Eşiniz Evinizi İzinsiz Satabilir!

Eşiniz nakit sıkıntısı ya da üzerindeki borcu yüzünden yaşadığınız evi, sizin rızanız olmadan elden çıkarabilir ya da ipotek altına sokabilir. Aile Konutu Şerhi, bu durumda devreye giriyor ve eşlerin mağduriyetini önlemek için bir yaptırım uyguluyor.

Eskiden kumar borçları yüzünden birçok insan bu nedenle evsiz kalabiliyordu. Şimdi durum bir nebze değişse de yine de eşlerden birinin, diğerinin haberi ya da rızası olmadan, yaşadıkları gayrimenkulü satıp yeni bir mağduriyet doğurmasına rastlanıyor.

Boşanmaların bu kadar sık yaşandığı günümüzde, eşlerin mallarının paylaşımı konusu da oldukça gündemde. Peki bir boşanma halinde, ya da evlilik sırasında eşiniz, sahip olduğunuz mülkü satabilir mi, devredebilir mi? Hangi malları nasıl koruyabilirsiniz?

Siz sahip olduğunuz gayrimenkulü güvenceye almak için ne yapmak gerektiğini biliyor musunuz? YTT Uluslar arası Hukuk Bürosundan Avukat Mert Yalçın ve Avukat Kortan Toygar bize bu konuda rehberlik etti. İşte detaylar...

Bengü Öner: Aile Konutu Şerhi nedir? Biraz açıklayabilir misiniz?

Mert Yalçın: Şimdi Aile Konutu Şerhi, yeni medeni kanun 01/01/2002 tarihi itibariyle hayatımıza girmiş olan ve Türk Hukuku için devrim niteliğinde olan bir kavram. Çünkü eski gelenek ve göreneklerimize baktığımızda, modern Türkiye'nin geleneklerine uymayan bir takım kurallar vardı. Bu yeni kanunla beraber yeni bir düzenleme yapıldı. Aile Konutu Şerhi, Türk Medeni Kanunu 194 maddesinde esas olarak düzenlenip, ilgili maddeleri de 240, 254 ve 652. maddeler. 194. madde der ki, "Eşlerden biri, diğerinin açık rızası bulunmadıkça, Aile Konutuyla ilgili kira sözleşmesini fesh edemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz." Şimdi bu emredici bir hüküm, aksi kararlaştırılamaz.

Bengü Öner: Aile Konutu Şerhi için aranan şartlar neler? Hangi şartlarda getirilebilir?

Mert Yalçın: Öncelikle evliliğin devam ettiğini kanıtlayan vukuatlı nüfus cüzdanı örneği ya da evlilik cüzdanı ile, konutun aile konutu olduğunu belirten muhtarlık kaydı ya da apartman yönetiminden alınan bir belge ile, tapu kadastro müdürlüklerinin aile mahkemesi kararıyla, bir konut üzerine aile konutu şerhi konulabilir.

Benim şahsıma göre Aile Konutu Şerhi koymanın temel nedeni, eşin, çocukların ekonomik olarak teminat altına alınmasıdır. Çünkü zamanında kumar borcu yüzünden evi ipotek verme olaylarıyla çok sık karşılaşıyorduk. Özellikle kumarhanelerin açık olduğu dönemlerde... Ayrıca, erkek egemen toplumdaki bu düzeni de bertaraf ediyor bu uygulama. Yani bu kanun tek taraflı bir işlem yapılmasını engelliyor.

Bengü Öner: Nasıl bir başvuruyla yapılabilir?

Mert Yalçın: Yeni düzenlemeye göre Aile Konutu Şerhi, tapuda eşlerden birinin, ilgili belgelerle birlikte başvurusuyla yapılabiliyor. Eskiden mahkeme emri isteniyordu şimdi ise çok daha kolay şekilde yapılabiliyor.

Bengü Öner: Kiralanan konuta aile konutu şerhi getirilebilir mi peki?

Mert Yalçın: Şöyle konulabilir. Yine 194. madde der ki; "Kiralık gayrimenkulde, kiralayana yapılacak başvuru ile birlikte, diğer eş de kiracı konumundaki eş gibi sorumluluk alarak, o sözleşmenin tarafı olup; bundan sonra o konuta ilişkin yapılacak olan bildirimlerin her iki eş tarafından da yapılması sağlanabilir. Her iki eş de müteselsil yani ortak sorumlu olabilir.

