Ukrayna Zammı Kabul Etti Rusya Gaz Vanasını Açıyor

Avrupa’yı donduran Rus-Ukrayna doğalgaz savaşı, Rusya Başbakanı Vladimir Putin ile Ukrayna Başbakanı Yulia Timoşenko’nun el sıkışmasıyla sona erdi. Putin ve Timoşenko’nun vardığı anlaşmaya göre, Ukrayna, bu yıl Rus doğalgazı için Avrupa ülkelerine kıyasla yüzde 20 daha az ödeme yapacak, gelecek yıldan sonra ise Avrupa ile aynı bedeli ödeyecek.

AVRUPA’ya giden doğalgazda günlerdir yaşanan problem, Rusya Başbakanı Vladimir Putin ile Ukrayna Başbakanı Yulia Timoşenko’nun dün sabah sona erdirdikleri müzakerede çözüldü. Önceki günlerde bir kaç kez daha aşıldığı açıklanan doğalgaz probleminin, bu sefer ’gerçekten’ çözüldüğü belirtiliyor. Rusya; Ukrayna’nın borçlarını, Avrupa’ya giden doğalgazı çaldığını ve Rus doğalgazını ucuza aldığını gerekçe göstererek vanayı kapatmıştı. Avrupa’yı soğukta bırakan krizden özellikle Doğu ve Orta Avrupa ülkeleri etkilenmişti. Putin ve Timoşenko’nun vardığı anlaşmaya göre, Ukrayna, bu yıl Rus doğalgazı için Avrupa ülkelerine kıyasla yüzde 20 daha az ödeme yapacak. Gelecek yıldan itibaren ise, Ukrayna Avrupa ile aynı bedeli ödeyecek.

Gazprom ve Naftogaz imzalayacak

Batı’ya doğalgaz akışı, Rus Gazprom ile Ukraynalı Naftogaz’ın resmi anlaşmayı imzalamalarının ardından hemen başlayacak. Anlaşmanın günü ve saati henüz açıklanmasa da Timoşenko, iki enerji şirketine üzerinde anlaşılan kontratların gönderileceğini belirtti. Transfer ve doğalgaz alımıyla ilgili dökümanların imzalanmasının ardından, Avrupa’ya yeniden gaz akışı sağlanacağını vurgulayan Timoşenko, "Bugünün çok verimli geçtiğine inanıyorum. Karşılıklı uzlaşmalar bulundu" dedi.

Yarısını bile ödemiyordu

Ukrayna, 2008’de bin metreküp doğalgaza 179.5 dolar ödedi. Bu, Avrupa ülkelerinin ödediği bedelin yarısının bile altında bulunuyordu. 31 Aralık 2008’de anlaşma sağlanamayınca Rusya, Ukrayna’ya giden doğalgazı kesti. AB’nin 27 devletinin hükümet başkanları önceki gün acil toplantı yaptı. Bugün sabah sağlanan anlaşmada, Rusya’nın bin metreküpe 250 dolar ödenmesi isteği ele alındı ve bu ödeme koşulu 2010’a bırakıldı. Putin, Ukrayna’nın 2009 yılı için ’250 dolardan az ödeme imkanını’ dün kabul etti. Avrupa ülkelerinin 2009’un ilk çeyreği için bin metreküpe ödediği bedel 450 dolar. 2010 yılı da Moskova’da Putin-Timoşenko müzakeresinde ele alındı. 2010’da Ukrayna, Rusya’nın istediği ödemeyi yapacak. Rusya da Ukrayna’dan gaz geçiş (transit) masrafını üstlenecek.

"Doğalgaz egemenliği" yüzünden Rusya Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev ile Ukrayna Cumhurbaşkanı Viktor Yuşçenko da uzlaşmaya varamamıştı. Yuşçenko, ’Rusya, Ukrayna’nın doğalgaz sistemi üzerinde egemenlik kurmak istiyor’ diyerek Moskova’ya gitmedi.

