20 Haziran Dünya Mülteciler Günü

Dünya üzerinde savaş, şiddet ve yoksulluk nedeniyle yurtlarını terk edip başka ülkelere geçen mültecilerin sayısında büyük artış yaşanıyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'ne (BMMYK) göre 2012'de 45, 2 milyon kişi çeşitli sebeplerle yerlerinden edildi. Aralarında eski ABD Dışişleri Bakanı Madeline Albright, bilim adamı Albert Einstein, yazar Victor Hugo ve Wikileaks'in kurucusu Julian Assange gibi birçok kişi ülkelerini terk etmek zorunda kalan ünlüler olarak tarihteki yerlerini aldı.

Birleşmiş Milletler'in, Mültecilerin Statüsüne İlişkin 1951 Sözleşmesi'ne göre mülteci, "ırkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği konusunda haklı bir korku taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen kişi" olarak tanımlanıyor.

BMMYK, mültecilik ve sığınmacılık sorunlarına işaret etmek için her yıl 20 Haziran'ı "Dünya Mülteciler Günü" olarak kutluyor. Önceki gün yayımladıkları "Küresel Eğilimler" raporuyla dünya üzerindeki mültecilere dikkatleri çekmek isteyen BM Mülteciler Yüksek Komiseri Antonio Guterres, dünyada yerinden edilen insan sayısının 2012 sonu itibariyle son 18 yılın en yüksek seviyesine çıktığını kaydetti. Guterres, savaş, şiddet, yoksulluk gibi nedenlerle yurtlarından olan insanların sayısındaki artıştan bahsederken, tarihte de aynı acılara maruz kalmış birçok tanıdık sima bulunuyor.

ABD'nin en popüler dışişleri bakanı da mülteciydi -

ABD'nin en popüler Dışişleri Bakanlarından Madeleine Albright, Mayıs 1935'te Çekoslovakya'nın Prag kentinde dünyaya geldi. İkinci Dünya Savaşı'nda Naziler Çekoslovakya'ya saldırdığında, Albright ailesiyle İngiltere'ye gitti. Diplomat babasının hükümette bir pozisyona getirilmesiyle ülkesine dönen Albright, komünistlerin iktidara gelmesiyle, 1948'de 11 yaşındayken ABD'ye geçti. Politikaya ilgi duyan Albright, 1988'de Demokratların başkan adayı Michael Dukakis'in danışmanlığını yaptı. Birkaç yıl sonra Başkan Bill Clinton tarafından BM Daimi Temsilciliğine getirilen Albright, 1997'de Beyaz Saray'da görev yapan ilk kadın dışişleri bakanı olarak ABD siyasi tarihine geçti.

Einstein, Hitler'den kaçtı -

Alman İmparatorluğu'nun Ulm kentinde dünyaya gelen bilim adamı Albert Einstein, müzik ve matematiği olan ilgisiyle biliniyordu. Yüksek eğitimini İsviçre'de tamamlayan Einstein, 1905'te, o dönemde kuramları hemen benimsenememiş olsa da ileride fizikte devrim oluşturacak dört makale yayınladı. Fotoelektrik ile ilgili yazdığı makale Einstein'a 1921'de Nobel Fizik Ödülü'nü kazandırdı. Einstein, 1933'te, Hitler idaresindeki Almanya'yı terk etmek zorunda kaldı ve ABD'ye yerleşti. Einstein, 1955'te, ömrünün geri kalanını geçirdiği Princeton'da hayatını kaybetti.

Dünya edebiyatının önemli yazarları arasında yer alan Victor Hugo, politikaya olan tutkusuyla biliniyor. Üçüncü Napolyon'un hükümet darbesini engellemeye çalışan Hugo, amacında başarısız olunca 1851'de Belçika'ya gitmek zorunda kaldı. Belçika'ya giremeyen Hugo, İsviçre'ye gitmeyi düşünürken kendisini Birleşik Krallık'ta buldu.

