Ukrayna-Rusya Savaşı ve Kursk Saldırısının Olası Etkileri

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salih Yılmaz, Ukrayna'nın Kursk saldırısının Rusya- Ukrayna savaşının gidişatına olası etkilerini AA Analiz için kaleme aldı.

***

"Ukrayna- Rusya savaşının seyri Kursk saldırısı sonrası değişir mi?" sorusu şu anda dünya gündeminde yer buluyor. Ancak bu savaşın çıkış sebeplerine ve gün geçtikçe Rusya sınırlarına doğru ilerleme sürecine bakıldığında savaşın bitmekten çok daha da genişleme ihtimali güçleniyor.

Savaşın başlangıcı olan Şubat 2022'den bu yana hem Ukrayna hem de Rusya savaş taktiklerini yeniliyor. Ukrayna'nın Donbas ve Kırım cephesinde ilerleme sağlayamaması uzun süredir cephelerde bir sıkışmayı da gündeme getirmişti. Bu haliyle ya Rusya veya Ukrayna'nın yeni bir hamle yapması gerekiyordu. İlk hamleyi Ukrayna'nın yapması bir bakıma Rusya'ya karşı saldırı harekatı yapabilme yeteneğine sahip olduğunu göstermesi açısından önemlidir. Çünkü Amerika Birleşik Devletleri (ABD) başta olmak üzere Batı koalisyonu, yaptıkları askeri yardımların başarılı sonuçlarını görmek istiyor. ABD ve Avrupa ülkelerinin yaptığı askeri yardım birçok yeni silah sistemlerini de içeriyor. Eğer bu sistemler Rusya'yı durdurmaya yetmiyorsa veya Ukrayna'nın ilerlemesine bir fayda sağlayamıyorsa Rusya önemli bir askeri başarı yanında prestij de kazanacaktır.

Ukrayna'nın stratejisi

Ukrayna, Kursk bölgesindeki yaklaşık 780 kilometrelik bölgeyi köprüleri yıkarak izole etmeye çalışıyor. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri saldırı gücünü Çernigov bölgesinin kuzeyinde, Rusya sınırına yakın bir yerde yoğunlaştırdı. Sudzha'ya düzenlenen saldırılarda Batılı ülkelerden gelen silahlar daha çok kullanılmaya başlandı. Bu başarı, Ukrayna'nın Batı'dan gelen silahları daha aktif kullanması halinde Rusya topraklarında ilerleyebileceğini de gösteriyor. Ayrıca bu bölgeye yapılan saldırılarda gösterilen başarı ileride savaşın ilerlemesi halinde Belarus'un da savaşa dahil olarak Polonya-Baltık-Ukrayna koalisyonu ile işgal edilmesinin de bir provası gibi duruyor.

Ukrayna, Rusya topraklarında seçkin askerlerden oluşan 22. Mekanize Tugayını kullanıyor. Bu saldırı, Ukrayna'nın çatışmayı süresiz olarak uzatmaya da hazır olduğunu kanıtlama girişimidir. Rusya, Kursk'taki Ukrayna saldırısına karşı Çeçen "Ahmat" özel kuvvetleri komutanı Tümgeneral Apti Alaudinov'u komutan olarak görevlendirdi. Bu durum Çeçenleri Rus ordusunda daha etkili hale getirecek. "Ahmat" özel kuvvetleri komutanı Apti Alaudinov, Kursk yönündeki Ukrayna Silahlı Kuvvetleri grubunun sayısının 11 binin üzerinde olduğunu söyledi. Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı özelikle Çeçen ordusunu güçlendirdiği gibi Çeçen etnik kimliğe sahip generallerin Rus ordusunda üst makamlara gelmesine de neden oluyor.

Savaşta ateşkes ihtimali

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Kursk saldırısının "müzakere pozisyonunu güçlendirmek" amacıyla başlatıldığı yönündeki haberleri yalanladı. Zelenskiy, Rus ordusunun Sumi bölgesine saldırmasını engellemeye çalıştıklarını, ayrıca Kiev'in "adil bir barış" sağlanana kadar "diplomatik çalışma" yürüttüğünü söyledi.

Zelenskiy'e yakın bir kaynak, Ukraynalı yetkililerin bu sonbaharda Rusya ile olası müzakerelere zemin hazırlamayı planladıklarını iddia ediyor. Ukrayna'nın Rusya ile müzakerelere başlamayı, mahkum değişimi, gıda güvenliği ve nükleer güvenlik hakkında görüşmelerde bulunmayı amaçladığı da söyleniyor. Ancak bu durum kısmen Rusya'yı bir barış anlaşmasına ikna etmek ve daha önce açıkladığı şartlardan vazgeçirmek için bir plan da olabilir.

