ABD Askerleri Norveç'te

ABD Deniz Piyade Gücünden 330 asker, silahlı kuvvetlerini eğitmek ve ortak kış tatbikatı yapmak üzere Norveç'e geldi. ABD deniz piyadelerinin en az bir yıllığına Norveç'teki bir askeri üste konuşlandırılması kararı, Rusya'nın Avrupa'nın kuzeyindeki etkinliğini bir kez daha gündeme getirdi.

New York Times'ın haberine göre, bir ABD askeri uçağı 330 deniz piyadesini Vaernes askeri üssüne nakletti.

Böylece Norveç, İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana ilk kez topraklarını başka bir ülkenin askerlerine uzun süreli açmış oldu.

ABD ve Norveç yetkilileri arasında ABD askerinin konuşlandırılmasına yönelik anlaşma geçen yıl ekim ayında sağlanmıştı. Karşılıklı görüşmeler sonucunda ABD deniz piyadelerinin 6 ay süreli dönüşümlü olarak Norveç'in Trondheim kenti yakınlarındaki Vaernes askeri üssüne konuşlandırılacağı kararlaştırılmıştı.

ABD'li yetkililer, ABD deniz piyadelerinin Norveç'e konuşlandırılmasını NATO'nun Dönüşümlü Karadeniz Gücü çerçevesinde geçici olarak ABD askerlerinin ortak çalışma kabiliyeti ve muhtemel krizlere cevap verme yeteneğini geliştirmek amacıyla ABD'nin yabancı ülkelere asker konuşlandırılması çerçevesinde değerlendirilebileceğini belirtiyor.

Kalıcı bir ABD üssü olmayacak

Norveçli yetkililer ise Vaernes'in bir ABD üssü olmayacağına vurgu yapıyor. Norveç Savunma Bakanı İne Eriksen Soereide, ABD askerlerinin dönüşümlü olarak gelip gideceğini ve askeri konuşlandırmanın ABD'nin Norveç'te kalıcı bir askeri üssü olacağı anlamına gelmeyeceğini açıklamıştı.

Soreide, ekim ayındaki açıklamasında, deneme amaçlı askeri iş birliği olarak değerlendirdikleri bu çalışmanın "kesin sınırlamalar" içerdiğini ve ortak askeri iş birliğini geliştirme ve derinleştirme amacı taşıdığını duyurmuştu.

Soereide, aynı zamanda ABD ile Norveç arasında gerçekleştirilecek ortak askeri tatbikatların NATO çalışmaları çerçevesinde uyumlu olduğunu, iki NATO müttefikinin ortak tatbikat ve birlikte çalışabilme kabiliyetini arttırmak adına önemli bir iş birliği olacağını vurgulamıştı.

ABD-Norveç yakınlaşması ve Rusya boyutu

Her ne kadar ABD'li ve Norveçli yetkililer bu askeri iş birliğinin herhangi bir ülkeye ve özellikle de Rusya'ya yönelik olmadığını söylese de gelişmeler Rusya'yı yakından ilgilendiriyor.

NATO üyesi olan Norveç'in Rusya ile yaklaşık 196 kilometre sınırı bulunuyor. Geleneksel olarak, Norveç'in barış dönemi politikası çerçevesinde yabancı askeri birlikleri topraklarında konuşlandırmama politikası bulunuyor. İkinci Dünya Savaşı'ndan beri Norveç, ilk kez topraklarında yabancı güçlere ev sahipliği yapıyor.

ABD deniz piyadelerinin en az bir yıllığına Vaernes askeri üssüne konuşlandırılması bu bağlamda dikkati çekiyor. ABD askerlerinin Rus sınırının ortalama bin 500 kilometre uzağına konuşlandırıldığı belirtiliyor.

Norveç Başbakanı Erna Solberg de ülkesinin ulusal savunma politikalarının geliştirilmesinde Rusya'nın etkisine işaret etmişti.

Solberg, Haziran 2016'da yaptığı açıklamada, Rusya'nın 2014 yılında Ukrayna ve Kırım'daki hamlelerine atıfta bulunarak, "Doğumuzda giderek ne yapacağını tahmin etmesi zorlaşan bir komşumuz var. Bu komşumuz askeri kapasitesini giderek artırıyor ve askeri gücü siyasi bir araç olarak kullanacağını gösteriyor." demişti.

Norveç ordusundan Tuğgeneral Eldar Bernil de geçen yıl sonunda yaptığı açıklamalarla Solberg'in Rusya ile ilgili endişelerini desteklemişti.

Bernil, Norveç'in ABD ile askeri alanda iş birliğini arttırmaya karar verme nedenini doğrudan Ukrayna'daki olaylara bağlayarak, "2014'te Rusya'nın askeri güç kullanma konusunda yeteneği ve isteği olduğunu gördük. Dikkatimizi bir anda Afganistan'da olan bitenden kollektif ulusal savunmaya çevirdik." ifadesini kullanmıştı.

Günümüzde savaşların "hibrit savaşlara" dönüştüğünü söyleyen Bernil, çatışmaların artık NATO'nun 5. Maddesi gereğince "NATO'nun bir üyesine yapılan saldırının tüm üyelere yapılmış varsayılacağı" ilkesine dayanan savaşlar olmadığını belirtmişti. Bernil, yeni savaşların sosyal medyayı da kullanarak demokrasiyi temelden sarsmayı amaçladığını kaydetmişti.

