Okul Servislerinin Yarattığı 1 Milyar Dolarlık Ekonomi, Kanlı Kavgalara Neden Oluyor

Yeni eğitim yılı başlarken İstanbul'daki bir okulda önceki gün yaşanan ve bir kişinin ölümüyle sonuçlanan kanlı şoför kavgası, gözleri taşımacılık sektörüne çevirdi. Türkiye'nin en büyük kenti İstanbul'da, toplam 5 bin 249 okulda, 2 milyon 670 bin öğrenci eğitim alıyor ve bu öğrenciler 17 bin 500 okul servisi ile evlerinden okullarına taşınıyor. İstanbul'daki toplam servis sayısı 45 bin olarak açıklanırken, sadece okul servislerinin yarattığı ekonominin büyüklüğü ise yıllık 1 milyar TL'yi buluyor. 81 ilde yaklaşık 70 bin servis bulurken, bunların da yaklaşık 40 bini okul servisi olarak hizmet veriyor. Öğrenci taşıyan servislerin ülke genelinde yarattığı ekonomik büyüklüğün İstanbul'un 2 katı olduğu sanılıyor.

GÜNLÜK KAZANÇ 170 TL

Gazete Habertürk'ten Yiğitcan Yıldız'ın haberine göre sektörün büyüklüğü ve yeterli denetimin olmaması, çeteleşmeyi beraberinde getirirken, servisçiler arasında sık sık kavga çıkmasını neden oluyor. İstanbul Umum Servis Aracı İşletmecileri Esnaf Odası (İSAROD) Başkanı Hamza Öztürk, sadece okul servisi işinde çalışan araçların günlük gelirinin ortalama 130 TL olduğu bilgisini paylaşarak, "Araç sahibi çalıştırdığı şoföre asgari maaş öderken, kazancının yüzde 40'ı da diğer masraflara gidiyor. Şansı varsa günde iki ayrı kuruma hizmet veren bir aracın, günlük kazancı 170 TL'yi buluyor" diye konuştu. İstanbul'daki servis araçları plakasına da diğer taşıma araçlarındaki gibi sınırlama getirilmesini talep ettiklerini belirten Öztürk, "Belediye talebimizi reddetti. Sonuç olarak her yıl 3 bin 500 yeni servis aracı İstanbul yollarına çıkıyor" dedi.

ŞOFÖRLER GÜNDE İKİ SERVİSE ÇIKIYOR

Servis hizmeti veren ticari araçların ortalama satış fiyatları 90 bin ile 160 bin TL arasında değişiyor. İstanbul'un yoğun trafiğinin de etkisiyle bir aylık yakıt masrafı yaklaşık bin TL'yi bulurken, aracın kaskosu yıllık 500 TL ve yıllık bakım masrafları da 600 TL civarı tutuyor. Şoförler, ücretlerin yetersizliğinden günde en az iki servise çıkma zorunluluğu duyuyor. Buna göre, 06.00'da okul servisi ile başlayan mesai, 21.00'de şirket personeli taşıma ile son buluyor.

ÜCRETE GÖRE GENELLİKLE EMEKLİLER ÇALIŞIYOR

Servis şoförü olmak için sadece ehliyet sahibi olmak yetmiyor. Sürücü belgesine 5 yıl boyunca sahip olmanın yanı sıra, şoförlerde Src belgesi ve Psikoteknik belgesi şartı aranıyor. Sürücü belgesi olarak da, E sınıfı belgeye sahip olmak gerekiyor. Okul servis şoförü olacaklar için firmalar çocuklara karşı sabırlı ve güler yüzlü personel tercih ederken, şoförlerin sağlık durumlarının iyi durumda olması şartı aranıyor. Ücretlerin düşüklüğü, servis şoförlerinin genellikle emeklilik yaşını doldurmuş kişilerce yapılmasına neden oluyor. Bu durum bazı firmaların servis şoförü ilanlarına da yansımış durumda.

BELGESİZ ARAÇ YASAK

Araçların kapasitesi 17 kişiden başlıyor ve 45 kişiye kadar çıkıyor. Öğrenci ve şirket personellerinin ulaşımını sağlayan servislerin, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne yaptıkları başvuru ile "Servis Taşımacılığı Kartı" ile "Servis Güzergâh Kullanım İzin Belgesi"ni almaları gerekiyor. Belgeyi edinmeyen araçların yasal olarak taşımacılık yapmasına olanak tanınmıyor.

ŞİRKETLER EN BÜYÜK GELİRİ KAPTI

İstanbul'da 17 bin 500 servis, ortalama 18 öğrenciyi yine ortalama 350 TL ücret karşılığında 9 ay boyunca taşıyor. Bu hesaba göre, okul servislerinin yıllık ekonomisi 992 milyon TL'ye kadar çıkıyor. Bir servisin aylık cirosu 6 bin 300 TL'ye kadar çıkarken, araç sahibi prim, benzin, kasko ve bakım masraflarına ayda 1604 TL ödüyor. Özel şirketler ise şoför ve hostes ücretlerine yaklaşık 1900 TL ödüyor. Böylece, şirketler yılda 300 milyon TL'lik masrafa karşın, yaklaşık 700 milyon TL'ye yakın bir yıllık gelir elde etmiş oluyor.

EN AZ YÜZDE 15 ZAM SİNYALİ

İstanbul Taşımacılar Birliği Derneği Başkanı Ahmet Karakış, İstanbul'daki servis ücretleriyle ilgili, "Akaryakıt, trafik sigortası kasko ve MTV, araç bakımı, lastik gibi gider kalemlerimiz başta olmak üzere derneğimizin yaptığı fiyat araştırmasına göre 2017-2018 eğitim öğretim yılında öğrenci taşımacılığı fiyat tarifesi artış oranının, enflasyon rakamları dikkate alınarak en az yüzde 15 olması gerekir" dedi. Zam oranı Ankara'da ortalama yüzde 12, İzmir'de ise yüzde 18 olarak açıklanmıştı.

DENETLEMELER UKOME'YE BAĞLI

UKOME (Ulaştırma Koordinasyon Merkezi), her yıl servis ücretlerini yeniden belirliyor ve denetlemeler de servisler belirlenen fiyatları aşarsa yapılıyor. Servis şoförlerinden, Şoför Eğitim Sertifikası, Toplu Taşıma Aracı Kullanım Belgesi, Güzergâh Kullanım İzin Belgesi gibi evraklar talep ediliyor. Taşıma yapılan aracın en fazla 10 yaşında ve beyaz renkte olması gibi şartlar aranıyor.