Tekel esnafı alkol yasağına tepkili

Sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan ilk hafta sonunda, herhangi bir yasak olmamasına rağmen tekel bayileri polis tarafından kapatılmaya başlandı. Esnaf tepkili, muhalefet ise "hayat tarzına müdahale" olduğu görüşünde. Türkiye'de yakın zamanda yürürlüğe konan yeni pandemi kısıtlamalarına her gün bir yenisi ekleniyor. Uygulamaya konan son yasak ise tartışma yarattı. Sokağa çıkma yasağının olduğu hafta sonlarında, alkol satışına yasak getirildi. Sayıları 150 bini aşan tekel esnafı ve muhalefet yasağa tepkili.

İçişleri Bakanlığı'nın 1 Aralık tarihinde yayınladığı genelgeye göre, sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu cumartesi ve pazar günleri market, bakkal, manav, kasap ve kuruyemişçiler 10.00­17.00 saatleri arasında faaliyet gösterebiliyor. Vatandaşlar, saat 17'ye kadar bu noktalardan alışverişlerini yapabiliyorlar. Ancak sokağa çıkma kısıtlaması uygulanan ilk hafta sonunda, genelgede herhangi bir yasak olmamasına rağmen, tekel bayileri polis tarafından kapatılmaya başlandı. İlk olarak Başkent Ankara'da tekel bayilerine getirilen yasaklamalar, kısa süre içinde ülke çapında da uygulanmaya başlandı. Tekel esnafı ise söz konusu uygulamayı şaşkınlıkla karşıladığını söylüyor.

"Polisler gelip kapatın dedi"

Yaklaşık 30 yıldır tekel bayi işlettiğini söyleyen Şeker Gıda'nın sahibi Kenan Şeker, dükkanın duvarına astığı iş yeri açma ve çalışma ruhsatını işaret ederek, "Bakın, orada bizim alkol satışı yapabilen bir bakkal olduğumuz yazıyor. Şimdi hafta sonu bakkallar açık kalırken, bize dükkanı kapatın deniyor" diye konuşuyor. Cumartesi ve pazar günleri tamamen kapalı olmanın ay boyunca sekiz gün kapalı kalmak anlamına geldiğini ifade eden Şeker, "Zaten hafta içi akşam 20'den sonra kapatıyoruz. Bir de üstüne bu gelince biz nasıl ayakta kalacağız?" diye soruyor. Geçen cumartesi günü yasaya uygun şekilde saat sabah 10'da dükkanlarını açtıklarını ancak bir süre sonra polislerin gelip, "dükkanı kapatmanız gerekiyor" dediğini anlatan Şeker, "Biz de polis arkadaşlarla tartışmamak için beş dakikada toparlanıp kapattık ve tüm hafta sonu da açamadık. Bizim sigortamız, Bağ-Kur'umuz, peşin vergimiz, borcumuz var. Hiç olmazsa hafta içi kapanışımızı 20'den 22'ye alsınlar" diye konuşuyor.

"İşlerimiz yüzde 50 daha düşecek"

Pandemi nedeni ile zaten azalan ciroların hafta sonu yasakları ile yüzde 50 daha düşeceğini dile getiren Kervan Gıda'nın sahibi Emin Kervan ise, "Çok zor durumdayız" diyor. Elektrik ve su faturalarını bile ödeyemeyecek noktaya geldiklerini ifade eden Kervan şöyle konuşuyor: "Marketler ürünlerini satarken biz onlara bakıyoruz. Biz sadece içki satmıyoruz ki… Ekmek, tütün ürünleri, meşrubatlar, cipsler, kahvaltılık ürünler, mezeler satıyoruz. Kapatın denince, bunları da satamıyoruz. İçki satmayan küçük bakkallar, büfeler açık. Olan tekel bayilerine oldu." CHP'li Ağbaba: Seküler yurttaşa ceza

Hükümet kaynakları, hafta sonunda alkol satışının yasaklanması kararının pandemiye karşı sosyal etkileşimi en aza indirmek ve "haksız rekabetin önlenmesi" amacıyla alındığını belirtiyor. Muhalefet ise uygulamanın "yaşam tarzına müdahale" olduğu görüşünde. CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, konuya ilişkin olarak Twitter hesabından yaptığı açıklamada şu görüşleri dile getirdi:

"AKP'nin derdi virüs değil, hayat tarzı! Tekel ürünlerinden yüzde 270'e varan oranlarda vergi alan zihniyetin seküler yurttaşları cezalandırdığı yetmemiş olacak ki şimdi bu kararla esnafları da cezalandırmaya çalışıyor."

Türkiye alkol tüketiminde alt sıralarda

Türkiye Tekel Bayileri Federasyonu'nun verilerine göre, Türkiye'de alkollü içki satma ruhsatına sahip 155 bin tekel bayi ve büfe bulunuyor. Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat verilerine göre ise Türkiye, Avrupa'da alkollü içkinin en pahalı olduğu 3'üncü ülke konumunda. Kişi başı tüketimde yıllık ortalama ise Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ülkeleri içerisinde son sıralarda. OECD'nin Kasım 2019'da yayınlanan "Bir Bakışta Sağlık" raporuna göre, OECD üyesi ülkeler içerisinde kişi başına alkol tüketiminin en yüksek olduğu ülke yılda 12,3 litre ile Litvanya. Litvanya'yı Avusturya ve Fransa takip ediyor. Almanya'nın 10,8 litre ile sekizinci sırada yer aldığı listede, Hindistan 3 litre ile İsrail ise 2,6 litre ile yer alıyor. Türkiye ise yıllık kişi başına 1,4 litrelik tüketim ile "en az içen ülkeler" arasında bulunuyor.

"Hiçbir mantıklı açıklaması yok"

DW Türkçe'ye konuşan Türkiye Tekel Bayileri Platformu Başkanı Özgür Aybaş, zaten kısıtlı bir alkol tüketiminin olduğu Türkiye'de, son alınan yasak kararına anlam veremediklerini dile getiriyor. İçişleri Bakanlığı genelgesinde yer almamasına rağmen Emniyet güçleri tarafından Tekel bayilerine, "Haftasonu dükkanını açmayacaksın" dendiğini anlatan Aybaş, "Bunun hiçbir şekilde mantıklı bir açıklaması yok. Bu tamamen bir akıl tutulması. Alkol olmayan bir markete gidiyorsunuz, orada virüs yok. Alkol satan yerleri kapatıyorsunuz, çünkü burada virüs var öyle mi?" diye konuşuyor. Hayata geçirilen uygulamanın Anayasa'nın eşitlik ilkesine de aykırı olduğunu vurgulayan Özgür Aybaş şunları söylüyor: "Hangi gerekçeyle alkol satan yerler kapatılıyor, anlamış değiliz. Biz bunu gülerek reddediyoruz, çünkü çok komik bir durum. Biz bir an önce yetkililerin bu akıl dışı kısıtlamayı kaldırmasını talep ediyoruz."

TESK'ten Soylu'ya "geri alın" talebi

Tekel bayilerinin isyanını hükümete anlatmak için Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) da harekete geçti. Edinilen bilgilere göre, TESK Başkanı Bendevi Palandöken, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'ya bir mektup yazarak, tekel bayileri üzerindeki yasakların gevşetilmesini talep etti. Ancak TESK kaynaklarına göre henüz bu talebe bir yanıt verilmiş değil.

Aram Ekin Duran / İstanbul

(c)