Yılın Olayları

Hazırlayan: Ekip- Leyla Ataman Özel - Ekonomide 2012 yılı Türkiye açısından ekonominin yavaşladığı ve bir anlamda "yumuşak inişin" yaşandığı yıl oldu.

Küresel ekonomide ise 2012 yılına derinleşen Avro Bölgesi krizi damga vurdu. Birçok Avrupa ülkesi teknik olarak resesyona girdi, gelişmiş ülkelerin borçluluk ve işsizlik oranları arttı. Avro Bölgesi'nde yaşanan ekonomik krizin yol açtığı dış talep daralması Türkiye'nin bölgeye yaptığı ihracatın azalmasına neden oldu.

2012'de Türkiye'nin de içinde yer aldığı gelişmekte olan ülkelerde yüksek büyüme hızları yerini düşük büyümeye bıraktı. Türkiye'nin ekonomik büyümesinde net ihracat etkili olurken, iç tüketimde ise ciddi bir düşüş görüldü.

Yılın ilk çeyreğinde Avro Bölgesi maliye bakanları Yunanistan için 130 milyar avroluk ikinci kurtarma paketini onayladı, ancak bu da ülkedeki sorunları çözmedi. İtalya, İspanya, Portekiz ile ilgili endişeler devam ederken Hollanda resesyona girdi.

Yılın başında AB ülkeleri İran'a petrol ambargosu kararı aldı. Bunun üzerine İran bazı Avrupa ülkelerine petrol ihracatının durdurulacağını açıkladı. Mart ayında ise ABD yönetimi, İran'dan petrol alan ülkelere yaptırım uygulanacağını açıkladı. ABD yönetimi, İran'dan ham petrol alımlarını önemli ölçüde düşürdükleri gerekçesiyle 10 AB ülkesi ve Japonya'yı yaptırımlardan muaf tutacağını açıkladı. Söz konusu ülkeler arasında Türkiye yer almadı.

-TL'nin simgesi belli oldu-

İlk çeyrekte, Türk Lirası'nın itibarını perçinlemek ve bilinirliğinin artırılması amacıyla açılan simge yarışmasının sonuçları açıklandı. Yarışmada birinciliği Tülay Lale'nin çalışması aldı.

Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, paranın simgesi belirlenerek, TL'nin ve Türk ekonomisinin iki belirgin özelliğinin ön plana çıkarıldığını bildirdi. Başçı, "Bunlar güven ve istikrar içinde yükselen değerdir. Simgenin çıpaya benzemesi TL'nin kıymet saklama aracı olarak güvenli bir liman haline geldiğini vurgulamaktır. Paralel çizgilerin yukarı eğimli olması ise TL'nin ve Türkiye ekonomisinin istikrar içinde yükselen değerini simgelemektedir" dedi. Başçı, Türk Lirası'nın çıpalı yeni simgesinin rakamlardan önce kullanılması gerektiğini de vurguladı.

-İhracatta Cumhuriyet tarihinin rekoru kırıldı-

2011 yılı ihracat verileri yılın ilk günlerinde açıklandı. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, Türkiye'nin 2011 yılı ihracatı, bir önceki yıla kıyasla yüzde 18,17 artışla 134 milyar 571 milyon 338 bin dolar olarak gerçekleşti. 2010 yılı ihracatı 113 milyar 883 milyon 219 bin dolar düzeyinde gerçekleşmişti. 2011 ihracat rakamı Cumhuriyet tarihindeki en yüksek ihracat rakamı olarak kayıtlara geçti.

-Akdeniz'de petrol ve doğalgaz arama faaliyetleri

2011 yılında Kıbrıs Rum Kesimi'nin Doğu Akdeniz'de doğalgaz sondaj çalışmalarına başlaması üzerine Türkiye ile Kıbrıs Rum Yönetimi arasında başlayan gerginlik 2012 yılı başlarında da devam etti. Kıbrıs Rum yönetimi Doğu Akdeniz'de tek yanlı "münhasır ekonomik bölge" ilan ettiği bölgede ayırdığı 13 parselden,

"Afrodit" olarak adlandırılan 12. parsel dışında kalan 12 parsel için doğalgaz ve petrol arama-işletme hakkı dağıtım ihalesini ilan ederken, Dışişleri Bakanlığı bu kararı protesto etti.

