Bakü Fatihi'nin Heykelini Dikmek İstiyor

Ruslan Rehimov - Azerbaycan'da, Bakü'nün Ermeni ve Bolşevik çetelerden kurtarılmasının 95. yıldönümü kutlanırken, başkenti kurtaran Kafkas İslam Ordusu ve onun komutanı Nuri Paşa'nın (Killigil) anısının yaşatılması için yapılan girişimler ve tartışmalar devam ediyor.

Çeşitli siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşlar, Kafkas İslam Ordusu ve Nuri Paşa'ya gereken vefa ve kadirşinaslığın gösterilmesi yönünde hükümet ve cumhurbaşkanına çağrılar yaparak bu konuda somut adımlar atılmasını istedi.

Nuri Paşa'nın anısına Türkiye'nin Bakü Büyükelçiliği tarafından geçen yıl elçilik bahçesine bir büst yapılırken, yine geçtiğimiz aylarda Büyük Kurtuluş Partisi Genel Başkanı milletvekili Fazil Mustafa, Birleşik Azerbaycan Halk Cephesi Partisi Genel Başkanı milletvekili Kudret Hasankuliyev ve Adalet Partisi Genel Başkanı milletvekili İlyas İsmailov, Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'e mektup yazarak Nuri Paşa'nın hatırasının yaşatılması için bazı öneriler sundu.

Öneriler arasında, Bakü'nün kurtuluş günü olan 15 Eylül'ün resmi bayram olarak kabul edilmesi, yeni yapılan bir camiye, askeri okullardan birine, Bakü'nün önemli cadde, sokak veya meydanlarından birine Nuri Paşa'nın isminin verilmesi, askeri okullardaki başarılı öğrencilere Nuri Paşa adına burs açılması, orta ve yüksek öğretim müfredatında Kafkas İslam Ordusu'nun kahramanlık ve faaliyetine yer verilmesi bulunuyor.

Önerilere henüz bir cevap gelmezken, Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı İdaresi Siyasi İşler Şube Müdürü Ali Hasanov, geçtiğimiz aylarda konuya ilişkin yaptığı açıklamada, Azerbaycan hükümetinin Kafkas İslam Ordusunun Bakü'nün kurtarılmasında oynadığı role büyük önem verdiğini, Bakü'de ve Azerbaycan'ın birçok bölgesinde şehit Türk askerlerinin anıt mezarlarının bulunduğunu ve ileride bu tarz teklifler olursa, bunları değerlendireceklerini söyledi.

"En büyük hayalim, Nuri Paşa heykelinin Bakü'ye dikilmesi"

Nuri Paşa ile ilgili tartışmalar devam ederken, Azerbaycanlı heykeltıraş Cümşüt İbrahimli, "Bakü Fatihi" olarak bilinen komutanın heykelini yapmak için çalışmaları başlattı ve hazırlayacağı heykelin taslağını yaptı.

Heykeltıraş İbrahimli, neden böyle bir heykel yapmak istediğini ve yapacağı heykelin özelliklerini kendi atölyesinde AA muhabirine değerlendirdi.

Kafkas İslam Ordusu ve Nuri Paşa'nın Azerbaycan'ın bağımsızlığını kazanması için büyük hizmetlerde bulunduğunu belirten İbrahimli, onların hakkını bir nebze de olsun teslim edilmesi için böyle bir heykel yapmayı kararlaştırdığını ve uzun zamandan beri Nuri Paşa'nın anısını ebedileştirmek için bir anıt yapmayı planladığını kaydetti.

Şimdilik ufak bir taslak heykel yaptığını söyleyen İbrahimli, çizdiği projeyi ve ve taslak heykelin fotoğraflarını Türkiye'nin Bakü Büyükelçiliğine ve ülkedeki bazı siyasi parti başkanlarına takdim ettiğini, onlardan bu konuda yardım istediğini ifade etti.

Azerbaycan'da Nuri Paşa'ya şimdiye kadar gereken değerin verilmediğinden yakınan heykeltıraş İbrahimli, Paşa ve askerlerinin Azerbaycan halkının kalbinde her daim yaşadığını, fakat onların hatırası için resmi bir anıtın da şart olduğunu belirtti.

Taslak heykelde Nuri Paşa'yı at üstünde, elde kılıç gösteren İbrahimli, "Yapmak istediğim heykelde Paşa'nın kahramanlıklarını ön plana çıkarmak istiyorum. 21 yaşında bir orduya komutanlık etmek ve başarılı olmak kolay değil. O Bakü'yü bize geri verdi. Heykeli at üzerinde yapmak istiyorum. Yaptığım taslakta Nuri Paşa'yı at üzerinde gösterdim. At üzerinde yenilmez ve muzaffer bir kahraman yapmaya çalıştım. Kafkas İslam Ordusu Bakü'ye, Bayıl kasabasından geçerek, Azneft meydanından girdi. Gönül isterdi ki onun anıtı da Bakü'ye girdiği meydanda bulunsun. Merkezde başka yer de ola bilir. En büyük hayalim, yapacağım heykelin Bakü'nün merkezi meydanlarından birine dikilmesi" diye konuştu.

Heykelin yapılması ve istenilen yere dikilmesi için Azerbaycan'ın izin vermesi gerekiyor.

Kafkas İslam Ordusu ve Nuri Paşa

Kafkas İslam Ordusu, Osmanlı Devletinin Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın talimatıyla kuruldu ve Birinci Dünya Savaşı'nda Kafkasya Cephesi'nde savaştı.

Kardeşi Enver Paşa tarafından komutanlığa atanan Nuri Paşa, Azerbaycan Cumhuriyetinin ve Dağıstan'ın Osmanlı'dan yardım talep etmesi üzerine ordusuyla Azerbaycan'ı kurtarmak için görevlendirildi.

Gence'ye 25 Mayıs 1918'de ulaşan Kafkas İslam Ordusu'ndaki asker sayısı, Azerbaycan kolordusundan yapılan bin kişilik takviyeyle 12 bine ulaştı.

Güzergahındaki Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir'i de Bolşevik birlikleri ve Ermeni çetelerinden temizleyen Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918'de Bakü'yü kurtardı.

Kafkas İslam Ordusu, Bakü'nün kurtuluşu için yaptığı savaşlarda bin 130 şehit verdi.

Azerbaycan'ın birçok bölgesinde, Bakü ve civarında, Şeki, Şamahı, Göyçay, Kürdemir, Neftçala ve Guba'da Kafkas İslam Ordusu şehitlerinin anıt mezarları bulunuyor. - Bakü