Merkez Bankası Para Politikası Kurulu Toplantı Özeti: (3)

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) Toplantı Özeti'nde, aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin ve kalıcı bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sıkı para politikası duruşunun sürdürüleceği belirtildi.

TCMB Para Politikası Kurulunun 17 Ekim toplantısına ilişkin özette, eylülde tüketici fiyatlarının yüzde 2,97 yükselirken, yıllık enflasyonun 2,59 puan azalarak yüzde 49,38 seviyesine gerilediği kaydedildi.

B ve C endekslerinin yıllık enflasyonunun sırasıyla 2,64 ve 2,46 puan azalarak yüzde 48,23 ve yüzde 49,10 olduğu aktarılan özette, eylül ayında yıllık enflasyona katkı tüm ana gruplarda gerilediği ifade edildi.

Özette, mevsimsel etkilerden arındırılarak incelendiğindeyse aylık tüketici enflasyonunun yüzde 2,8 ile bir önceki aya oranla yatay seyrettiği vurgulandı.

Eylül ayında hizmet grubunda aylık fiyat artışının güçlü seyrini koruduğu bildirilen özette, şu ifadelere yer verildi:

"Hizmet grubu içinde fiyat artışlarıyla öne çıkan kalemler, kirayla birlikte okula dönüş etkisinin hissedildiği ulaştırma, konaklama ve eğitim hizmetleri olmuştur. Temel mal grubu fiyat artışı döviz kuru gelişmelerinin de yansımasıyla bir miktar yükselmiştir. Bu gelişmede, beyaz eşya ve otomobil kalemleriyle sezon geçişine bağlı olarak fiyat artışı güçlenen giyim ve ayakkabı alt grubu etkili olmuştur. Diğer yandan, temel mal enflasyonu diğer gruplara kıyasla ılımlı seyretmeye devam etmiştir. Bir önceki ay düşüş sergileyen gıda fiyatları bu dönemde görece yüksek bir artış kaydetmiştir. İşlenmemiş gıda grubunda enflasyon, sebze fiyatları öncülüğünde yükselmiştir. İşlenmiş gıda grubu ise görece olumlu bir görünüm sergilemiştir. Enerji fiyatları da bu dönemde ılımlı bir seyir izlemiştir."

Özette, söz konusu ay için enflasyonun ana eğiliminin bir miktar yükseldiğine işaret edildi.

Mevsimsellikten arındırılmış verilerle aylık artışların bir önceki aya göre B göstergesinde yatay seyrederken, C göstergesinde sınırlı bir miktar artış gösterildiği belirtilen özette, şu bilgiler paylaşıldı:

"B ve C endekslerinde mevsimsellikten arındırılmış 3 aylık ortalama artışlar, sırasıyla yüzde 2,7 ve yüzde 2,8 seviyelerinde gerçekleşerek bir miktar yükseliş sergilemiştir. Bu dönemde, fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıdada yavaşlarken, hizmetlerde yatay seyretmiş, temel mallarda ise yükseliş kaydetmiştir. Medyan, SATRIM ve diğer ana eğilim göstergeleri de bir miktar yükselmiştir. Eylül ayında ana eğilime ilişkin göstergeler bir bütün olarak incelendiğinde, 3 aylık ortalama artışın bir önceki aydaki yüzde 2,4 seviyesinden yüzde 2,5 oranına sınırlı bir artış gösterdiği izlenmiştir."

Özette, hizmetler sektöründe geçmiş enflasyona endeksleme davranışının halen güçlü olduğunun izlendiği bildirildi.

Hizmet sektöründe hakim olan fiyatlama davranışının önemli bir atalete ve şokların enflasyon üzerindeki etkilerinin uzun bir süreye yayılmasına neden olduğuna dikkat çekilen özette, eylül ayı itibarıyla son 3 aylık dönemde, mevsim etkilerinden arındırılmış ortalama fiyat artışının temel mallarda yüzde 1,5 iken, bu oranın hizmet sektöründe yüzde 4,1 ile daha yüksek gerçekleştiği anlatıldı.

