ESKİŞEHİR - Türk mühendislerin geliştirdiği optik ölçüm yazılımı, uçak motorlarına yönelik kalite ölçümünde öncü oldu

TUSAŞ Motor Sanayii AŞ'de ( Teı ) görevli kalite mühendislerinin geliştirdiği yerli yazılım, yeni nesil yolcu uçaklarında motorun ağırlığını azaltıp yakıt verimliliği sağlayan blisklerin daha önce mekanik yöntemlerle gerçekleştirilen ölçümlerinin optik olarak yapılmasına imkan sağlayarak zamandan da tasarruf sağlıyor.

Teı Genel Müdürü ve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit, AA muhabirine, Teı'nin kendi motorlarını geliştirme konusunda son yıllarda ciddi bir atılım gerçekleştirdiğini, son 7 yılda irili ufaklı 10 kadar farklı milli motoru geliştirip, tasarlayıp ve üreterek çalıştırdıklarını söyledi.

Kovid-19 salgını öncesindeki 2 yılda art arda dünya genelindeki orijinal motor üreticileri tarafından "dünyadaki en iyi tedarikçi" seçildiklerini dile getiren Akşit, şöyle devam etti:

"Kalite süreçlerinde kendi yenilikçi ve öncü teknolojilerimizi geliştiriyoruz. Blisk kompresör teknolojiyle üretilmiş bir kompresör kademesi görüyorsunuz. Bu yeni nesil yolcu uçaklarında kullanılan bir teknolojidir. Eskiden türbin, kompresör kanatçıkları tek tek üretilip diziliyordu. Kompresör kanatçıklarını, yeni teknolojiyle yekpare bir metalden tek tek işleyerek ince, bu kadar hassasiyetle ve yüzey kalitesiyle işleyebilen dünyada bir elin parmaklarını geçmeyecek firmalardan birisiyiz. Bunların kalite denetimlerini de kendimiz yaptığı ölçüm yazılımıyla gerçekleştiriyoruz. Bu yazılım otomatik olarak bliskin çok hassas boyut kısıtları olan yerleri otomatik olarak tarayıp, raporlayarak kalite standartlarına uygun üretilip üretilmediğini denetliyor."

"Optik kalite ölçümünde dünyada öncüyüz"

Mahmut Akşit, optik ölçüm yöntemlerinin dünyada geliştiğini belirterek, şunları söyledi:

"Yerli yazılımla, optik yöntemleri kalite ölçüm süreçlerine uyarladık. Söz konusu süreci havacılık motorlarında onaylattık. Artık optik yöntemlerle, mekanik yöntemlerle yapabildiğimiz kalite ölçümünün üzerine bile çıktığımızı ispatladık. General Electric dahi yerli yazılımla geliştirdiğimiz optik kalite ölçümünü nasıl yaptığımızı soruyor. Bu yöntem kendi know-how'ımız. Teı'nin kalite mühendislerinin geliştirdiği yerli yazılıma sahip optik kalite ölçümünde dünyada öncüyüz. Kaliteli ve tekrarlanabilir şekilde yapabilen ilk firmayız. Bliskin her bir kanatçığını tek tek tarayıp ölçüyor. Söz konusu ölçümü optik olarak yapabilmenin avantajı hızlı olabilmesidir. Bu da bizi rekabetçi yapıyor. Eskiden 1-2 günde yapılabilen blisk kontrolü, bizim geliştirdiğimiz optik ölçümle 3-4 saate kadar düştü. Bu arada, yetkililerin onaylayacağı kalitede sertifika raporunu da çıkartabiliyoruz."

Akşit, "Mekanik ve dokunarak ölçme yöntemlerinde çok hassas ölçüm alınıyor ancak dokunmadığımız yerlerden ölçüm alamıyorsunuz. Süreyi optimize etmek için yüzeyin her tarafına dokunmanız çok uzun süre alacağı için teknik şartnamede verilen sadece hassas ve kritik yerleri muhakkak ölçüyorsunuz. Geliştirdiğimiz optik ölçüm yöntemiyle bütün yüzeyin bütün ölçümü bir anda elinizde oluyor. Dünyada bunu yapabilen ilk şirketiz." ifadelerini kullandı.

"Orijinal motor üreticiler grubuna çıktık"

Bazı motorların seri üretim çalışmalarının devam ettiğini dile getiren Akşit, şunları kaydetti:

"Teı olarak kendi ürettiğimiz motorlarla tedarikçi liginden orijinal motor üreticiler grubuna çıktık. İlk Gökbey helikopterimizin motoru uçuşunu yaptığı anda bu geçişi tamamlamış olacağız. Hepimizin bildiği Boeing 737 ve Airbus A320 sınıfı ile Çinli Comac C919 gibi uçakların motorlarında, yani dünyada en çok satan ve bu piyasada bu uçaklar segmentinde yüzde 70'in üzerinde paya sahip olan LEAP motorunda dünya genelindeki en büyük motor parça tedarikçiyiz. En çok satan motorun en büyük parça tedarikçisiyiz. Boeing Dreamliner gibi yeni nesil, büyük yolcu uçaklarında da yeni nesil GEnx motoru kullanılıyor. TEI dünya genelinde de GEnx motorlarında da en büyük parça tedarikçisidir. 7 yıl önce siparişlerimiz toplamı yaklaşık 1 milyar dolardı. Şu an itibarıyla Kovid-19 salgını sürecine rağmen 6 milyar dolar civarında siparişe ulaştık."

Akşit, kalite üretim, rekabetçi fiyat ve zamanında teslimin buluşmasıyla siparişler ile büyümenin bir arada geldiğini de sözlerine ekledi.