ABD'ye savaş ilan eden "Paşa" olarak bilinen Karamanlı Yusuf, Libyalıların gururu olmayı sürdürüyor

AA ABD'ye savaş ilan eden "Paşa" olarak bilinen Karamanlı Yusuf, Libyalıların gururu olmayı sürdürüyor

Osmanlı İmparatorluğu'nun Trablusgarp Eyaleti'ni yöneten Yusuf Paşa, 14 Mayıs 1801'de vergi vermeyi reddettiği için ABD'ye ilan ettiği savaş ve sonrasındaki kahramanlıklarıyla Cezayirlilerin hafızasındaki yerini koruyor

Libyalılar halen Trablus Kalesi'nde dikili bulunan Yusuf Paşa'nın ele geçirdiği ABD firkateyni USS Philadelphia'nın bayrak direğini zafer işareti olarak görüyor

TRABLUS (AA) – AYDOĞAN KALABALIK- Amerika'ya savaş ilan eden Paşa olarak nitelendirilen "Trablus Paşası" Karamanlı Yusuf, Trablus'u 1711'den 1835'e kadar yöneten Karamanlı sülalesinin en ünlü ismi olarak biliniyor.

Yusuf Paşa'nın Trablus'u yönettiği (1795-1832) dönemlerde Cezayir ve Tunus gibi Trablus denizcileri de Akdeniz'de ticaret yapan gemilerin himayeliğini yapıyor ve denize giren gemilerden vergi alıyordu.

1776 yılında İngiltere'den bağımsızlığını kazanan ABD, 1783 yılından itibaren uluslararası denizlerdeki gemilerine kendi bayrağını çekmeye başladı. 1785 yılında Cezayirli denizcilerin Amerikan gemilerini ele geçirmeleri Amerika'nın Akdeniz'deki ticari faaliyetlerini zora soktu.

Amerikan yönetimi Akdeniz'in güneyindeki yerel yöneticilerle anlaşmalar imzalamak zorunda kaldı. Bu dönemde ABD, Osmanlı İmparatorluğu'nun Trablusgarp Eyaletini yöneten Karamanlı Yusuf Paşa ile 4 Kasım 1796 tarihinde Trablus Anlaşması (Treaty of Tripoli) yaptı.

Söz konusu anlaşma dönemin ABD Başkanı John Adams tarafından Senato'ya sunulmuş ve 10 Haziran 1797 tarihinde onaylanmıştı.

Yusuf Paşa'nın Amerika'ya savaş ilanı

Yapılan anlaşma gereği ABD Trablus yönetimine vergi veriyordu. Ancak bir müddet sonra vergiler kesildi.

Bu dönemde yaşananları AA muhabirine değerlendiren Trablus Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Tarihi Profesörü Mahmud ed-Dik, Amerika gemilerinin himaye edilmesine rağmen vergi verilmediğini, bu nedenle Yusuf Paşa'nın anlaşmayı gözden geçirme kararı aldığını söyledi.

Bunu üzerine Amerikan yönetiminin ticaret gemilerini korumak için Akdeniz'e 4 savaş gemisi gönderdiğini ifade eden Dik, Yusuf Paşa'nın ABD Başkanı Thomas Jefferson'a bir nota göndererek yıllık vergiyi 225 bin dolara çıkardığını, ancak ABD Başkanı'nın bölgedeki savaş gemilerinin varlığına güvenerek Paşa'nın talebini görmezden geldiğini söyledi.

Dik, "Yusuf Paşa, 14 Mayıs 1801 tarihinde askerlerine ABD konsolosluğu önünde Amerikan bayrağını parçalamalarını emrederek, ABD'ye savaş ilan etti. Bundan sonra Murat Reis komutasındaki Trablusgarp gemileri ABD'yi vergi vermeye mecbur etmek için ticaret gemilerinin peşine düşmeye başladı." dedi.

Yusuf Paşa'nın ABD konsolosunu ülkeden kovduktan sonra camilerden savaş ilan edildiğinin halka duyurulduğunu anlatan Dik, ABD'nin ise Trablus limanını işgal etmek için Haziran 1801'de her birinde 44 adet top bulunan President ve USS Philadelphia firkateynlerini bölgeye göndererek karşılık verdiğini söyledi.

"Bu iki firkateyne 32'şer top kapasiteli 2 savaş gemisi daha sonradan katıldı." diyen Dik, ayrıca başka gemilerin de sonraki aylarda filoya katıldığını, ardından ABD başkanının 1803'de Trablus limanın işgal edilmesi ve Trablus'un da topa tutulması emri verdiğini söyledi.

Ele geçirilen USS Philadelphia firkateynin bayrak direği hala Trablus kalesinde

Yusuf Paşa'ya bağlı denizcilerin Amerikan askerlerini esir aldığını söyleyen Dik, şöyle anlattı:

"Yusuf Paşa'ya bağlı Trablusgarp denizcileri, 31 Ekim 1803 tarihinde USS Philadelphia firkateynini içinde bulunan 308 denizciyle birlikte ele geçirerek, Trablus limanına çekti. Kaptanları Bainbridge ile birlikte denizcilerin hepsi esir alındı. USS Philadelphia'yı geri almayı başaramayan ABD Donanması, geminin Yusuf Paşa'nın elinde ganimet olarak kalmasını engellemek amacıyla Maltalı korsanlarla anlaşarak gemiyi ateşe verdirdi. Ancak yakılan USS Philadelphia'nın bayrak direği bir şekilde söküldü ve halen Trablus kalesinde dikilidir."

Libyalılar halen Trablus Kalesi'nde dikili bulunan Yusuf Paşa'nın ele geçirdiği ABD firkateyni USS Philadelphia'nın bayrak direğini zafer işareti olarak görüyor.

Yusuf Paşa'nın askeri gücü

Yusuf Paşa'nın o tarihlerde 10 bin süvari, 40 bin piyade olmak üzere toplamda 50 bin kişiden oluşan bir ordusu vardı. Ordu Kuloğulları ve yeniçerilerden oluşuyordu. Denizlerde ise 1000 denizcinin görev yaptığı 20 adet savaş gemisi bulunduruyordu.

Saray ve yönetim birimlerini koruyan Çavuş Birlikleri (Şavişiyye) olarak isimlendirilen kapıkulu askerleri ise kölelikten azat edilmiş Afrikalılar ve yeniçerilerden oluşuyordu.

ABD Deniz Kuvvetleri marşında Trablus'tan bahsediliyor

ABD Deniz Kuvvetleri'nin marşında bu savaşa atıfta bulunuluyor ve Trablus kıyılarından bahsediliyor. Marş, "Montezuma salonlarından Trablus kıyılarına" satırlarıyla başlıyor.