Kira enflasyonu

Özette, söz konusu ayda, hizmet aylık enflasyonu üzerinde okula dönüş etkisiyle birlikte kira kaleminin öne çıkan ana unsurlar olduğu belirtilerek, şu bilgilere yer verildi:

"Ulaştırma hizmetleri fiyat artışında okul servis ücretlerinin etkisi hissedilirken, eğitim hizmetleri fiyatları bu yıl ağustos ayında başlayan üniversite ücretlerindeki artışların eylül ayına sarkan etkisiyle yükselmiştir. Lokanta-otel aylık enflasyonunun bir önceki aya kıyasla bir miktar yükselmesinde ise konaklama grubu tarafında üniversitelerin açılmasına istinaden yurt ücretlerindeki artışlar belirleyici olmuştur. Mevsimsel etkilerden arındırılmış aylık kira enflasyonu bir önceki aya kıyasla yavaşlasa da yüksek bir seyir izlemiştir. Diğer taraftan, yemek hizmetleri fiyatlarının ağustostan sonra eylül ayında da ılımlı bir şekilde yükseldiği dikkat çekmiştir. Bu dönemde haberleşme aylık enflasyonu ise düşük bir seviyede görece yatay seyretmiştir."

Özette, Perakende Ödeme Sistemi (PÖS) mikro verileri üzerinden takip edilen öncü göstergelerin, sözleşme yenileme oranının ekim ayında düşmesinin de etkisiyle aylık kira enflasyonunun gerileyeceğine işaret edilirken, gerek PÖS mikro verilerinden elde edilen yeni ve yenilenen sözleşmelerde oluşan gerekse de konut değerleme raporları üzerinden takip edilen kira artış oranlarının TÜFE'deki mevcut yıllık kira enflasyonunun altında değerler aldığı ve gerilediği aktarıldı.

Ayrıca, yılın son çeyreğinde sözleşme yenileme oranının üçüncü çeyreğe oranla azalacak olmasının ve sözleşmelerde referans olarak kullanılan artış oranlarının düşüşünün, gelecek dönemde aylık kira enflasyonunun yavaşlayacağına işaret ettiği vurgulandı.

Yurt içi üretici fiyatlarının eylül ayında yüzde 1,37 arttığı, yıllık enflasyonun yüksek bazın da etkisiyle 2,66 puan düşerek yüzde 33,09'a gerilediği bildirilen özette, "Bu dönemde ana sanayi grupları genelinde fiyat artışları ılımlı gerçekleşmiştir. Sermaye malı grubundaki fiyat artışı yüzde 1,89 olurken, ara malı ve enerji manşet oranı sınırlayan gruplar olarak öne çıkmıştır. Son üç aylık dönemde yurt içi üretici fiyatları kaynaklı baskılar önemli ölçüde zayıflamış, bu durum tüketici enflasyonunun mal tarafını olumlu yönde etkilemiştir." bilgilerine yer verildi.

Özette, uluslararası emtia fiyatlarında nisan ayı sonlarında başlayan gerilemenin eylülde de devam ettiği belirtildi.

Alt kırılım bazında, enerji grubunun ham petrol fiyatındaki düşüşe bağlı olarak bu gerilemeyi sürüklediğini aktarılan özette, diğer grupların artış sergilediği, FAO gıda fiyatları endeksinin ise uzun bir sürenin ardından eylül ayında, alt gruplar geneline yansır biçimde aylık bazda arttığı vurgulandı.

Özette, ekim ayının ilk yarısında enerji grubu fiyatlarının yükselişe geçtiği belirtilirken, eylül ayında ortalama 74,3 dolar seviyesinde olan Brent ham petrol fiyatlarının, artan jeopolitik risklerin de etkisiyle ekim ayının ilk yarısında 77,4 dolar civarına ulaştığı, aynı dönemde gerek tarım fiyatları gerekse endüstriyel metaller kaynaklı olarak enerji dışı emtia fiyatlarının da artış gösterdiği kaydedildi.