Özellikle çalışmayan, evde oturan eş için Aile Konutu Şerhi, bizim mutlak olarak tavsiye ettiğimiz bir uygulama. Çünkü sonuçları, ailenin refahı için etkili olabiliyor.

Bengü Öner: Bu şerhi uygulayan kişilerin kazancı ne olur?

Mert Yalçın: Kötü niyetli eşin izinsiz mal kaçırması bu şekilde engellenmiş oluyor. Boşanma durumunda eşler bu ortamı savaş alanına çevirebiliyor. Mal varlığı her zaman bir numaralı silahtır. Boşanmak isteyen eş, genel olarak -ani bir durum yoksa- son 3 ayını mal varlığı planlaması yaparak geçirir. Bunun en önemli şekli de mal varlığı transferidir. Biraz kurnazlık yapıp, 3 ay dişini sıkıp, yıllık gelirlerini borçlu halde bile teslim edebilir. Kendisini kredi borçlu gösterebilir. Bütün bunlar bir senaryonun parçası aslında. Aile konutu şerhi, ekonomik olarak güçsüz olan eşin korunması için çok önemli bir unsurdur. Varlığı özellikle Türk kadınına bir güvence teşkil eder. Azınlık da olsa Türk erkekleri de tabi ki yararlanıyor.

Bengü Öner: Bir taşınmazın aile konutu şerhi altına girmesi için hangi nitelikte olması gerekir?

Mert Yalçın: Aile konutu şerhi aslında yukarda bir kavram. Yargıtay'ımızın çok güzel kararları var. Yüce Yargıtay der ki; " Konutun aile konutu olarak kabul edilmesi için, eşlerin çocukları ile birlikte yaşamaları zorunlu değildir. Kanunda her ailenin bir aile konutunun olabileceği kabul edilmiştir. Yazlık ev, yayla evi, dağ evi gibi ikinci nitelikli konutlar aile konutu olarak sayılmamaktadır. " Dolayısıyla burada konsantrasyonumuz, ailenin yaşam ve ortak oturma ihtiyacını karşılayan konut kavramı olacaktır. Yazlık evin, geçici yaşam olduğu için aile konutu şerhi kapsamına girmez. Kanun şunu da söylüyor, ortak yaşama dair apartman yönetimi ya da ilgili amirin bir deklarasyonu, beyanı ya da muhtarlıktan alınacak belge ibrazını zorunlu tutuyor.

Bengü Öner: Evlilikten sonra alınan mallar, boşanma durumunda nasıl değerlendiriliyor?

Mert Yalçın: Çiftler 1/1/2002 tarihinden sonra evlendilerse, mal rejimleri, mal ortaklığı şeklinde değerlendirilir. Şu an, aksi kararlaştırılmadığı sürece evlilikle birlikte uygulanan mal rejimi, edinilmiş mallara katılım rejimidir. Yani evlilik birliği içerisinde tarafların edindiği mallar, miras gibi kendi özel malları haricinde olanlar, eşlerin yeni edindiği mallarda bir ortak yaşam var ise bir aile konutu

şerhi konulabilir.

Kortan Toygar: Yalnız bir tane konuta, yaşanan konuta aile konutu şerhi konulabilir.

Mert Yalçın: İkametgah ilmuhaberi istenmesinin nedeni de bu zaten.

Kortan Toygar: Ben bir ekleme yapacağım. Aslında bu kavramlar yaklaşık gibi görünse de ayrı kavramlar. Aile konutu şerhi, tamamen insanların oturduğu, yaşadığı evi koruyan bir şerh, mesela kiracıysa o sözleşmenin eşlerden biri tarafından fesh edilmemesi, sokakta kalmamaları için. ya da sahip oldukları evleri, eşlerden birinin borcu yüzünde, nakit darlığı yüzünden ipotekle ellerinden alınmaması için uygulanıyor.

Edinilmiş mallara katılım apayrı bir şey. 2002'den sonra evlilik içinde bir mal alınmışsa, bu ev, araba, arsa olabilir. Bir boşanma halinde bunlar eşlere eşit oranda paylaştırılır.

Mert Yalçın: Toparlarsak, bizim tavsiyemiz, herkesin yasal haklarını bilmesi ve bunları uygulaması dolayısıyla daha rahat bir hayat sürmesidir.