TÜİK, Eğitim ve Sağlıkta Fiyat Derleme Yöntemini Güncelledi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) kapsamında, eğitim ve sağlık sektöründeki seçilmiş madde çeşitleri için fiyat derlemesini bu yıl itibarıyla geleneksel yöntemden çıkararak, sadece Bilgisayar Destekli İnternet Anketi (CAWI) yöntemiyle yapmaya başladı.

TÜİK'in internet sitesinde yer alan açıklamaya göre, TÜFE'nin hesaplanması ve kamuoyuna sunulması ile ilgili süreçler, zaman içinde toplumun değişen tüketim alışkanlıklarına, ekonomik koşullara ve uluslararası standartlara uygun olacak biçimde güncelleniyor.

TÜFE sepetinde kapsanan mal ve hizmet fiyatları farklı yöntemlerle derleniyor.

Bilgisayar Destekli Kişisel Görüşme Yöntemi (CAPI) ile alandan veri toplama usulü, TÜİK'in 26 bölge müdürlüğünde görevli anketörlerin, seçilen iş yerlerini bizzat ziyaret ederek, mal ve hizmet fiyatlarını tablet bilgisayarlara kaydetmelerine dayalı geleneksel veri derleme yöntemi olarak tanımlanıyor. Bu yıl itibarıyla alandan veri derleme yöntemiyle elde edilecek fiyat sayısı, derlenen toplam fiyat sayısının yaklaşık yüzde 50,3'ünü oluşturuyor.

Barkod (satış) verilerinin kullanımı yöntemiyle perakende ticaret sektöründe önemli paya sahip zincir marketlerden sağlanan veriler, TÜFE hesaplamalarında ilk olarak 2021'de kullanılmaya başlandı. Analiz süreçleri tamamlanan iş yeri barkod verilerinin TÜFE hesaplamalarına dahil edilmesiyle birlikte 2025 yılı itibarıyla bu yöntemle derlenen fiyat sayısı, toplam fiyat sayısının yüzde 43'üne karşılık geliyor.

Kullanılan bir diğer yöntem ise "web scraping (veri kazıma)" şeklindeki fiyat derleme olarak uygulanıyor. 2025 yılı itibarıyla bu yöntemle elde edilen fiyat sayısı, derlenen toplam fiyat sayısının yaklaşık yüzde 5,1'ini oluşturuyor. İnternet üzerinden "web scraping" yöntemiyle derlenen fiyatlardan ilgili ayın 1'i ile 24'ü arasında olan kısmı hesaplamalarda kullanılıyor.

Gerek barkod verilerinin kullanımı gerekse internet üzerinden derlenen fiyatların TÜFE hesaplamalarına dahil edilmesi istatistik ofisleri için maliyeti düşürürken cevaplayıcı yükünü de azaltıyor. Bunun yanı sıra istatistik üretiminde veri derleme sıklığı daha yüksek ve daha büyük hacimli oluyor. TÜFE'nin zamanlılığı gereği bahsedilen her iki yöntem için de ilgili ayın 1'i ile 24'ü arasındaki veriler kullanılıyor. Her madde için elde edilen günlük fiyatın geometrik ortalaması alınarak ilgili maddenin aylık ortalama fiyatına ulaşılıyor.

Sağlık ve eğitimde geleneksel yöntem yerine CAWI kullanılmaya başlandı

CAWI metodu, cevaplayıcıların internet tabanlı özel olarak tasarlanmış anket formlarını çevrim içi olarak doldurmaları temel prensibine dayanıyor.

TÜFE'de, sağlık ve eğitim sektörleri grubundan seçilmiş madde çeşitleri için fiyatların firma yetkilileri tarafından "www.tuik.gov.tr" internet sitesindeki anketin doldurulması şeklinde uygulanıyor. Bu sistem 2024 yılı boyunca test edilerek, söz konusu fiyatlar hem anketörler tarafından yüz yüze görüşme yöntemiyle alandan derlenmiş hem de eş zamanlı olarak CAWI yöntemi kullanılmıştı. Bu yıl itibarıyla söz konusu maddeler geleneksel yöntemden çıkarılarak sadece CAWI yöntemiyle derlenmeye başlandı. 2025 yılı itibarıyla CAWI veri derleme yöntemiyle elde edilecek fiyat sayısı, derlenen toplam aylık fiyat sayısının yaklaşık olarak yüzde 1,6'sını oluşturdu.

TÜFE kapsamında kira fiyatlarının takibi için Bilgisayar Destekli Telefon Görüşmesi (CATI) yöntemi ile merkezde görevli operatörler tarafından veri derlenirken, haneler ile kurumsal iletişim hattı olan Alo124 üzerinden telefon ile görüşülerek kira anketi gerçekleştiriliyor. Alo 124 ile yapılan tüm görüşmeler kayıt altına alınıyor. Telefon ile kira anketi yapılamayan hanelerle ise bölge müdürlüklerinde görevli personel tarafından yüz yüze görüşülerek anket uygulanıyor. Yıl boyunca "aynı konutun" kira fiyatı takip ediliyor. 2023'ten itibaren kira fiyatı derlenen konut sayısı 5 bin 246 oldu.

TÜFE'de 2025 yılı itibarıyla ağırlıklı olarak hizmet grubundan (otel, lokanta ve benzeri) seçilmiş bazı madde çeşitleri için fiyatların CATI yöntemiyle derlenmesine başlandı.

TÜFE'de idari kaynaklardan tam kapsamda ve güncel olarak derlenebilecek fiyatların doğrudan ilgili kurumlardan temini yoluna gidildi. Bu kapsamda akaryakıt fiyatları Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) kayıtlarından temin ediliyor.

(Bitti)

CoinTR’den 1.000 TL Hediye! Hemen Üye Ol, Kolayca Kazanmaya Başla! Şimdi Katıl! (Reklamdır)