2012 yılının ilk çeyreğinde ekonomide yaşanan gelişmeler şöyle:

1 Ocak:

-Kazakistan, Rusya ve Belarus'un öncülüğünde başlatılan Avrasya Birliği Projesi'nin ilk adımı atıldı. Üç ülke arasında kurulan Gümrük Birliği'nin 1 Ocak 2012 itibarıyla "Tek ekonomik bölge" haline gelmesine dair anlaşma yürürlüğe girdi.

-İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Başkanlığına Dr. Mustafa İbrahim Turhan atandı.

2 Ocak:

-İhracatta Cumhuriyet tarihi rekoru kırıldı. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, TİM verilerine göre, 2011 yılı ihracatının bir önceki yıla göre yüzde 18,2 artarak 134,6 milyar dolara ulaştığını, bunun cumhuriyet tarihi rekoru olduğunu bildirdi.

3 Ocak:

-TÜİK, 2011'de tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) yüzde 10,45, üretici fiyatları endeksinin (ÜFE) yüzde 13,33 arttığını açıkladı. Enflasyon, yüzde 10 dolayındaki piyasa beklentilerinin ve Orta Vadeli Program'da yer alan yüzde 7,8'lik tahminin üzerinde çıktı.

-Havayolu taşımacılığında yeni rekor kırıldı. Türkiye'de havayolu ile seyahat edenlerin sayısı 2011'de bir önceki yıla oranla yüzde 14,4 artarak 118 milyonu geçti.

4 Ocak:

- Merkez Bankası, döviz piyasasına "satım yönünde doğrudan müdahale edildiğini" bildirdi.

5 Ocak:

-Avro, dolar karşısında 1,2797'ye gerileyerek, 13 Eylül 2010'dan bu yana en düşük seviyeyi gördü.

6 Ocak:

- Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, Merkez Bankası'nın 2012 yılında Türk Lirası'nın değer kazanmasına izin vereceğini açıkladı.

-Türkiye'nin 2011 yılında elektrik tüketimi, bir önceki yıla göre yüzde 9 artarak 229 milyar 344,4 milyon kilovatsaate (kWh) ulaştı.

10 Ocak:

-Otomotiv Distribütörleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Bayraktar, 2011 yılında otomobil ve hafif ticari araç pazarının yüzde 13,61 oranında büyüyerek 864 bin 439 adetlik yeni bir rekorla tamamlandığını bildirdi.

-Avro Bölgesi'nde bankaların Avrupa Merkez Bankası'na yatırdıkları gecelik mevduatlar rekor kırdı. Gecelik mevduat tutarı 481,93 milyar avroya yükseldi.

-İstanbul Boğazı'na 3. köprü yapımını da içeren Kuzey Marmara Otoyolu ihalesine teklif gelmedi ve ihale iptal edildi.

11 Ocak:

-Türkiye'nin cari işlemler hesabı açığı, 2011 yılının Ocak-Kasım döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 77,7 artarak, 70 milyar 241 milyon dolar oldu. 2011 yılı Kasım ayında ise cari açık 5 milyar 188 milyon dolar oldu.

-Köprü ve otoyollar darphane gibi çalıştı. Türkiye'de 2011 yılında köprü ve otoyollardan 349 milyon 847 bin 151 araç geçti, bu araçlardan 732 milyon 681 bin 161 lira gelir elde edildi.

13 Ocak:

-Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Avro Bölgesi'ne üye 9 ülkenin uzun vadeli kredi notunu bir ya da iki basamak düşürdü. Fransa, Avusturya, İtalya, İspanya, Portekiz, Kıbrıs Rum Kesimi, Malta, Slovakya ve Slovenya'nın notları indirimden etkilenirken, Almanya "AAA" olan kredi notunu korudu. Standard and Poor's, Fransa'nın kredi notunu AAA'dan AA+'ya indirdi.

15 Ocak:

-Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, Kuzey Marmara Otoyolu projesinin özkaynakla yapılacağını ve kısa sürede ihaleye çıkacaklarını açıkladı.

16 Ocak:

-AB Komisyonu, Türkiye ekonomisini özellikle bütçe performansı, ihracat artışı, işsizliğin düşmesi ve güçlü büyüme nedeniyle övdü.

-TÜİK, işsizlik oranının 2011 yılı Ekim ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,1 puan azalarak yüzde 9,1 seviyesinde gerçekleştiğini bildirdi.

