Atatürk'ün Makam Otomobilleri Bakıma Alınıyor

Genelkurmay Başkanlığı, bir ilke imza atarak Atatürk'ün Anıtkabir'de sergilenen 80 yaşındaki 3 makam otomobilini tamir ve bakıma aldırıyor. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel'in talimatlarıyla hızlandırılan çalışmanın ardından Atatürk'ün iki adet 1934 model Lincoln ve bir adet 1936 model Cadillac otomobil orijinaline uygun şekilde tamir, bakım ve restorasyonu yapılacak.

ORJİNAL HALLERİNE DÖNDÜRÜLECEKLER

Cumhuriyet tarihinin en önemli dönemlerine tanıklık etmiş olan Atatürk'ün Anıtkabir'de 58 yıldır sergilenen iki adet 80 yaşındaki Lincoln ve 78 yaşındaki Cadillac otomobilleri orijinal halde tamir ve bakımlarıyla birlikte restorasyonunun yapılması konusunda çalışmaların son aşamasına gelindi. Genelkurmay Başkanı Orgeneral Necdet Özel'in, Atatürk'ün otomobillerinin bakım ve onarımlarıyla ilgili uzun yıllardır süren bürokratik engellerin aşılması ve çalışmaların hızlandırılmasıyla ilgili verdiği emirle araçların bakım ve onarıma gönderilmesi konusundaki çalışma tamamlandı.

Atatürk'ün Makam Araçları Bakıma Alınıyor

Atatürk'ün otomobillerinin orijinal halde bakım ve onarımlarıyla birlikte restorasyonlarının yapılabilmesi için Genelkurmay Başkanlığı uzun yıllardır yaptığı araştırma sonucu Antika Otomobil Federasyonu ile anlaştı. Görüşmeler sonucu otomobilleri Anıtkabir'de yerinde gören ve protokol sözleşmesini imzalayan Antika Otomobil Federasyonu Başkanı Cengiz Arsay'ın otomobillerle birebir ilgileneceği öğrenildi. Otomobillerin Anıtkabir'den çıkarılışı ise yine hazırlanan görkemli bir törenle gerçekleştirilecek.

LİNCOLN MARKA ÜSTÜ AÇIK OTOMOBİL

Atatürk'ün 1935-1938 yılları arasında tören arabası olarak kullandığı Lincoln marka üstü açık binek otomobili 6 kişilik, 4 kapılı, tek parça düz tip ön camlı, şoför mahalli koltukları ve arka koltuklar kahverengi deri kaplı ve kahverengi deri kaplı katlanır ara koltuğa sahip. Otomobil, Atatürk'ün vefatından sonra Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları tarafından tören otomobili olarak 1963 yılına kadar kullanılmaya devam edildi. Maliye Bakanlığı'nın 23 Ağustos 1960 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği'nin yazısına atfen bu otomobili 1963 tarihinde, 1644 demirbaş numarası ile çalışır durumda, Anıtkabir Atatürk Müzesi Müdürlüğü'ne devredildi.

Otomobilin Anıtkabir'e nakledilmesinden gönümüze kadar kapsamlı bir restorasyon görmediği sadece 20 Nisan 2011 tarihinde otomobilin eskiyen ve yırtılan tentesinin değiştiği belgelerden ortaya çıkıyor.

LİNCOLN MARKA ZIRHLI OTOMOBİL

Atatürk'ün 1935-1938 yılları arasında kullandığı Lincoln 1934 siyah zırhlı otomobilin özellikleri 7 kişilik, orta direkten menteşeli 4 kapılı, tek parça ön camlı, kısmi deri kaplı metal tavanlı, 8 kurşun geçirmez camlı, şoför mahallinde siyah dei kaplı koltuklar, kapı içi döşemeleri, katlanır ara koltuk ve sabit arka koltuk ile tavan kumaş kaplı, halı kaplı yer döşemeleri şeklinde sıralanabilir.

Otomobil Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği'nin teklifi doğrultusunda Maliye Bakanlığı aracılığıyla Anıtkabir'e 1958 tarihinde devredildi. Devir teslim öncesinde dönemin Anıtkabir Müdürü Kemal Güngör tarafından Ordu Donatım Ana Tamir Fabrikası Müdürlüğünde bakım ve onarımı yaptırıldı. Anıtkabir'de Atatürk'e ait otomobillerden en kapsamlı bakım onarıma uğrayan araç olduğu ve belgelerden bu otomobil için Amerika'dan parça siparişi görülmektedir. Otomobilde 18 Şubat 1958 tarihinden sonra herhangi bir işlem yapılmamış.

