Türkiye Uluslararası Tahkimdeki Enerji Davalarını Bir Bir Kazanıyor

SEVAL OCAK ADIYAMAN - Türkiye son yıllarda bir yandan hayata geçirdiği projeler ve mevzuat değişiklikleriyle enerji sektörüne ivme kazandırmaya çalışırken, diğer yandan uluslararası tahkim davalarında başarılı performans sergiliyor.

AA muhabirinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerinden aldığı bilgiye göre, enerji sektörünün serbestleşmesini amaçlayan 4628 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce 3096 sayılı Kanun kapsamında imzalanan üretim ve dağıtım tesislerinin İşletme Hakkı Devri (İHD) sözleşmelerinin büyük bir bölümü Danıştay tarafından iptal edilmişti. Sözleşmesi imzalanmış ancak henüz inşaatına başlanmamış YİD projelerinin de bir bölümü serbest piyasa şartlarına uymadığı ve Hazine garantisi verilmediği için uygulanamamıştı.

Bu projelerden Atam Alaplı B.V. tarafından Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID) nezdinde açılan tahkim davasında şirket 100 milyon dolar tazminat talebinde bulunmuş, esasa ve yetkiye ilişkin duruşmalar 10 Ocak-11 Şubat 2011 tarihleri arasında Paris'te yapılmıştı. Hakem heyeti nihai kararını 16 Temmuz 2012 tarihinde vermiş ve şirketin tüm talepleri reddetmişti. Ancak şirket tarafından söz konusu kararın iptali için 12 Kasım 2012'de ICSID'e yapılan başvuru süreci halen devam ediyor.

Tazminat talep ederken ceza aldı

İHD ve YİD projeleri dışında sözleşmeye aykırı davranışlar nedeniyle iptal edilen imtiyaz sözleşmeleri konusunda da ICSID nezdinde tahkim davaları açılmıştı. Bunlardan Çukurova Elektrik AŞ (ÇEAŞ) ve Kepez Elektrik TAŞ (KEPEZ) şirketlerinden her birinin toplam sermayesinin yaklaşık yüzde 66'sına sahip olduğunu iddia eden Güney Kıbrıs menşeli Libananco Holdings Co. Ltd. tarafından enerji şartı anlaşması çerçevesinde Türkiye aleyhine 10 milyar 100 milyon dolar tazminat talebiyle ICSID nezdinde dava açılmıştı.

Yetkiye ilişkin duruşma yapılmış, hakem heyetinin kararıyla davacı Libananco'nun tazminat talebi reddedilmiş ve davacı tarafından devlete toplam 15 milyon 602 bin 500 dolar ödenmesine hükmedilmişti. Şirketin 19 Aralık 2011 tarihinde hakem heyetinin 2 Eylül 2011 tarihli kararının iptali için ICSID nezdinde açtığı dava da reddedilmiş, hakem heyetinin 22 Mayıs 2013 tarihli kararı Bakanlığın lehine sonuçlanmıştı.

ÇEAŞ'ın toplam sermayesinin yüzde 12,24'ünü, KEPEZ'in toplam sermayesinin ise yüzde 10,73'ünü elinde bulundurduğunu iddia eden Polonya menşeli Cementownia Nowa Huta tarafından Türkiye aleyhine ICSID nezdinde açılan tahkim davası da Türkiye lehine sonuçlanmıştı.

AİHM reddetti

Kemal Uzan, Rumeli Elektrik, ÇEAŞ ve KEPEZ 22 Mayıs 2003 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) başvurmuştu. Söz konusu başvurunun kabul edilebilirliğine ve esasına ilişkin olarak mahkemenin talebi üzerine 30 Kasım 2010 tarihinde Strazburg'da duruşma yapılmış ve Türkiye adına gerekli açıklamalar ve savunmalar yapılmıştı. Mahkeme 29 Mart 2011 tarihinde davacıların başvurularının kabul edilemez olduğuna karar vermişti.

ÇEAŞ ve KEPEZ' in Borsa İstanbul'da (İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında) işlem gören hisselerinin bir bölümünün sahibi olan başvuranların (Erol Soyuer ve 46 kişi); bahse konu şirketlerin Borsa İstanbul'daki işlemlerinin durdurulması sebebiyle maddi kayba uğradıklarını ileri sürerek yaptıkları başvurularla ilgili AİHM, 21 Haziran 2011'de Erol Soyuer ve 46 kişi tarafından yapılan başvurunun da kabul edilmez olduğuna karar vermişti.

ICC Türkiye'ye hak verdi

Tunçbilek Termik Santralı ve Sivas-Kangal Termik Santrali ile ilgili olarak Uluslararası Ticaret Odası (ICC) nezdinde açılan davalar Türkiye lehine sonuçlanmıştı. Tunçbilek Termik Santrali'ne ilişkin hakem heyetinin nihai kararıyla davacı tarafından devlete, dava sürecinde yapılan avukatlık ücretleri ve harcama tutarlarının ödenmesine hükmedilmişti. Şirket tarafından söz konusu ücret ve harcama tutarları (910 bin 440 dolar ile 161 bin 813 lira) Bakanlığın ilgili hesabına yatırılmıştı. Sivas-Kangal Termik Santrali'ne ilişkin ise hakem heyetinin nihai kararıyla davacının yaptığı masraflara ilişkin davacı şirkete 13 milyon dolar ödenmesine hükmedilmiş ve bu tutar şirketin ilgili hesabına aktarılmıştı. - Ankara