Yıllık izin paranız sessizce yok olabilir! Bu tarihe dikkat
Türkiye'de milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiren yıllık izin hakkı, işten ayrıldıktan sonra ciddi bir maddi değere dönüşebiliyor. Ancak bu hakkın süresi sınırsız değil! Kullanılmayan izinlerin ücreti yalnızca işten ayrılma durumunda ödeniyor ve bu ücretin alınabilmesi için en fazla 5 yıl içinde talepte bulunulması gerekiyor. Süreyi kaçıranlar, yasal hakkını tamamen kaybediyor.
Türkiye'de milyonlarca çalışanı ilgilendiren yıllık ücretli izin hakkı, hem Anayasa hem de İş Kanunu ile güvence altında. Ancak birçok işçi, bu hakkın nasıl ve ne zaman kullanılacağı konusunda yeterince bilgi sahibi değil. Uzmanlar, "5 yıl kuralını" kaçıranların ciddi kayıplar yaşayabileceği konusunda uyarıyor.
İŞTEN AYRILMADAN PARA TALEP EDİLEMEZ
Yasalara göre çalışan, bir yıllık hizmet süresini tamamladıktan sonra yıllık ücretli izin hakkını kazanıyor. Ancak bu iznin karşılığı olan ücret yalnızca işten ayrılma durumunda ödenebiliyor. Yani, işveren çalışmaya devam eden personele "rızaya dayalı" da olsa izin ücreti veremez. Bu yasak, taraflar arasındaki özel anlaşmalarla da aşılamıyor. Yani işveren: "İzne çıkma parasını vereyim" diyemez, işçi de "Ben izne çıkmayayım parasını alayım" diyemez. Bu tür taleplerin hukuken geçerliliği bulunmuyor.
5 YIL İÇİNDE TALEP ETMEYEN HAKKINI KAYBEDİYOR
İşten ayrılan çalışan, kullanmadığı izinlerin ücretini alma hakkına sahip. Ancak bu hakkın da bir zaman aşımı süresi var. İşten ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde talep edilmeyen izin ücretleri için artık yasal hak ortadan kalkıyor. Bu nedenle çalışanların bu süreyi kaçırmaması büyük önem taşıyor.
İZİN KULLANDIRILDIYSA İŞVEREN BELGELEMEK ZORUNDA
İşveren, çalışana yıllık iznini kullandırdığını yazılı belgeyle ispatlamak zorunda. Aksi halde, işçi "iznimi kullanmadım" dediğinde mahkemeler bu beyanı esas alabiliyor. Bu yüzden işverenin imzalı izin belgelerini saklaması yasal bir zorunluluk.
İZİN PARASI NASIL HESAPLANIYOR?
Kullanılmayan izinlerin karşılığı, işçinin işten ayrılmadan önceki son brüt maaşı üzerinden hesaplanıyor. Hesaplamaya SGK ve işsizlik primi kesintileri dahil ediliyor, ardından gelir ve damga vergisi düşülerek net ödeme belirleniyor.
ÇALIŞMA SÜRESİNE GÖRE İZİN HAKLARI
Hizmet süresine göre izin günleri şöyle:
1-5 yıl arası çalışanlara: En az 14 gün
5-15 yıl arası çalışanlara: En az 20 gün
15 yıl ve üzeri çalışanlara: En az 26 gün
18 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlara: Her durumda en az 20 gün
İşveren isterse bu sürelerin üzerine çıkabilir ancak altına inemez.
DİĞER İZİNLER YILLIKTAN DÜŞEMEZ
Hastalık, ücretsiz izin ya da sosyal nedenlerle verilen izinler, yıllık izin hakkından düşülemez. Yıllık izin süresi, kanunen tek parça kullandırılmalı. Parçalı kullanım ise ancak işçiyle işverenin ortak onayıyla, en az 10 günlük bloklar halinde yapılabilir.