1936 MODEL CADİLLAC OTOMOBİL

1936 model Cadillac 80 serisi özel otomobil Atatürk'e Türkiye İş Bankası tarafından armağan edildi. Atatürk bu otomobili 1936-1938 yılları arasında kullandı. 12 silindirli bu eski Cadillac 80 serisinin motoru 6.8 litrelik ve 150 HP güç üretiyor. Ön konsolu basit birkaç düğme ve göstergeden ibaret. Ancak tabii ki artık çalışmıyor. Cadillac'ın yuvarlak çerçeveli gösterge tablosundaki saat 09.05'e ayarlanmış. 8 kurşun geçirmez camlı otomobil 12 silindirli motoruyla zamanının en güçlülerinden biriydi. Ama artık zamana yenilmiş ve suskun. Otomobil Ankara Hususi 0645 (AH0645) plakalı.

PORTAKAL BAHÇESİ HANGARLARINDAN GETİRİLDİ

Atatürk'ün vefatından sonra otomobilin vasiyetnamesinin dışında kalmasından dolayı kız kardeşi Makbule Atadan'a intikal etmiş. Otomobil, 1949 yılından itibaren Makbule hanımın dayısının oğlu Abdurrahman Aldırma'nın muhafazasına verildi. Makbule Atadan'ın 18 Ocak 1956 tarihinde vefatı üzerine otomobil, varislerine kaldı ve Hatay Dörtyol ilçesinde portakal bahçesi hangarında bekçi kadın Fatma Soysal tarafından koruma altına alındı.

Atatürk'ün manevi evlatlarından Mühendis Abdürrahim Tunçak varisler vekili olarak, Cumhurbaşkanlığı'na 1959 tarihli bir yazı yazarak bedelsiz olarak müzeye bağışlamak istediğini bildirdi. Tunçak ile irtibat kurularak otomobil tren vagonuna konularak Ankara'ya getirildi.

Dönemin Anıtkabir Müdürü Şemsettin Kınıkaslan, Atatürk'ün manevi evlatlarından Tunçak'a, 25 Eylül 1959 tarihinde teşekkürlerini ilettiği yazı Anıtkabir arşivinde,'Atamızın hayatta iken bu arabada geçen saatlerinin hatıralarını, Türk milletinin ebediliğe akıp gidecek yıllar boyunca hürmet ve saygıyla anacaktır' şeklinde yer alıyor.

Hatay Dörtyol'daki portakal bahçesi hangarlarında kaldıktan sonra Ankara'da Ağır Bakım Tamir Fabrikası'nın düzenlediği tutanakta otomobilin kaporta, iç döşeme, yürüyen aksamı ve motorunda onlarca eksik ve arızaya rastlandığı belirtildi. Otomobildeki eksikler ve arızalar tespit edilmesine karşın tutulan tutanaktan da anlaşıldığı gibi herhangi bir bakım onarım ve restorasyon yapılmadan Anıtkabir'de sergilenmeye başlandı.

ANITKABİR'DEN ETKİLENEN TÜRK VE YABANCI ZİYARETÇİLER

Bu arada Anıtkabir'e dünyanın ve Türkiye'nin dört bir yanından gelen ziyaretçi sayısının hafta içi 20 bini hafta sonu ise 50 bin kişiyi buluyor. Muğla Ortaca'dan gelen bir grup ziyaretçi Anıtkabir'e yaptıkları ziyaretten duydukları mutluluğu anlattı. Bir ziyaretçi, Atatürk'ün Türkiye'ye güzel hizmetler verdiğini belirtirken, "Çanakkale Müzesi'nden ve şehit olan askerlerden çok etkilendik. İçimden geldiği gibi konuşamıyorum, ağlamak geliyor içimden. Bambaşka bir şey. Televizyonda görmek bir başka, canlı olarak buraya gelip görmek çok daha bambaşka bir şeymiş. Çok heyecanlanıyor insan çok etkileniyor. Bir de öyleyken dil uzatılıyor. Aklımın ermediği taraf o, yazıklar olsun derim" dedi. Muğla Dalaman'dan gelen Ayla Yılmaz ise, "Çok duygulandım. 58 yaşındayım. Buraya gelmeyi çok istiyordum, ancak gelebildim. Bir daha böyle büyük adam çıkmaz, gurur duyuyorum" diye konuştu.

Güler Ceylan da, "Ben de çok duygulandım Cumhuriyetimize daha iyi çıkmamız gerektiğini daha da iyi anladım. Zaten sahip çıkıyoruz ama daha da çok sahip çıkmamız gerektiğine inandık. Gençlerimiz şimdiden sonra daha çok sahip çıkacak inşallah. İran'dan gelen genç çift ise, Anıtkabir müzesini çok güzel bulduklarını belirtti. Yine İran'dan gelen Azeri Türklerinden bir kadın ise, "Atatürk çok yahşi bir insandı. Allah rahmet eylesinö derken, eşi ise, "Allah rahmet eylesin tarihi bir adamdı. Muvaffak adamıydı. Milleti için çok zahmet çekti. Kabiliyeti çok büyüktü" dedi.

Almanya Köln'den gelen gurbetçi Türk ailesi ise, duydukları mutluluğu dile getirirken, Anıtkabir'in küçük ziyaretçileri öğrenciler ise hislerini dile getirdi.