ABD, Sudan'da iç savaşın sonlandırılması için yeni bir model oluşturmayı hedefliyor

ABD, Sudan'da ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki iç savaşın sonlandırılması amacıyla İsviçre'nin Cenevre kentindeki devam eden müzakerelerinde yeni bir model oluşturulmasını ve bunun üzerine inşa etmeye devam etmeyi hedefliyor.

ABD'nin Sudan Özel Temsilcisi Tom Perriello, ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi nezdindeki Daimi Temsilciliğinde basın toplantısı düzenledi.

"Ordu temsilcisinin olmadığı" müzakerelerde Sudan'da yaşanan krize odaklanmaya devam ettiklerini kaydeden Perriello, BM, İsviçre, Suudi Arabistan, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Afrika Birliği'ni temsil eden uluslararası ve teknik ortaklarla çalışmaya devam ettiklerini söyledi.

Perriello, kıtlık koşulları, açlık ve akut gıda sıkıntısıyla karşı karşıya olan 20 milyondan fazla Sudanlının sorunlarını gidermek istediklerini belirtti.

Tarafların, Cidde Bildirgesi'nde taahhütlerine uygun olarak insani yardım ve sivil koruma ile çatışmaların sona erdirilmesiyle ilgili konulara da yoğunlaştıklarını söyleyen Perriello, şu anda büyük ölçüde gıda ve ilaçtan mahrum olan 20 milyon Sudanlıya yardımlar ulaştırmak için gerekli olan "insani yardım koridorlarının" açılmasına odaklandıklarını kaydetti.

Perriello, Sudan halkı için hayat kurtaran ilerlemeyi hızlandırmak Cenevre'de bulunan HDK heyeti ile yüz yüze, ordu temsilcileriyle ile çevrim içi diyalog halinde olduklarını söylerken, bu hafta Sudanlılar için önemli sonuçlar almak için müzakereleri sürdüreceklerini dile getirdi.

Cenevre'deki görüşmeleri Sudan görüşmeleri için "yeni bir model" olarak niteleyen Perriello, "Bunun üzerine inşa etmeye devam etmek istiyoruz." dedi.

Perriello, ABD Başkanı Joe Biden ve Dışişleri Bakanı Antony Blinken'ın da bu süreci desteklediğini söylerken, hem ordu hem de HDK'den olumlu adımlar gördüklerinin altını çizdi.

-? ?HDK'nin katıldığı toplantıda ordu temsil edilmiyor

HDK heyeti görüşmelere katılmak üzere Cenevre'de bulunurken, ordu görüşmelere katılmıyor.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, 13 Ağustos'ta görüşmelere ilişkin yaptığı açıklamada, "Barışa giden yol açıktır, o da Mayıs 2023'te Cidde'de mutabakata vardığımız anlaşmanın uygulanmasıdır." ifadelerini kullanmıştı.

Burhan, ülkede "Al Dagalu milislerinden" (HDK) arındırılmış şekilde ordunun bir sonraki kuruluş yıl dönümünü kutlamak için yorulmadan çalışacaklarını kaydederek, "Yalan yere barış iddiasında bulunanlara diyoruz ki isyancı milisler evlerimizi, şehirlerimizi ve köylerimizi işgal ederken ve yol keserken onlarla barış yok. Son militan da ele geçirilip halkını sömürgeleştirdikleri şehir ve köylerden çekilmeden askeri operasyonların durdurulması mümkün değil." demişti.

HDK'den yapılan yazılı açıklamada ise heyetlerinin "ülke çapındaki düşmanlıklara son vermek ve insani yardımın gelişini kolaylaştırmak" amacıyla ABD'nin davetine yanıt olarak Cenevre'ye ulaştığı belirtilmişti.

-? ?ABD'nin Cenevre'de düzenlenecek müzakereye katılma çağrısı

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, 23 Temmuz'da, Sudan ordusu ve HDK'yi ateşkes müzakereleri için 14 Ağustos'ta İsviçre'ye davet ettiğini bildirmişti.

Blinken, Cidde müzakere sürecinin önemine ve devam ettirilmesi gerektiğine işaret ederek, ateşkes müzakerelerinin ABD ve Suudi Arabistan tarafından yürütüleceğini, aynı zamanda Afrika Birliği, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Birleşmiş Milletlerin gözlemci olarak katılacağı bilgisini paylaşmıştı.

Cidde Bildirgesi

Sudan'da ordu ile HDK arasında Suudi Arabistan'ın Cidde şehrinde ABD, Suudi Arabistan arabuluculuğunda yürütülen görüşmeler sonucu 11 Mayıs 2023'te "Cidde Bildirgesi" imzalanarak çatışmaların durdurulması için bir çerçeve oluşturuldu.

Sudan ordusu, HDK'nin ateşkes ihlallerine tepki olarak 31 Mayıs 2023'te ateşkes görüşmelerinden çekildi.

Haziran 2023'te gerçekleştirilen müzakere turu, HDK'nin yerleşim yerlerinden ve kamu kurumlarından çekilmeyi reddetmesi üzerine ordunun müzakere masasından ayrılmasıyla sonuçlandı. Buna karşılık da HDK, orduyu Cidde görüşmelerini engellemeye çalışmak ve askeri çözüme sığınmakla suçladı.

Ordu, Temmuz 2023'te yeniden müzakere sürecine dönme kararı aldı. Ordu, benzer gerekçelerle bir kez daha müzakerelerden çekildi ancak Ekim 2023'te Cidde'ye geri döndü.

Taraflar, barış müzakereleri kapsamında 7 Kasım 2023'te Cidde'de yeniden bir araya geldi. Bu kez de somut adım atılamadı ve görüşmeler, 3 Aralık 2023'te çıkmaza girip süresiz ertelendi.

?Sudan'daki iç savaş

Sudan'da 30 yıl süren Ömer el Beşir iktidarının halk ayaklanmasıyla devrilmesi sonrası sivillerin katılımıyla oluşturulan hükümete karşı ortak darbe yapan ordu ve HDK arasındaki güç mücadelesi 16 aydır devam ediyor.

Nisan 2023 ortasında başlayan ve Sudan'ın çoğu eyaletinde devam eden savaşta ordu, kuzey ve doğudaki eyaletlerde hakimiyetini sürdürürken HDK'nin, batı ve güney eyaletlerinde etkili olduğu görülüyor.

Savaşın bitirilmesi için başlatılan Suudi Arabistan ve ABD arabuluculuğundaki Cidde görüşmeleri, Mısır'ın öncülük ettiği Sudan'a komşu ülkeler barış girişimi, Doğu Afrika'da Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesinin çabaları ve Bahreyn'in başkenti Manama'da yapılan görüşmeler sonuçsuz kalmıştı.

Birleşmiş Milletlere göre, dünyanın en büyük yerinden edilme ve açlık krizinin yaşandığı Sudan'daki çatışmalar sonucu 18 bin 800'den fazla kişi hayatını kaybetti, yaklaşık 10 milyon kişi yerinden edildi ve 25 milyondan fazla kişi insani yardıma muhtaç durumda.