Azınlık Okullarından Aşiret Mektebi'ne İstanbul'un En Gözde 100 Okulu

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., fetihten günümüze İstanbul'un 560 yıllık eğitim ve öğretim tarihine damgasını vuran en gözde 100 Okulu tek kitapta bir araya getirdi.

İstanbul'un Yüzleri Serisi'nin 66. kitabı olarak yayımlanan İstanbul'un 100 Okulu'nda, okulların kuruluş hikayeleri, eğitim sistemleri, tarihi serüvenleri ve mimari özellikleri okuyucunun dikkatine sunuluyor. İstanbul'un eğitim tarihini gözler önüne sererek kentin bu alandaki kültürel mirasını gün yüzüne çıkarmayı amaçlayan kitap, eğitim sevdalılarının yanı sıra tarih meraklıları için de rehber niteliği taşıyor.

AŞİRET MEKTEBİ DE VAR ROBERT KOLEJİ DE

İstanbul okullarını, azınlık okullarından aşiret mektebine, askeri okullardan tarım ve ziraat okullarına kadar geniş bir yelpazede ele alan kitapta hala faaliyetlerine devam eden okullar olduğu gibi, günümüzde hizmet vermeyen okullar da yer alıyor. Bu okullar arasında en çok dikkat çeken ise Sultan II. Abdülhamit tarafından, aşiretlerin yoğun olarak hakim olduğu bölgeleri muhafaza etmek ve aşiret reislerinin ve ağalarının çocuklarını Osmanlı kültürüyle yetiştirmek amacıyla 1892 yılında açılan Mektebi Aşiret-i Hümayun. Kitapta yer alan bilgilere göre okulun kurulmasında Hicaz ve Yemen bölgelerinde valilik yapmış Osman Nuri Paşa'nın raporları etkili olmuş. Okul iyi yönetilememesi, masraflarının karşılanamaması ve öğrenciler arasında siyasi fikir ayrılıklarına dayanan tartışmalar nedeniyle 1906'da yapılan yemek boykotu bahane edilerek kapatılmış. Aynı binada daha sonra Kabataş Lisesi eğitime başlamış.

İSTANBUL AMERİKAN ROBERT KOLEJİ (1863)

Kitapta yer alan okullardan biri de Amerikan Robert Koleji. Osmanlı Devleti bünyesinde "Amerikan tipi" eğitim vermek amacıyla Cyrus Hamlin ve Amerikalı tüccar Christopher Rhinelander Robert tarafından 1863 yılında kurulan kolej, 1971 yılında kurulan Arnavutköy Amerikan Kız Koleji'nin birleşerek karma eğitime geçmiş.

Robert Kolej'in yüksek eğitim kısmı, devlet üniversitesi olan ve Bebek'te bulunan Boğaziçi Üniversitesi'ne devredilmiş ve böylelikle hem ortaokul hem de lise olarak faaliyet gösteren okulun adı "Özel İstanbul Amerikan Robert Lisesi" olarak değiştirilmiş.

ÖZEL FENER RUM LİSESİ VEYA KIZIL MEKTEP

Fatih Sultan Mehmed'in imparatorluk başkenti kurma düşüncesiyle, patrikliğe bağlı olarak 1454 yılında Fener semti yakınlarında kurulan Rum Lisesi, kitapta yer alan bir başka tarihi okul. Kitaptaki bilgilere göre okul, uzun yıllar patrikhane tarafından seçilen 5 metropolit tarafından yönetilmiş ve Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlanmış. Fener Rum Okulu, gerek eğitim sistemi kapsamında okutulan dersler, gerekse İstanbul'da yaşayan veya yolu İstanbul'a düşen Ortodoxlar için kültürel bir merkez olması açısından bir dönem adı "Osmanlı İmparatorluğu'nun İlk Edebiyat Akademisi" olarak değiştirilmiş. Civardaki yapılar içinde Süleymaniye'den sonraki en büyük yapı olan bina, 19. yüzyılın en önemli mimarlarından biri olan ve aynı zamanda Fener Rum Erkek Lisesi mezunları arasında bulunan mimar Konstandinos Dimadis tarafından tasarlanmış. Yapımında Marsilya'dan getirtilen kırmızı tuğlalar kullanıldığı için "Kızıl Mektep" olarak da anılmaktadır. - İSTANBUL