-2011 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri 313 milyar 302 milyon lira, merkezi yönetim bütçe gelirleri 295 milyar 862 milyon lira, vergi gelirleri ise 253 milyar 765 milyon lira olarak gerçekleşti. Bütçe açığı 2011 yılında yüzde 56,5 oranında azalarak 17 milyar 439 milyon liraya düştü.

-Tüketici Güven Endeksi, 2011 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 1,1 oranında arttı.

17 Ocak:

-Standard and Poor's, Fransız kamu şirketlerinin kredi notunu düşürdü.

18 Ocak:

-TÜİK, enflasyon sepetini güncelledi. Ayran, katı meyve sıkacağı ve 2000 cc'nin üzerindeki otomobiller sepete girdi. Üzüm yaprağı, elde yıkama deterjanı ve bilgisayar kamerası sepetten çıkarıldı.

-Türkiye'de tüm zamanların doğalgaz tüketim rekoru 16 Ocak itibarıyla 178 milyon metreküple kırıldı.

19 Ocak:

-Ümit Boyner, TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanlığı'na yeniden seçildi.

20 Ocak:

-Hazine alacakları 2011 yılında Aralık ayı sonu itibarıyla 24,5 milyar lira olarak gerçekleşti.

22 Ocak:

-Yeni Anayasa çalışmalarına katkı vermek amacıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) öncülüğünde 13 çatı sivil toplum kuruluşu "Anayasa Platformu" oluşturdu. Platformun "Türkiye Konuşuyor" başlığıyla düzenlediği bölge toplantılarının ilki Konya'da gerçekleştirildi.

23 Ocak:

-AB ülkeleri, nükleer programı ile ilgili uzlaşmazlığı sebebiyle İran'a kademeli bir petrol ambargosuyla, nükleer programının finansmanının engellenmesi için İran Merkez Bankası'na yaptırım uygulanması konusunda anlaştı.

-Yabancı yatırıma teşvik ve döviz beklentisi açısından önem taşıyan yabancılara mülk satışında yeni düzenleme TBMM'ye sunuldu. Tapu ve kadastro kanunlarını değiştiren tasarıya göre, yabancıya taşınmaz satışında

"karşılıklılık (mütekabiliyet) ilkesi" kaldırılacak.

25 Ocak:

-ABD'li teknoloji şirketi Apple, Exxon Mobil'i geçerek dünyanın piyasa değeri en yüksek şirketi oldu. Şirketin piyasa değeri, 418,89 milyar dolara ulaştı.

27 Ocak:

-Türkiye'nin nüfusu 2011'de bir önceki yıla göre 1 milyon bin 281 kişi artarak, 74 milyon 724 bin 269 kişi oldu. Nüfusun yüzde 50,2'sini erkekler, yüzde 49,8'ini ise kadınlar oluşturdu.

-Fitch, İtalya, İspanya, Belçika, Slovenya ve Güney Kıbrıs'ın kredi notlarını düşürdü, İrlanda'nın ise kredi not görünümünü negatife çevirdi.

30 Ocak:

-Türkiye'nin turizm geliri, 2011 yılının son çeyreğinde 5 milyar 208 milyon 904 bin 274 dolar, turizm gideri ise 1 milyar 408 milyon 802 bin 538 dolar oldu.

31 Ocak:

-Çek Kanunu'nda değişiklik yapan tasarı yasalaştı. Kanunla, karşılıksız çekte adli para cezası ödenmediği için uygulanan hapis cezasının, idari nitelikte yaptırıma dönüştürülmesi kararlaştırıldı.

-TÜİK verilerine göre, Türkiye'nin 2011'de ihracatı 134 milyar 954 milyon dolar, ithalatı 240 milyar 833 milyon dolara ulaştı. Dış ticaret açığı yüzde 46,7 oranında artarak, 105 milyar 879 milyon dolara çıktı.

2 Şubat:

-Katılım bankaları hariç bankacılık sektörü kredi hacmi, 20 Ocak 2012 itibarıyla 593 milyar 326 milyon 619 bin lira oldu.

3 Şubat:

-TÜİK, Ocak ayında TÜFE'nin yüzde 0,56, ÜFE'nin yüzde 0,38 arttığını açıkladı. Ocak ayı itibariyle yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 10,61, ÜFE'de yüzde 11,13 oldu.

-Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 6273 sayılı Çek Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'u onayladı.

4 Şubat:

-İran, bazı Avrupa ülkelerine petrol ihracatının durdurulacağını bildirdi.

