ABD'deki Türk bilim insanı Derya Unutmaz'dan Kovid-19 aşısı için "insanlığın zaferi" tanımlaması

ABD'de Jackson Laboratuvarı Enstitüsünde Baş Araştırmacı olarak çalışan Prof. Dr. Derya Unutmaz, kış aylarının yaklaşmasıyla dünyanın birçok yerinde yayılma hızı tekrar artan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı, aralık ortasında acil kullanıma hazır olması beklenen aşı çalışmalarıyla ilgili "Gelinen nokta, hem insanlığın hem bilimin zaferidir." dedi.

İmmünoloji uzmanı Unutmaz, ABD'deki aşı çalışmaları ve Kovid-19 salgınının bundan sonraki seyriyle ilgili tahminlerini, AA muhabirine anlattı.

İlaç firmalarının Kovid-19'a karşı aşı geliştirme kabiliyetlerinin beklentilerin çok üzerinde gerçekleştiğini belirten Unutmaz, "Beklentimiz yüzde 60-70 civarında idi. Pfizer ortaklı 'BioNTech' ve 'Moderna'nın yüzde 95 gibi çok yüksek bir koruyucu özellikte aşı üretebilmesi büyük bir başarıdır. En etkili aşı olarak bilinen kızamık aşısı bile ancak yüzde 95'lik bir etki oranına sahipti." ifadesini kullandı.

Unutmaz, söz konusu iki aşının dışında yüzde 90 başarı sağlayan başka aşıların da son aşamaya geldiğini, diğer firmaların ürettiği aşıların 2021'de kullanıma sokulmasıyla salgının bitirileceğine inandığını söyleyerek, "Gelinen nokta, hem insanlığın hem bilimin zaferidir." dedi.

"Olcay ve Özlem Türe, gurur kaynağımız"

BioNTech-Pfizer ortaklığında geliştirilen aşı için Amerikan Gıda ve İlaç Dairesine (FDA) yapılan "acil" onay başvurusunun en geç aralık ayının 2. haftasında sonuçlanacağını belirten Unutmaz, ilk aşamada hazır edilecek 6-7 milyon doz aşının sağlık çalışanları için büyük oranda yeterli olacağını vurguladı.

Unutmaz, yıl sonuna kadar üretilecek 20 milyon dozun da huzurevi sakinleri, ilk yardım ekipleri ve hapishanedeki mahkum ve görevliler gibi salgından en çok etkilenecek kişi ve kurum çalışanları için kullanılacağını dile getirdi.

Amerikan ilaç firması Pfizer ile sahibi oldukları BioNTech firması bünyesinde en etkili aşıyı herkesten önce geliştiren Türk doktorlar Olcay ve Özlem Türe için "gurur kaynağımız" ifadesini kullanan Unutmaz, şöyle devam etti:

"Olcay Türe ve eşi Özlem Türe çok değerli iki bilim insanı. 2005'ten beri kanser hastaları için mRNA teknolojisi üzerine araştırma yapıyorlardı. Bu teknolojinin grip tedavisi için de faydalı olabileceğini düşünüp bir grip aşısı yapmak için çalıştılar. Daha sonra ise Kovid-19 aşısı olarak da kullanılabileceğini keşfedip geliştirdiler."

"Çeyrek milyondan fazla insan hayatını kaybetmemeliydi"

Unutmaz, Başkan Donald Trump'ın Kovid-19 salgınında süreci iyi yönetemediğini söyleyerek, şu ifadeleri kullandı:

"Trump, süreci hiç iyi yönetemedi. Dünyanın en ileri teknolojisine sahip olan bir ülkede, çeyrek milyondan fazla insan hayatını kaybetmemeliydi. Bununla birlikte federal hükümet, aşı için çok önemli bir destek verdi. 'Warp Speed' denilen bir sistemle yaklaşık 10 milyar dolarlık yatırım yaptı ve şu an bunun meyvelerini görüyoruz."

Aşının ABD'deki herkes için bedava olacağını vurgulayan Unutmaz, "Yeni yönetimle sürecin daha da iyiye gideceğini düşünüyorum." dedi.

