Aym, Devletin Verdiği Tazminatın 4'te 3'ünü Vekaletle Almasını Hak İhlali Saydı

Anayasa Mahkemesi, PKK'nın döşediği uzaktan kumandalı mayının patlatılması sonucu yaralanan Jandarma Er Özkan Şen'e ödenen 25 bin 311 TL'lik tazminatın 18 bin 531 TL'sinin vekalet ücreti olarak devletin geri alınmasını "hak ihlali" saydı. Yüksek Mahkeme, devlete ödenen vekalet ücretinin ölçülü olmadığını belirterek, askerin ıslah ücreti ödeyebilecek imkanı bulunmadığı için yüksek miktardan dava açtığı vurguladı. Askerin bilirkişi raporu doğrultusunda fazlaya ilişkin haklarından bile feragat etmesinin göz önünde bulundurulması gerektiğini belirten Anayasa Mahkemesi, 8 bin TL tazminat ödenmesine hükmetti.

2010 yılında Osmaniye'nin Hasanbeyli İlçesi'nde devriye görevi yapan askeri aracın geçtiği güzergahta, PKK'lıların döşediği mayının uzaktan kumandayla patlatılması sonucu Jandarma Er Özkan Şen yaralandı. Saldırı sonrasında ilk müdahalenin ardından GATA'da tedavi altına alınan askerin her iki kolundaki yumuşak doku kaybı nedeniyle "debridman-greftleme" ameliyatı geçirdi. 4,5 ay hava değişimi izni verilen asker sağ ön kol dorsal yüzde orta 1/3'lük bölümünde 20x10 cm boyutunda düzensiz sınırlı "hipergitmente vital gref dokusu" tespit edilerek alınan hastane tarafından "askerliğe elverişlidir" şeklinde rapor hazırlandı. Jandarma Genel Komutanlığı Nakdi Tazminat Komisyonu, Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun uyarınca askere 135 günlük iş gücü kaybı nedeniyle 11 bin 771 TL tazminat ödenmesine karar verdi.

-25 BİN 311 TL'NİN 18 BİN 531 TL'İ VEKALET ÜCRETİ-

Asker meydana gelen olay nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararların tazmini için İçişleri Bakanlığı aleyhine Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'ne dava açarak 200 bin TL maddi, 100 bin TL manevi olmak üzere tazminat davası açtı. Davaya bakan AYİM İkinci Dairesi askerin maddi zararının tespit edilebilmesi için bilirkişi incelemesi yaptırdı. AYİM İkinci Dairesi, bilirkişinin raporu doğrultusunda 5 bin 311 TL'si maddi, 20 bin TL'si manevi tazminata hükmederek askerin fazlaya ilişkin tazminat taleplerinin reddine karar verdi. AYİM, dava devam ederken yürürlüğe giren 659 sayılı KHK'daki düzenlemede ile reddedilen tazminat miktar üzerinden nispi olarak hesaplanan 18 bin 531 TL'nin vekalet ücreti ödemeye mahkum etti. Şen'in karar düzeltme talebi ise reddedildi. Şen ise idare hakkında açtığı tam yargı davası sonucunda reddedilen maddi ve manevi tazminat miktarı üzerinden vekalet ücreti belinlendiğini buna ilişkin düzenlemenin Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. Yüksek Mahkeme, askerin başvurusunu kabul edilebilir bularak, hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararı Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı.

-MAHKEMEYE ERİŞME HAKKINA MÜDAHALE EDİLMİŞTİR-

Şen, terör öylemi sonucunda maruz kaldığı maddi ve manevi zararların tazmini için açtığı dava sonucunda yetersiz miktarda bir tazminata hükmedildiğini belirterek, tazminat miktarının hesaplanmasında belgelendirilmeyen tedavi masraflarına dikkat çekti. Vücut bütünlüğüne ilişkin 135 günlük ve ameliyat sonrasında oluşan güç kaybına dikkat çeken Şen, tedavi sırasında kendisinin ve yakınlarının çektiği acı ve sıkıntıların ve manevi zararlarının dikkate alınmadığını belirtti. AYİM kararının hukuka aykırı olduğu belirten Şen, ıslah imkanını ve haksız çıkan tarafa nispi vekalet ücreti hükmedilmesine yönelik bir düzenlemenin olmadığı dönemde dava açtığını belirtti.

Başvuruyu kabul edilebilir bulan Anayasa Mahkemesi, başvurucu lehine hükmedilen tazminat tutarının neredeyse tamamının nispi vekalet ücreti olarak tahsiline karar verilmesiyle tazminatın anlamı yitirdiğini ve bu durumun ihlal iddiasının özünü oluşturduğunu belirtti.

AYİM'in 25 bin 311 TL tazminata hükmettikten sonra reddedilen fazlaya ilişkin tazminat talebi üzerinden İçişleri Bakanlığı'na 18 bin 531 TL, vekalet ücreti ödenmesine karar verildiğine dikkat çeken Anayasa Mahkemesi, Şen'in kazandığı 25 bin 311 TL tazminattan ancak 6 bin 779 TL'lik kısmını alabildiğini belirtti. AYİM'in tazminata ilişkin kararının etkili bir sonuç doğurmadığına dikkat çeken Anayasa Mahkemesi, başvurucunun tazminat alacağının önemli bir kısmından mahrum kaldığını ve bu durumunun başvurucunun mahkemeye erişme hakkına yönelik bir müdahale oluşturduğuna dikkat çekti.

-HAK İHLALİ VAR 8 BİN TL MANEVİ TAZMİNAT-

Yüksek Mahkeme, taraflardan birinin yargılamadaki başarı oranına göre kazanılan veya kaybedilen değer oranında lehine veya aleyhine mahkeme masraflarının hükmedilmesine yönelik düzenlemelerin mahkemeye erişim hakkına müdahale oluştursa da abartılı oranlama veya ciddiyetten yoksun talepleri disipline etmeye yönelik orantılı müdahalelerin meşru görülebileceğinin altını çizdi. Bu sınırlamaların hakkın özüne zarar vermeyecek nitelikte olması gerektiğini belirten Anayasa Mahkemesi, "Meşru bir amaca dayalı ve kullanılan oranın sınırlama amacı ile orantılı olmasının kamu yararının gerekleri ile bireyin hakları arasında kurulmayla çalışılan adil dengeyi bozacak şekilde birey aleyhine katlanılması zor külfetler yüklenmemiş olması gerekir" dedi.

Başvurucunun maddi durumunun elverişsiz olması nedenimle lehine adli yardım kararı verildiğine dikkat çeken Yüksek Mahkeme, başvurucunun dava açıldığı sırada ıslah imkanını olmaması nedenimle hak kaybına uğramamak amacıyla talebini yüksek tuttuğunun da göz ardı edilmemesi gerektiğini belirtti. Bilirkişi raporunun tamamlanmasının ardından fazlaya ilişkin taleplerinden feragat ettiğini anımsatan Anayasa Mahkemesi, "Feragatın mahkemece kabul edildiği ve hak kazandığı tazminatın yaklaşık 3/4'nü vekalet ücretinin adı altında davalı idareye geri önemek zorunda bırakıldığı ve açılan tazminat davasının bu şekilde başvurucu azısından anlamsız hale geldiği dikkate alındığında yapılan müdahalenin ölçülü olduğu söylenemez" dedi. İhlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için

yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmadığını belirten Anayasa Mahkemesi, sadece ihlal tespiti ile Şen'in uğradığı zararın giderilmeyeceğini ifade ederek, 8 bin TL tazminat ödenmesine karar verdi.