşılıklı üst düzey temasları ve geniş kapsamlı yoğun siyasi diyaloğu sürdürme ve iki ülkenin ortak ilgi alanına giren çeşitli alanlarda işbirliği yapma hususlarında mutabakata varıldı ve bu yönde bir ortak açıklama yapıldı.

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın, Nisan 2004'te yaptığı resmi ziyaret sırasında da iki ülke arasında birçok alanda ortak işbirliğine yönelik kurumsal çerçeveyi belirleyen "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Ukrayna Bakanlar Kurulu Arasında Geliştirilmiş İşbirliği Ortak Eylem Planı" imzalandı. Ortak Eylem Planı, Karadeniz bölgesinde barış, güvenlik ve istikrarın güçlendirilmesi, terörizmle ve organize suçla mücadele, ikili ilişkilerin ekonomik boyutunun güçlendirilmesi, iki ülkenin transit potansiyelinin iyileştirilmesi, Avrupa-Atlantik bütünleşmesi, bilim ve teknoloji, beşeri ilişkileri geliştirme, enerji, çevre ve denizcilik konularında işbirliğini öngörüyor.

Bu süreçte bakanlar düzeyinde ziyaretlerle iki ülke arasında çeşitli protokoller imzalanırken, dönemin Ukrayna Başbakanı Yanukoviç'in, Ocak 2007'deki Türkiye'yi ziyareti sırasında da "Türkiye-Ukrayna Savunma Sanayii İşbirliği Anlaşması" ve "Ukrayna'nın Karadeniz Uyum Harekatı'na Katılımına İlişkin Protokol" imzalandı.

Birleşmiş Milletler ve AGİT gibi uluslararası örgütlerde birbirlerini destekleyen Ukrayna ve Türkiye, askeri ilişkilerini de NATO-Ukrayna Komisyonu, BLACKSEAFOR ve Karadeniz Uyum Harekatı çerçevesinde sürdürüyor.

-Kırım Tatarları-

Ukrayna ile Türkiye arasındaki ilişkilerin önemli bir boyutunu da Kırım Tatarları konusu oluşturuyor. Türkiye'nin Kırım Tatarları konusunda gösterdiği hassasiyet Ukrayna tarafından kabul edilirken, Türkiye'nin temel politikası da

"Kırım Tatarlarının diğer Ukrayna vatandaşlarıyla birlikte, Ukrayna'nın bütünlüğü içinde ve Ukrayna'nın sadık vatandaşları olarak yaşamaları yönündedir" şeklinde özetleniyor. Türkiye, Kırım Tatarları ile ilişkilerini merkezi makamların bilgisi dahilinde yürütmeye özen gösteriyor.

Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, 5-6 Mayıs 2010 tarihlerinde Ukrayna'ya gerçekleştirdiği resmi ziyaretin bir bölümünü Kırım Özerk Cumhuriyeti'ne ayırarak, burada Kırım Başbakanı Vasiliy Carti ve Parlamento Başkanı Vladimir Konstantinov ile görüştü, Ukrayna Milletvekili Mustafa Kırımoğlu ile de bir araya geldi. Bu ziyaret sırasında, Ukrayna ile Türkiye arasında Yüksek Düzeyli Stratejik Konsey kurulmasına ilişkin ortak açıklama da parafe edildi.

-Türkiye-Ukrayna Ekonomik ve Ticari İlişkileri-

Türkiye'nin Ukrayna ile ekonomik ve ticari ilişkilerinin yasal çerçevesini 1992 yılında imzalanan "Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması" ile 1996 yılında imzalanan "Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması" ile

"Çifte Vergilendirmenin ve Vergi Kaçakçılığının Önlenmesi Anlaşması" oluşturuyor. İki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması için müzakerelerin başlatılmasına yönelik görüşmeler devam ediyor.

Küresel ekonomik krizden en çok etkilenen ülkeler arasında yer alan Ukrayna ile Türkiye'nin toplam ticaret hacmi 2008 yılında yaklaşık yüzde 50 oranında düşüş göstererek 8,2 milyar dolar olan dış ticaret hacmi 2009 yılında 4,1 milyar dolar seviyesine geriledi. 2010 yılında ise ikili ticaret hacmi 5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.

Ukrayna'dan ithal edilen sanayi girdisi niteliğindeki hammaddeler ikili ticaretin Ukrayna lehine seyretmesine neden olurken, Türkiye halihazırda Ukrayna'nın en çok ihracatta bulunduğu 2. ülke konumunda bulunuyor. Ukrayna'dan demir, alaşımsız çelik mamulleri, demir-çelik sıcak hadde yassı mamulleri, alüminyum, buğday ithal ederken, bu ülkeye turunçgiller, petrol yağları, motorlu kara taşıtları, plastik/plastikten mamul eşya, elektrikli makine/cihazlar ihraç ediliyor.

Büyük çoğunluğu KOBİ niteliğinde olmakla birlikte 400'ü aşkın Türk firmasının faaliyet gösterdiği Ukrayna'da, Türkiye'nin yaptığı doğrudan dış yatırımlarının miktarının 1 milyar doları aştığı tahmin ediliyor. Ukrayna'da faaliyet gösteren Türk müteahhitlik şirketlerince 1992-2010 yılları arasında üstlenilen 128 projenin toplam tutarı 2,8 milyar dolara ulaşmış durumda.

Türkiye'nin Kiev'de bir Büyükelçiliği, Odesa'da muvazzaf bir başkonsolosluğu, Dnipropetrovsk'ta ve Simferopol'de birer fahri başkonsolosluğu bulunmaktadır. Ukrayna'nın Ankara'da bir Büyükelçiliği, İstanbul'da muvazzaf bir başkonsolosluğu, Çanakkale, İzmir ve Antalya'da da fahri konsoloslukları bulunmaktadır.

Yayıncı: Selçuk Aval - ANKARA