"Önümüzde çok zor bir kış var, 100 binden fazla daha can kaybı yaşanabilir"

Aşı bulunsa da virüsle mücadelenin gevşememesi gerektiğinin altını çizen Unutmaz, bu süreçte dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında şunları kaydetti:

"Aşı bulunsa da mart veya nisandan önce yaygınlaştırılamaz. Önümüzde çok zor bir kış var. Bu hafta kutlanan Şükran Günü (Thanksgiving) ve yaklaşan Noel sezonu var. Kimse tatil planlarından feragat etmiyor. Önümüzdeki 2 aylık süreçte salgın son sürat devam edebilir ve söylendiği gibi 140 bin olmasa da 100 binden fazla daha can kaybı yaşanabilir."

Kovid-19 tedavisinde gelişmeler olduğuna de değinen Unutmaz, "Trump'ın tedavisinde de kullanılan iki firmanın antikor ilaçları acil onay aldı. Bunlar hızlı şekilde uygulanmaya başlarsa etkisi büyük olacaktır." diye konuştu.

"ABD'de birçok eyalette kapatmalar yapılmak zorunda"

Trump'ın başta olduğu sürece ABD'de genelinde bir kapatmaya gidilmeyeceğine inandığını söyleyen Unutmaz, bu tarz kararların eyaletlerce alınabildiğini, New York başta olmak üzere birçok eyaletin salgının 1. dalgasında kapatma kararıyla durumu kontrol altına alabildiğini söyledi.

Unutmaz, "Birçok eyalette kapatmalar yapılmak zorunda. South Dakota, nüfusa oranla dünyada salgının en yüksek olduğu yer. Bu, sürdürülebilir bir durum değil. Birkaç hafta sonra New York'ta gördüğümüz gibi çadır hastaneler kurulmak zorunda kalınabilir." uyarısında bulundu.

Türkiye'de sağlık sisteminin çok iyi olduğunu ve ilk dalgayı aldığı önlemlerle çok iyi atlattığını vurgulayan Unutmaz, "Ancak 2. dalga gerçekten çok kötü, artış devam edecektir. Hava soğudukça ve iç mekanlarda, tedbirsiz ortamlarda salgın büyüyecektir. Yeni tedbirler ve kısıtlamalar getirilecektir." ifadesini kullandı.

"Aşı sonrası virüs mutasyon geçirebilir"

Unutmaz, kendisinin de dahil olduğu bir çalışmanın sonucuna göre, Kovid-19 için geliştirilen aşıların en az 6 ay ile 1 yıl arasında koruma sağlamasını beklediklerini, yine de virüsün mutasyona uğrama ihtimalinin bulunduğunu kaydetti.

"Aşıyla bağışıklık sisteminin virüse bir baskısı söz konusu olacak ve virüs bundan kaçmaya çalışacak." diyen Unutmaz, bu noktada yeni mutasyonların oluşabileceğini ve her yıl grip aşısının yeniden yaptırılması gerektiği gibi, Kovid-19 aşısını da tekrar yaptırmak gerekebileceğini bildirdi.

Unutmaz, bazı insanların ikinci defa enfeksiyon geçirebildiğini, bunların genelde ilk enfeksiyonu hafif atlatanlar arasında görüldüğünü vurguladı.

"Maskeler, hayatımızın bir parçası olmaya devam edecek"

Kovid-19 virüsünün dünya geneline yayılarak tüm insanlığa bir travma yaşattığını belirten Unutmaz, "Dünya bir daha eskisi gibi olmayabilir. Birçok ülkede maskeler, hayatımızın bir parçası olmaya devam edecek. Çünkü maskeler, bizi başka salgınlardan da koruyor." dedi.

Unutmaz, 2021'in bahar döneminde toplumun en az yüzde 60 ya da 70'inin aşılanması durumunda en geç sonbahara kadar hayatın belli bir seviyede normale dönebileceğini kaydetti.

Kovid-19 salgınına karşı tedbirlerin elden bırakılmaması gerektiğine dikkati çeken Unutmaz, "Tedbirleri iki üç kat artırmak için motivasyonumuz var. Çünkü tünelin sonunda ışık göründü, aşı bulundu. En kritik zamandayız. Maske kullanırsak, sosyal mesafeye özellikle kapalı alanlarda dikkat edersek bunu yeneceğiz ama şu kışı atlatmamız lazım." değerlendirmesinde bulundu.