Rekabet Kurumu'ndan Epdk'ya 'Akaryakıt Fiyatı Yüksek' Uyarısı

Akaryakıt sektörünü inceleyen Rekabet Kurumu, soruşturmaya gerek duyacak bir ihlal görmemekle birlikte, fiyatların yüksekliğine dikkat çekti. Fiyatların çok yüksek oluşunu sektörde rekabetin olmayışına bağlayan Kurum, vergilerin de rekabetçi yapıyı bozduğunu vurguladı.

REKABET Kurumu, akaryakıt fiyatlarında rekabetin korunması hakkındaki kanunu ihlal eden uygulamalar yapıldığı iddiasıyla başlattığı ön araştırmayı tamamlayarak, raporunu Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) gönderdi. Raporunda sadece fiyatlandırma ile ilgili belgelere dayanarak, rekabetin ihlal edildiği sonucuna varamayan Rekabet Kurumu, ancak fiyatlandırma ve rekabet ile ilgili uyarılar da bulundu.

Rekabet yetersiz

Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (Tüpraş) ve pazar payı itibarıyla en büyük 5 dağıtım şirketini (Petrol Ofisi, Shell&Turcas Petrol, BP Petrolleri, Opet Petrolcülük, Total Oil Türkiye) inceleyen kurum, mevcut bilgi ve belgelerin, Rekabet Kanunu’nu ihlal edildiği sonucuna ulaşılması bakımından yeterli görülmediğini açıkladı. Ancak bu durumun sektördeki teşebbüslerin, tümüyle rekabetçi bir yapı içinde faaliyette bulundukları anlamına gelmediği de belirtildi. Dün itibariyle gönderilen inceleme sonucunda, "EPDK’ya verilen düzenleyici yetkilerin, böyle bir durumda da gerekli olduğu ve rekabetçi bir yapı tesis edilene kadar kullanılması gerektiği düşünülmektedir" denildi.

Fiyat en önemli konu

Rekabet Kurumu’nun internet sitesinde yayınlanan sonuçlara göre, "fiyat" rekabet açısından en önemli konu haline geldi. Bu konuda şu tespitler yer aldı: "Gerek ham petrol, gerekse nihai ürün fiyatlarında dünya çapında meydana gelen değişmeler, ithalata bağımlı olması nedeniyle Türkiye bakımından veri kabul edilebilecek sonuçlar doğurdu. Bununla birlikte, şirketlerin bazen Tüpraş fiyatını bazen de doğrudan uluslararası fiyatları takip ederek, fırsat kárları elde etmeye yönelik bir fiyatlandırma stratejisi oluşturdukları tespit edildi."

Yüksek vergi etkisi

Akaryakıtta fiyatlandırmanın, rekabetçi piyasa yapısından uzak olmasında vergilerin etkisine de dikkat çekilen raporda şöyle denildi: "Vergiler akaryakıt fiyatlarının yüksekliğinde önemli bir etken. Vergi dışı fiyatlar bakımından da Türkiye’de akaryakıt fiyatları yakın pazarlara kıyasla yüksek. Depo fiyatları bile Avrupa perakende satış fiyatlarının üzerinde seyrediyor. Bir diğer önemli etken ise, fiyat düşüşlerinin, fiyat artışlarına kıyasla aynı duyarlılıkla piyasaya yansıtılmaması, dağıtım şirketlerinin fiyat düşüşlerini bazen gecikmeli olarak, bazen ise nispi olarak yansıtmaları, bazen de hiç yansıtmamaları oluyor."

Ceza vermiyorum

Sektörde rekabetin önünde ciddi yapısal engeller bulunduğunu sonucuna varılarak, şu değerlendirme yapıldı: "Teşebbüsler bir yandan sınırlı bir alanda rekabet ederken, diğer yandan bu yapısal engellerin yarattığı avantajlar sayesinde fiyat rekabetinden kaçınıyor. Bu fiyatlandırma stratejisinin mevcut rekabet mevzuatı çerçevesinde ’uyumlu eylem’ olduğu ileri sürülebilir ve teşebbüslere cezai yaptırımlar uygulanabilir. Ancak bu, kalıcı bir rekabetin tesis edilmesi bakımından bu aşamada uygun bir yol değil. Teşebbüslerin rekabetçi fiyatlandırma stratejisi izlememelerini kolaylaştıran, ciddi yapısal engeller mevcut. Bunların ortadan kaldırılmalı."

Yeni rafineriler yapılsın yeni dağıtımcılar oluşsun

REKABET Kurumu, EPDK’ya yeni rafineriler konusunda şu çağrıyı yaptı: "Kanunda, rafinerilerin dağıtım şirketi sahibi olabileceği yer alıyor. Ancak ’Tüpraş’ın hakim durumda olmasından’ hareketle rafinerilerin dağıtım şirketleri arasında ayrımcılık yapamayacağı yönünde bir düzenleme de var. Bununla birlikte Türkiye akaryakıt pazarındaki gelişmeler kapsamında yeni rafineri yatırımlarının gündemde. EPDK’nın bu başvuruları süratle sonuçlandırılması gerekli. Tüpraş karşısındaki rekabetin güçlendirilmesi bakımından, ayrımcılığa ilişkin düzenleme "hakim durumda olan rafinericiler"le sınırlandırılmalı. Pazara yeni girecek rafinericilere kendi dağıtım kanallarının oluşturulması ve rekabetçi fiyatlandırma olanağının tanınmalı."

Shell: Akaryakıt fiyatı vergiler yüzünden yüksek

SHELL Türkiye Genel Müdürü Canan Ediboğlu, Rekabet Kurumu’nun akaryakıt sektörünün fırsat karları elde ederek fiyatları yüksek tuttuğu yönündeki raporuyla ilgili olarak, fiyatlar belirlenirken tüm Akdeniz ülkeleri için referans olan İtalya’nın örnek alındığını, Türkiye’de fiyatların vergiler nedeniyle yüksek olduğunu söyledi. Rekabet Kurumu’nun mevzuattan kaynaklana yapısal etkenlerin bulunduğu saptaması yaptığını ifade eden Ediboğlu, "Elbette bu konular sektörü regüle eden kurum ve kuruluşlarla birlikte değerlendirilecek ve olumlu adımlar atılacaktır bence" dedi.

Yüzde 90’a 5 şirket hakim

REKABET Kurumu’nun EPDK’ya gönderdiği raporda şu noktalara dikkat çekildi: "Katı kurallar, dağıtım pazarına girişlerin önünde ciddi bir engel teşkil ediyor. EPDK’nın lisans verdiği 47 akaryakıt şirketi olmasına karşılık, sadece 5 şirketin pazarın yaklaşık yüzde 90’ına hakim. Uzunca bir süredir devam eden bu durum, kalıcı bir rekabetin sağlanması için mutlaka değişmesi gerekli. Sektördeki en önemli sorunlardan biri mevcut oligopolistik pazar yapısı. Kalıcı bir rekabetin tesis edilebilmesi için bu yapının mutlak suretle değişmesi gerekiyor. Şirketlerin uyguladığı fiyatlarda küçük olmakla birlikte anlamlı farklılıklar var. Ancak sektörde rekabet seviyesi yeterli değil, dağıtım şirketleri özellikle fiyat rekabetine girmekten kaçınıyor."