8 Şubat:

-Sanayi üretim endeksi, 2011 yılı Aralık ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,7 arttı. Sanayi üretiminde 2011 yılında yıllık ortalama artış ise yüzde 8,9 oldu.

9 Şubat:

-TÜİK, sanayi üretiminin 2011 yılının Aralık ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,7 arttığını açıkladı. Sanayi üretiminde 2011 yılında ortalama artış yüzde 8,9 oldu.

13 Şubat:

-Türkiye'nin cari işlemler hesabı açığı, 2011 yılında bir önceki yıla kıyasla 30 milyar 446 milyon dolar artarak, 77 milyar 89 milyon dolar oldu.

14 Şubat:

-Moody's, İtalya, İspanya, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Malta'nın kredi notlarını düşürdü.

-Kıbrıs Rum yönetimi Doğu Akdeniz'de tek yanlı "münhasır ekonomik bölge" ilan ettiği bölgede ayırdığı 13 parselden, "Afrodit" olarak adlandırılan 12. parsel dışında kalan parseller için doğalgaz ve petrol arama-işletme imtiyaz hakkı dağıtım ihalesini ilan etti.

15 Şubat:

-TÜİK, işsizliğin 2011 yılı Kasım döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,9 puan azalarak, yüzde 9,1 seviyesinde gerçekleştiğini bildirdi. Kasım'da Türkiye'deki işsiz sayısı 2 milyon 429 bin kişi, istihdam sayısı da 24 milyon 267 bin kişi oldu.

-İran'ın bazı ülkelere petrol ihracatını durdurduğu iddialarının ardından Brent petrolün fiyatı yüzde 1,13 artışla 119,89 dolara kadar çıktı.

-Dışişleri Bakanlığı, Kıbrıs Rum Kesimi'nin sözde münhasır ekonomik bölgesinde uluslararası hidrokarbon arama ruhsat ihalesine çıkmasını protesto etti.

16 Şubat:

-Ankara'da kamu ihalelerine fesat karıştırıldığı iddiasıyla yürütülen soruşturma kapsamında, Kamu İhale Kurumu görevlilerinin de aralarında bulunduğu 12 kişi tutuklandı.

17 Şubat:

-Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Yunanistan'a doğalgaz akışının başladığını açıkladı.

21 Şubat:

-Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Çin Merkez Bankası arasında ikili Para Takas (Swap) Anlaşması imzalandı.

-Artvin'de inşaatı tamamlanan 249 metre gövde yüksekliği ile sınıfında Türkiye'nin 1., dünyanın da 6. en yüksek beton kemer barajı olan Deriner Barajı'nda su tutulmaya başlandı.

-Avro Bölgesi maliye bakanları Yunanistan'a ikinci yardım paketine onay verdi. 130 milyar avroluk yardım ve bankalarla yapılan anlaşma Yunanistan'ı iflastan kurtaracak ancak Yunan hükümeti tam denetlenecek.

22 Şubat:

-Türkiye'deki otomotiv yakıtları tüketiminin 2011 yılında bir önceki yıla göre yüzde 4,4 artarak, 24,8 milyon metreküpe ulaştığı bildirildi.

23 Şubat:

-Londra Brent tipi ham petrolün varil fiyatı, Avrupa Birliği'nin İran'dan petrol ithalatını Temmuz'dan itibaren durduracağına karar vermesiyle son 8 ayın en yüksek seviyesine çıkarak 124,50 dolara yükseldi.

-İmalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, Şubat ayında geçen yılın aynı ayına göre 0,1, Ocak ayına göre ise 1,8 puan azalarak yüzde 72,9 seviyesinde gerçekleşti.

28 Şubat:

-Forbes'in "En Zengin 100 Türk" listesine göre; Türkiye'nin en zengini 3 milyar dolarlık servetiyle Fiba Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hüsnü Özyeğin oldu. Listede Çukurova Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Emin Karamehmet 2,9 milyar dolarlık servetiyle ikinci, Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker 2,8 milyar dolarla üçüncü oldu.

29 Şubat:

-Uluslararası piyasada altının onsu 1.790 dolara çıkarak, son 3 ayın zirvesini gördü.

1 Mart:

-İstanbul'daki havalimanlarında el bagajlarında sıvı kısıtlaması başladı.

-Merkez Bankası'nın açtığı yarışma sonucunda ilk kez belirlenen TL'nin simgesi Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da katıldığı basın toplantısıyla tanıtıldı.