Denizaltılar tespit edilemiyor

Norveçli yetkililer, Soğuk Savaş sonrası dönemde Rus uçaklarının Norveç'in deniz kıyısında artan sayılarda uçuş yaptığını ve deniz altı faaliyetlerinin çok arttığını vurguluyor.

Son yıllarda İskandinav ülkelerinin kıyılarında birçok kez hangi ülkeye ait olduğu belirlenemeyen denizaltılar görülmüş ancak bunların Rusya'ya ait olduğu tespit edilememişti.

Son olarak Norveç'e ait keşif uçağı Orion'un Rus denizaltıları tespit etmekte zorlandığı, ekim ayında Amerikan Poseidon devriye uçağı Norveç'teki Andoya Hava Üssü'ne iki kez gelmişti.

Norveç basını, ABD uçağının ülkeye gelmesinin Rus denizaltıların belirlenmesinde güçlük çekilmesinden kaynaklandığını yazmıştı.

Yine ekim ayında Rus uçak gemisi Amiral Kuznetsov'un Norveç kıyılarından geçerken çekilen fotoğrafları basına yansımıştı.

Mağaralarda teçhizat depolanıyor

Öte yandan, ABD ve Norveç'in halihazırda yakın askeri ilişkileri bulunuyor. ABD, 1981'den beri olası Sovyet ve daha sonra Rus hamlesine karşı tedbir olarak Norveç'in yeraltı mağaralarına askeri teçhizat depoluyor. Rusya'nın Kırım'ı ilhakı sonrasında ise askeri envantere Abrams tanklarının eklendiği bildirilmişti.

Geçen Aralık ayında da ABD'li ve Norveçli askeri yetkililer Kuzey Kutup bölgesinde ortak tatbikatlar yürütmüştü.

ABD'li yetkililer, Norveç'e asker konuşlandırılması konusunun abartıldığını, ABD askerlerinin soğuk havada tatbikat yapması için 25 yıldır Norveç'e gittiğini belirtiyor.

ABD'nin Avrupa ve Afrika Deniz Piyade Gücü Komutanı Tümgeneral Niel Nelson, geçen hafta askeri konularda haberler yayımlayan bir internet sitesine verdiği röportajda, "ABD 25 yıldır Norveç'te tatbikat yapıyor. Norveç'te küçük çaplı ve tam zamanlı bir mevcudiyet her sene soğuk hava tatbikatı yapmak için askeri birliklerin bölgeye nakledilme masrafını azaltacak." ifadesini kullanmıştı.

Rusya'nın tepkisi

Rusya ise ABD askerlerinin Norveç'e konuşlandırılmasından rahatsızlık duyuyor.

Norveç devlet televizyonu NRK'ye açıklamada bulunan Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova, Norveç'le Rusya arasında herhangi bir sorun olmamasına rağmen Amerikan askerlerinin Norveç'te konuşlandırılmasına anlam veremediklerini, bu hamlenin kesinlikle Norveç ile ikili ilişkilere olumlu katkıda bulunmayacağını bildirdi.

ABD askerlerinin konuşlandırılmasının kararı alındıktan sonra, geçen ekim ayında Rus Parlementosunun Savunma ve Güvenlik Komisyonu Yardımcı Başkanı Frants Klintsevich, Kremlin'in ABD deniz piyadelerini doğrudan bir askeri tehdit olarak gördüğünü açıklamıştı. Klintsevich, aynı zamanda bu askeri hamlenin Norveç'i Moskova'nın nükleer silahlar da dahil olmak üzere "güçlü askeri mühimmatının hedefleri" arasına aldığını ifade etmişti.

Rusya'nın Oslo Büyükelçiliğinin sözcüsü Maxim Gourov da ekim ayında ABD ile Norveç arasında varılan anlaşma sonrasında, Norveçli yetkililerin birçok kez Rusya'dan Norveç'e yönelik bir tehdit olmadığını içeren açıklamaları göz önünde bulundurulduğunda, Norveç'in özellikle ABD güçlerini Vaernes'te konuşlandırmak suretiyle neden askeri kapasitesini artırmaya çalışma konusunda bu kadar istekli olduğunu anlamak istediklerini söylemişti.

ABD'nin, NATO'nun doğu sınırını güçlendirmeyi hedefleyen Atlantik Kararlılık Operasyonu kapsamında ABD askeri birliklerinin Polonya'ya konuşlandırılmasından bir hafta sonra ABD deniz piyadelerinin Norveç'e gelmesi, Rusya tarafından tepkiyle karşılanıyor.

NATO'nun kendi yakın çevresinde askeri varlığını güçlendirmesini ABD'nin Soğuk Savaş politikalarını canlandırması olarak değerlendiren Rusya, Karadağ'ın NATO'ya üyelik başvurusunu da eleştiriyor.

Rusya, aynı zamanda İsveç, Finlandiya ve Gürcistan gibi ülkelerin NATO'da gözlemci statüsüne yakın bir imkan tanıyan Geliştirilmiş Fırsatlar Ortaklığı Programı'na katılımına da eleştirel yaklaşıyor.