Antik Kentler de Rekabet Halindeymiş

EFSUN YILMAZ - İzmir'in son antik kenti olan Smyrna Agorası'nın bazilika bölümünde yer alan duvar yazıları, Efes, Sardes ve Tralleis kentleri arasında tarihi rekabeti ortaya koydu.

İzmir'in en kalabalık bölgeleri arasında yer alan İkiçeşmelik Caddesi yakınındaki Smyrna Agorası'nda bulunan eserler, bölgenin bundan 2 bin yıl önce de farklı kültürlerin birleşme noktası olduğunu gösteriyor.

Daha önce "yukarıdan aşağı" ve "soldan sağa" Yunanca kelimelerin sorulduğu tarihi bir çengel bulmacaya da rastlanan Smyrna Agorası'nın bazilika bölümünde ortaya çıkarılan duvar yazıları, bölgedeki antik kentler arasında "tatlı bir rekabet" olduğunu da gözler önüne seriyor.

Bazilikadaki duvara yazılı "Asya'nın birincileri Efesliler", "En büyük Sardes" veya "Tralleis Asya'nın birincisi" gibi Yunanca ifadeler, Manisa'nın Salihli ilçesine bağlı Sart kasabası yakınlarındaki Sardes, Aydın'ın kuzeyindeki Tralleis, Selçuk ilçesindeki Efes arasındaki yarışı gösteriyor.

Smyrna Agorası çekim merkeziydi

Smyrna Agorası Kazı Heyeti Başkanı Yrd. Doç. Dr. Akın Ersoy, AA muhabirine yaptığı açıklamada, İzmir ve çevresinin antik dönemde de çekim merkezi olduğunu, bunu da kazı alanındaki bazilika bölümünde yer alan duvar yazılarından anladıklarını söyledi.

Efes, Sardes ve Tralleis'in aynı yıllarda birbirine yakın kentler olduğunu, aralarında yarış da bulunduğunu anlatan Ersoy, bu bölgelerden gelenlerin hem memleket hasretini hem de yarışı beraberinde Smyrna Agorası'na taşıdığını ifade etti.

Bazilikanın farklı duvarlarına "Asya'nın birincileri Efesliler", "En büyük Sardes" veya "Tralleis Asya'nın birincisi" yazılarını tespit ettiklerini aktaran Ersoy, "Smyrna Agorası'nda 2 bin yıl önce insanların geldikleri kentlerin ismini duvarlara yazdıklarını görüyoruz. İnsanlar niye geldiler henüz bilemiyoruz ama ticaret amaçlı kısa süreli gelmiş olabileceklerini değerlendiriyoruz." dedi.

Akın Ersoy, Yunanca alfabe ile yazılan duvar yazılarını 2. yüzyılın sonu ve 4. yüzyılın başı arasında tarihlendirdiklerini ancak aynı dönemde yazıldığını tespit ettiklerini dile getirdi.

"Futbol takımı taraftarlarının yazılarını hatırlatıyor"

Smyrna Agorası'nın bir liman kenti olduğunu ve o dönemde çevreden göç aldığına işaret eden Ersoy, şöyle devam etti:

"Bir iş için gelmiş ama aidiyetini duvara nakşetmiş olabilirler ya da İzmir'deki göçmen topluluğuna ait geleceğini burada arayanların kendi köklerini unutmaksızın duvara yazmış olabilirler. Belki de bu yazıların altında bir ahşap tezgah vardı ve ticaret erbabı olan kişi o kentlerden gelen müşterileri çekmek, yani reklamını yapmak için bunları yazdı.

Duvar yazıları futbol takımı taraftarlarının yazılarını hatırlatıyor. 2 bin yıl önce de insanlar geldikleri yeri unutmamışlar. Bugün de kentlerin dernekleri var, insanlar bir araya geliyor. Belli ki burada 2 bin yıl önce de kendi içlerinde gruplaşmışlar, bunu duvar yazılarında görüyoruz."

İzmir'in geçmişte Batı Anadolu kentleri ile alışverişi olduğuna işaret eden Ersoy, bunu duvarlardaki gemi tasvirleri ve sikkelerden anladıklarını kaydetti.