Ukrayna ve Rusya delegasyonlarının Nisan 2022'de İstanbul'da yaptığı barış anlaşmasının dönemin İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın müdahalesiyle kabul edilmediği sıkça konuşuluyor. Bu durum şunu gösteriyor ki İngiltere ve ABD, Ukrayna'ya barış anlaşmasını kabul etmemesi halinde önemli bir destek sözü verdiler. Kaldı ki Ukrayna'nın da bu kadar toprağı elden çıkmışken kendisine bir destek sözü verilmişse Rusya ile bir anlaşmayı kabul etmesi mümkün olmaz.

Batılı ülkeler, Ukrayna'yı barış görüşmelerine ikna etmekten ziyade daha çok destek olabilmek için planlar yapıyor. Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Savunma Bakanlıkları başkanları ilk kez Ukrayna'ya resmi olarak askeri eğitmen gönderme olasılığını tartışıyor. Kasım ayına kadar bir karar verilmesi gerekiyor. AB temsilcileri yakında Ukrayna'ya sahadaki Ukrayna askeri personelinin eğitmeni olarak gönderilebilir. Bu durumda ilk kez AB askeri personeli, Ukrayna topraklarındaki çatışmalara resmi olarak katılacak. Görünüşe göre kuzey batı Ukrayna'da eğitim merkezlerinin kurulması düşünülüyor.

Ukrayna, yeni seferberlik sonucunda 150 bine kadar yeni asker elde etmeyi ve ayrıca 10 yeni piyade tugayının kurulmasını planlıyor. Bu planlamalar, savaşın uzun süre devam etmesine yönelik stratejiler olduğunu da bize gösteriyor.

-Rusya cephesi

İngiltere ve ABD, her ne şekilde olursa olsun Ukrayna'daki savaş sebebiyle Rusya ile hesaplaşma fırsatını elde ettiler. Batı'nın hedefi Rusya'da rejim değişikliği gibi gözüküyor. Savaş sürdükçe federasyon olan Rusya'da yaşayan farklı etnik topluluklardan da binlerce genç savaşta hayatını kaybedecek. Ukrayna'nın Kursk saldırısının özellikle "Rus Gönüllü Kolordusu" tarafından yapıldığı duyuruluyor. Bu şekilde rejime karşı çıkan Rusların da mücadelede yer aldığına dair bir tablo çiziliyor.

Ukrayna'daki savaşın sonu görünmüyor. Ukrayna ve Batı ülkeleri, "son Ukraynalıya kadar savaşma" planına sadık davranıyorlar. Hem Rusya hem de Ukrayna'daki sert seferberlik, halkın endişelerini de artırıyor. Bu durum Ukrayna'da göçe neden olurken Rusya'da da cepheye gönderilmekten korkan binlerce göçmenin ülkeyi terk etmesine de yol açıyor. Rusya'da cepheden gelen paralı askerlerin veya normal askerlerin sosyal hayatta çıkardıkları olaylar da halk arasında memnuniyetsizliği ve korkuları artırıyor. İki ülkede de cepheye dönmek istemeyen, ailelerinin yanında kalabilmek için her şeyi yapmaya hazır yaralı gazilerin durumu da gün geçtikçe yeni sorunlar çıkarıyor. Rusya'da ve Ukrayna'da göç durdurulamıyor. Göç aynı zamanda sadece bir askerin azalması değil, aynı zamanda ulusal sanayide bir işçinin daha azalmasıdır.

Savaşın son bulması bekleniyor mu?

İstanbul'da düzenlenen barış müzakereleri aslında bir kırılma noktasıydı. Eğer o görüşmelerden bir uzlaşı çıksaydı şimdi başka şeyleri konuşuyor olabilirdik. Ancak küresel siyaset Ukrayna savaşının etkilerinden sıyrılmaya başladı. Avrupa ülkeleri başta enerji kaynakları olmak üzere Rusya'sız yaşayabileceklerine inanmaya başladılar. Küresel piyasalar artık bu savaşı çok dikkate almamaya başladı. Yani Batı koalisyonu önemli bir avantaj elde etti denebilir.

Ukrayna'daki savaşın sona ermesi, Rusya'nın yeniden güçlenmesi anlamına geleceği gibi Rusya'nın başarısını gören Çin'e de 2027 yılına kadar Tayvan'ı işgal etmesi için güven verebilir. Batılı ülkeler açısından bunu önlemenin yolu Rusya'yı uzun süreli savaşta tutmak ve Rusya'nın bu durumunu başta Çin olmak üzere İran gibi tehdit görülen ülkelere de örnek göstermek olabilir.

Batı, Ukrayna'da bir yenilgiye veya Rusya'yı güçlü gösterecek bir barışa hazır değil. ABD Başkan adayı Kamala Harris, Ukrayna'yı ve NATO müttefiklerini güçlü bir şekilde destekleyeceğini ilan etti. Sonuç olarak Batı, Ukrayna'yı Rusya'yı zayıflatmak için bir araca dönüştürmeyi başarmış görünüyor.

[Prof. Dr. Salih Yılmaz, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesidir. Rusya, Türk Dünyası ve Avrasya bölgesi, uzmanlık alanıdır.]

*Makalelerdeki fikirler yazarına aittir ve Anadolu Ajansının editoryal politikasını yansıtmayabilir.