"Oturan Boğa" da bilinen mültecilerin arasında -

Nobel Barış Ödülü sahibi Rigoberta Menchu Tum, 1959'da Guatemala'nın, Maya-Kiş kültürünü devam ettiren Chimel köyünde dünyaya geldi. Gençlik yıllarında kadın haklarını savunan yerel gruplara katılan Tum, sonraki yıllarda sosyal reform mücadelesi veren kilise ile faaliyet gösterdi. 1981'de aile üyelerinin bazılarını kaybeden Tum, saklanmak zorunda kaldı. Yıl sonunda Meksika'ya kaçmaya zorlanan Tum, yurt dışındayken Guatemala'daki baskıya direnişi örgütledi. Tum, ülkesinde muhalif hareketin öncüleri arasına yer aldı.  Sosyal adalet ve yerlilerin haklarına saygıyı savunan çalışmaları nedeniyle 1992'de Nobel Barış Ödülü'nü aldı.

Amerikan tarihinde "Oturan Boğa" olarak da bilinen kızılderili Tatanka Yotanka, Şili'li gazeteci-yazar Isabel Allende, siyaset kuramcı ve düşünür Alman Hannah Arendth, besteci Frederic Chopin, müzisyen Gilberto Gil'in de aralarında bulunduğu başka ülkelere sığınmak zorunda kalmış birçok tanıdık isim bulunuyor.

Büyükelçiliğe sığınalı 1 yıl oldu -

Yakın dönemde en dikkati çeken sığınma örneği ise İngiltere'de yaşandı. ABD'ye ait gizli diplomatik yazışmaları yayınlayarak bir anda tüm dünyanın ilgisini çeken Wikileaks'in kurucusu Julian Assange, 19 Haziran 2012'de Londra'daki Ekvador Büyükelçiliğine sığındı. İsveç'te cinsel taciz suçlamalarından dolayı hakkında mahkumiyet kararı verilmesi üzerine Ekvador'dan diplomatik sığınma talebinde bulunan Assange, elçilik binasına terk ettiği takdirde İsveç'e iadesi gerçekleşebilecek. Assange, Amerikalı askerden elde ettiği gizli belgeleri 2010'da Wikileaks üzerinden yayınlayarak ABD'yi zorda bırakmıştı.

Özbekistan'ın muhalif lideri Muhammed Salih, son yıllarda akla gelen diğer bir mülteci. Salih, 1991'deki cumhurbaşkanlığı seçimlerine karşı İslam Kerimov'a karşı adaylığını koydu. Kerimov tarafından "terörist" ilan edildi. Salih, 1993'te Norveç'e sığındı.

-Türk mülteciler-

Türkiye'de de çeşitli sebeplerle başka ülkelere sığınan tanıdık simalar bulunuyor.

Şair, oyun ve roman yazarı Nazım Hikmet, Selanik'te doğdu. Şiirleri ve yazıları yüzünden birçok kez yargılanan Nazım Hikmet, orduyu ayaklanmaya kışkırttığı gerekçesiyle hapis cezasına çarptırıldı. Siyasi inançları yüzünden Türkiye'nin çeşitli illerinde cezaevinde yatan Hikmet, afla dışarı çıktı. Ancak Türkiye'de sürekli izlendiğini düşünen Hikmet, yurt dışına gitti. 1951'de Bakanlar Kurulu tarafından Türk vatandaşlığından çıkarılmasına karar verildi. 1963'de vefat eden Nazım Hikmet'in mezarı Moskova'da bulunuyor. Nazım Hikmet, 5 Ocak 2009 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile 58 yıl aradan sonra Türk vatandaşlığına tekrar alınmış oldu.

Ayrıca Zülfü Livaneli, Abidin Dino, Cem Karaca ve Ahmet Kaya'nın da aralarında bulunduğu birçok ünlü isim yurt dışında farklı ülkelere sığındı. - Ankara