Gerideki siyasi nedenler

Avrupa önceki yıllarda da Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle soğukta kalma riskiyle karşı karşıya gelmişti. Doğal gazda Rusya’ya bağımlılık Avrupa’nın yumuşak karnı olarak gösterilirken, ’gerçek soğuk savaş’ değerlendirmesi de yapılıyor. Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimde Ukrayna’nın NATO’ya öye olma girişiminin etkili olduğu, intikam almaya çalışan Rusya’nın doğal gaz silahını çektiği görüşü de dile getiriliyor. Ukrayna’nın Avrupa ile yakınlaşma girişimlerinden Rusya’nın rahatsız olduğu tüm dünyanın bildiği bir gerçek. Ağustos ayında Rusya ve Gürcistan arasında çıkan savaşta, Ukrayna’nın Gürcistan’ı destekler tavrının Rusya açısından bardağı taşıran son damla olduğu ileri sürülmüştü.

Güvenilirlik testi yapan Avrupa alternatiflere yönelecek mi

AVRUPA Komisyonu sözcüsü Johannes Laitenberger, "Bu hem Rusya hem de Ukrayna için çözüm istediklerini gösterebilecekleri en son ve en iyi fırsat. Doğalgaz akışı sağlanmalı. Bunu, onların güvenilir partner olup olmadıklarını test ettiğimiz bir süreç olarak değerlendiriyoruz" dedi. Avrupa Birliği ülkeleri doğalgazın dörtte birini Rusya’dan ithal ediyor ve tedariğin yüzde 80’i Ukrayna üzerinden geliyor. Avrupa’nın bugüne kadar yaşadığı en büyük enerji krizinde, Ukrayna üzerinden Avrupa’ya uzanan boru hatlarının alternatiflerine yoğunlaşılacağı söyleniyor.

AB’nin kabulü anlaşmazlığı çözememişti

>RUSYA’nın ’Ukrayna Avrupa’ya gidecek doğal gazı çalıyor’ iddiaları üzerine, AB’den gözlemcilerin Ukrayna’ya gidip gaz istasyonunu incelemeleri gündeme gelmişti. Ukrayna, Rusya’nın bağımsız gözlemciler talebini geçen hafta kabul etmişti. Kremlin, gaz akışını sağlamadan önce Rusya-AB-Ukrayna arasında yapılan üçlü antlaşmanın yazılı hale getirilmesi için ısrarcı davranmıştı. Ukrayna Başbakanı Yulia Timoşenko ile AB Dönem Başkanı Çek Başbakan Mirek Topolanek, anlaşmayı birbirlerini öperek kutlamışlardı. Ukrayna ile AB’nin "Anlaşmaya varıldı. Rus gazı 3 günde Avrupa’da" açıklamalarının ardından Rus Gazprom, "Bize hiçbir belge ulaşmadı" diyerek Avrupa’ya gidecek doğalgazın vanasını açmamıştı.

Rusya vanayı kapatınca kim ne kadar etkilendi

Moldova, Bosna Hersek, Makedonya, Sırbistan, Bulgaristan’ın doğalgaz arzının tamamı kesildi.

Doğalgaz arzı Slovakya’da yüzde 97, Yunanistan’da yüzde 80, Çek Cumhuriyeti’nde yüzde 71, Avusturya’da yüzde 66, Slovenya’da yüzde 50 azaldı.

Macaristan’ın doğalgaz arzının yüzde 45’i, Hırvatistan’ın yüzde 40’ı, Romanya’nın yüzde 34’ü, Polonya’nın yüzde 33’ü kesildi.

Almanya’nın doğalgaz arzında yüzde 10, İtalya’nın yüzde 25, Fransa’nın yüzde 15 kesinti oldu.

Rusya, 2006’da da Ukrayna’nın gazını kesmişti

Rusya, Ukrayna’nın doğalgazı daha ucuza aldığını ve borçlarını ödemediğini iddia ederek 1 Ocak 2009’da vanayı kapattı.

Geçen yıl Ukrayna, Rusya’dan metre küpü 179.50 dolardan (Avrupa’nın ödediğinin yarısından az) doğalgaz satın aldı.

Ukrayna’nın Rusya’ya doğalgaz borcunun 2.1 milyar doları bulduğu belirtiliyor.

2006 yılında da Rusya, Ukrayna’ya verdiği gazı kesmiş, ardından yüzde 100 zam yapmıştı.