-TİM verilerine göre, Şubat ayı ihracatı yüzde 10,4 artarak 11 milyar 156 milyon 148 bin dolar oldu.

-TÜİK verilerine göre, Türkiye'de 2011 yılında işsizlik oranı, 2010 yılına göre 2,1 puan azalarak yüzde 9,8'e geriledi.

-Kamuoyunda "intibak yasası" olarak bilinen Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun TBMM Genel Kurulu'nda yasalaştı. Kanun ile 2000 yılı sonrası gelişme hızından pay alamayan emeklilerin intibakı düzenlendi.

3 Mart:

-TÜİK, Şubat ayında TÜFE'nin yüzde 0,56 arttığını, ÜFE'nin ise yüzde 0,09 gerilediğini açıkladı. Şubat ayında yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 10,43, ÜFE'de yüzde 9,15 oldu.

8 Mart:

-Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, eşi vefat etmiş kadınlara Nisan ayından itibaren iki ayda bir 500 lira ödeneceğini açıkladı.

9 Mart:

-Borç krizindeki Yunanistan'ın Avro Bölgesi ve Uluslararası Para Fonu'ndan aldığı 130 milyar avroluk ikinci kurtarma paketi kapsamında uygulanan tahvil takas işlemine (PSI) beklentilerin üzerinde bir oranda yüzde 85,9 katılım sağlandı. "Saç tıraşı" olarak anılan bu işlemle Yunanistan'ın bir kalemde 105 milyar avro borcu silindi.

15 Mart:

-Avrupa Birliği, İran'ın daha önce aktiflerini dondurduğu bankalarının uluslararası para hareketlerini engellemek için harekete geçti. Uluslararası bankacılık işlemlerine aracılık eden Belçika merkezli kilit kuruluş SWIFT, kara listedeki İran bankalarına hizmet vermeyi durdurdu.

20 Mart:

-ABD yönetimi, İran'dan ham petrol alımlarını önemli ölçüde düşürdükleri gerekçesiyle 10 AB ülkesi ve Japonya'yı yaptırımlardan muaf tutacağını açıkladı. Söz konusu ülkeler arasında Türkiye yer almadı.

26 Mart:

-İmalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına 0,1 puan azalarak, yüzde 73,1 seviyesinde gerçekleşti.

21 Mart:

-Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, İran'a uygulanacak yaptırımlar konusunda ABD'nin 11 ülkeye istisna vermesiyle ilgili olarak,

"Türkiye'nin listede bulunmuyor olması, olmayacağı anlamına gelmez, şu anda bu görüşmeler şirketler düzeyinde devam ediyor" dedi.

27 Mart:

-Merkez Bankası, TL yükümlülükler için tesis edilmesi gereken zorunlu karşılıkların, altın olarak tesis edilebilecek kısmını yüzde 10'dan yüzde 20'ye yükseltti.

30 Mart:

-TÜİK verilerine göre, Türkiye'nin 2012 yılı Şubat ayında ihracatı, 2011 yılının aynı ayına göre yüzde 17,1 artarak 11 milyar 777 milyon dolara, ithalatı da yüzde 1,1 artarak 17 milyar 713 milyon dolara ulaştı.

-Türkiye'den KKTC'ye deniz altından borularla taşınacak yılda 75 milyon metreküp suyun depolanacağı Geçitköy Barajı'nın temeli atıldı.

-ABD Başkanı Barack Obama, küresel piyasada yeterli düzeyde petrol bulunmasının ülkelere, İran'dan ham petrol alımını azaltmaya imkan tanıdığını belirterek, İran'dan petrol alımını "önemli derecede" düşürmeyen ülkelere yönelik yaptırıma gideceklerinin kararlılığını açıkladı.

-Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, İran'dan alınan petrolün bir kısmının, Libya'dan alınacak petrolle değiştirilmesine yönelik çalışma başlattıklarını ve karar aldıklarını açıkladı.

31 Mart:

-TBMM Genel Kurulu'nda, bazı yatırımlara KDV muafiyeti getiren kanun teklifi yasalaştı. Kanuna göre, yap-işlet-devret modeli çerçevesinde gerçekleştirilecek projeler ile Sağlık Hizmeti Temel Kanunu'na göre kiralama karşılığı yaptırılmasına karar verilen sağlık tesislerine ilişkin projeler KDV'den hariç tutulacak.

(Sürecek)

Yayıncı: Abdullah Kıratlı - ANKARA