Almanya, "Çifte Vatandaşlığı" Tartışıyor

Ayhan Şimşek - Almanya'daki vatandaşlık yasasında 2000 yılında yapılan değişiklikle milyonlarca göçmen kökenli gencin 18-23 yaş döneminde tek bir ülke vatandaşlığını seçmeye zorlanması eleştirilere neden oluyor.

Sosyal Demokrat-Yeşiller koalisyon hükümetince 2000 yılında vatandaşlık kanununda yapılan değişiklikle Almanya'daki Türk vatandaşları için "çifte vatandaşlık" imkanı ortadan kaldırdıı.

"Opsiyon  modeli" olarak da adlandırılan uygulamaya göre ülkede doğan göçmen çocuklar, doğumdan itibaren Alman vatandaşlığına hak kazanıyor ancak göçmen gençler, 18-23 yaş döneminde vatandaşlık konusunda tercih yapmaları gerekiyor.

Türkiye vatandaşlığını kaybetmemek için Alman vatandaşlığına geçmeyen binlerce Türk göçmen de Alman vatandaşlığına sahip olmadıkları için seçme ve seçilme hakkından mahrum kalıyor, günlük yaşamın birçok alanında sorunlarla karşı karşıya kalabiliyor.

Bugüne kadar devam eden ülke içinde ve dışında eleştirilere neden olan uygulama nedeniyle Alman vatandaşlığına geçen göçmenlerin sayısında düşüne neden oldu.

1999 yılında yaklaşık 242 bin göçmen Alman vatandaşlığına geçerken, yasa değişikliğinin ardından 2008 yılında bu sayı 95 bine kadar geriledi.

2000 yılında Alman vatandaşlığına hak kazanan göçmenler içinde Türklerin oranı yüzde 44 iken, 2011 yılında bu oran yüzde 26'ya düştü. 2011 yılında da yalnızca 28 bin Türk göçmen Alman vatandaşlığına geçti.

Tartışmalı uygulama nedeniyle her yıl on binlerce Türk genç de vatandaşlık konusunda tercih yapmak zorunda kalıyor.

Essen'deki Türkiye ve Uyum Araştırmalar Merkezi'nin (ZfTI) yaptığı ankete göre, Alman vatandaşlığına geçmek isteyen Türk göçmenlerin yüzde 77'si Türk vatandaşlığında da kalmak istiyor.

Alman vatandaşlığına geçmiş olan Türk göçmenlerin yüzde 83'ü de imkan olması durumunda yeniden Türk vatandaşı olmayı arzuluyor.

Alman vatandaşlığına geçme hakkına sahip her 4 Türk göçmenden 3'ü Türk vatandaşlığını kaybetmemek için bunu yapmıyor.

Ülkede sürekli oturma hakkına sahip Türk göçmenler, vatandaşlığa geçişin kendilerine çok büyük bir yarar sağlamayacağını, vatandaşlığa geçseler bile "yabancı olarak algılanmaya devam edileceğini" düşündüklerini kaydediyorlar.

Birlik Partileri istemiyor

22 Eylül'deki seçimlerin ardından koalisyon hükümeti kurmak amacıyla görüşmelere başlayan Bİrlik Partileri (CDU/CSU)  ile Sosyal Demokrat Parti (SPD) arasındaki en büyük anlaşmazlıklar arasında çifte vatandaşlık konusu da yer alıyor.

SPD Genel Başkanı Sigmar Gabriel, içinde çifte vatandaşlığın yeniden başlatılmasına yönelik düzenleme olmayan bir koalisyon sözleşmesini partisine sunmayacağını, bunun olmazsa olmaları arasında olduğunu belirterek bu konudaki kararlılığını ortaya koydu.

Hristiyan Birlik partileri koalisyon müzakerelerinin başında çifte vatandaşlık konusunda esneklik sinyali verse de özellikle muhafazakar İçişleri Bakanı Hans-Peter Friedrich bu konuda katı çizgisini koruyor.

Muhafazakar siyasetçiler, genel kapsamlı çifte vatandaşlık uygulamasının Türk göçmenlerin  "Almanya'ya aidiyet hislerini zayıflatacağı" ve Almanya'da "paralel bir toplum" oluşacağı endişesini taşıyor.

Ancak Merkel'in partisi CDU içinde de konu hakkında görüş ayrılıkları bulunuyor.  Türklerin yoğun olarak yaşadığı Kuzey Ren Vestfalya'daki CDU eyalet teşkilatı çifte vatandaşlık konusunda değişikliğe gidilmesini destekliyor.

Çifte standart eleştirisi

Almanya'da yaşayan AB üyesi ülkeler ile İsviçre vatandaşları, çifte vatandaşlık hakkından yararlanabiliyor. Alman vatandaşlığına hak kazanan göçmenin geldiği ülke, yurttaşını vatandaşlıktan çıkarmıyorsa bu şeklinde söz konusu ülkeden gelenler de çifte vatandaşlık elde edebiliyor.

Örneğin İran yasaları, vatandaşlarının hiçbir şekilde vatandaşlıktan çıkarılamamasını öngördüğü için İran kökenli göçmenler de Almanya'da çifte vatandaşlıktan yararlanabiliyor.

Türkiye ise izinli vatandaşlıktan çıkış imkanı tanıdığı için Türk göçmenler Almanya'da bu imkandan yararlanamıyor.

AB ülkelerinden gelenlere "çifte vatandaşlık" imkanı tanıyan Almanya'nın, ülkede doğup büyümüş Türk kökenli gençlerden vatandaşlık konusunda tercihte bulunmalarını istemesi, göçmen kuruluşları ve muhalefet partileri tarafından "çifte standart" olarak değerlendirilip eleştiriliyor. - Ankara