Küresel Arz Zinciri Baskı Endeksi'nin eylül ayında tarihsel ortalamasında seyrettiğine işaret edilen özette, "Küresel ve Çin'e yönelik konteyner fiyat endekslerinde temmuz sonrasında gözlenen düşüş eğilimi eylül ayında da devam ederken, kuru yük taşımacılık fiyat endeksleri dalgalı bir seyir izlese de yılın ikinci yarısında ortalamada yatay bir görünüm arz etmiştir. Ağustos ayında ılımlı bir yükseliş kaydeden döviz kuru sepetinin, eylül ayında sınırlı bir artış sergilemesi neticesinde kur kaynaklı baskılar zayıflamıştır. Eylül ayında mevsimsel etkilerden arındırılmış PMI verileri, imalat sanayinde girdi maliyetlerinde yavaşlamaya işaret etmiştir." denildi.

Özette, ekim ayı Piyasa Katılımcıları Anketi sonuçlarına göre, 2024 ve 2025 yıl sonu için enflasyon beklentilerinin yükseldiği, orta vadeli enflasyon beklentilerinin gerilediği hatırlatıldı.

12 ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentisinin yüzde 27,4 ile görece yatay seyrederken, 24 ay sonrasına ilişkin beklentinin 0,3 puan düşüşle yüzde 18,1 seviyesine gerilediği bildirilen özette, şunlar kaydedildi:

"Öte yandan, cari ve gelecek yıl sonuna ilişkin enflasyon beklentileri sırasıyla 1,0 ve 0,3 puan yukarı yönlü güncelleme ile yüzde 44,1 ve 25,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. Beş yıl sonrasına ilişkin enflasyon beklentisi ise yüzde 11,3 seviyesinde ölçülerek belirgin bir değişiklik sergilememiştir. Reel sektör beklentilerine bakıldığında ağustos ayında yüzde 53,8 olan firmaların 12 ay sonrasına ilişkin yıllık enflasyon beklentisi, eylül ayında 2,7 puan azalarak yüzde 51,1 seviyesine gerilemiştir. Benzer şekilde, hane halkının 12 ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentileri de aynı dönemde 1,5 puan azalarak yüzde 71,6 seviyesinde gözlenmiştir. Kurul, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarının dezenflasyon süreci açısından risk unsuru olmaya devam ettiğini kaydetmiştir."

Özette, öncü göstergelerin ekim ayı enflasyonu üzerinde gıda fiyatları etkisinin öne çıkacağına işaret edildi.

Söz konusu dönemde işlenmemiş gıda fiyatlarının taze meyve ve sebze kaynaklı olarak artış eğiliminin süreceği değerlendirilen özette, para politikasının görece etki alanı dışında kalan taze meyve ve sebze grubunda sezon geçişinin de etkisi ile fiyat artışlarının gözlemlendiği vurgulandı.

Özette ayrıca, mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle temel mal grubu fiyat artışının ılımlı bir seyir izlediği, bu grupta, giyim fiyatlarının mevsimsel etkilerle yükseldiği, dayanıklı tüketim malları fiyatlarının zayıf bir artış kaydetse de kompozisyon olarak farklılaşan bir görünüm sergilediği aktarıldı.

Temel mal enflasyonunun düşük seyretmeye devam ettiği bildirilen özette, hizmet enflasyonundaki iyileşmenin son çeyrekte gerçekleşmesi beklenirken, enflasyondaki iyileşmenin hızına dair belirsizliğin ise son dönemdeki veri akışı ile arttığı kaydedildi.

Para Politikası

Özette, Kurulun, politika faizinin sabit tutulmasına karar vermekle birlikte, enflasyon üzerindeki yukarı yönlü risklere karşı ihtiyatlı duruşunu yinelediği belirtildi.

Para politikasındaki kararlı duruşun yurt içi talepte dengelenme, TL'de reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtası ile aylık enflasyonun ana eğilimini düşüreceği ve dezenflasyon sürecini güçlendireceği kaydedilen özette, "Aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin ve kalıcı bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sıkı para politikası duruşu sürdürülecektir. Enflasyonda belirgin ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda ise para politikası araçları etkili şekilde kullanılacaktır. Kredi ve mevduat piyasalarında öngörülenin dışında gelişmeler olması durumunda parasal aktarım mekanizması ilave makroihtiyati adımlarla desteklenecektir. Likidite koşulları muhtemel gelişmeler göz önünde bulundurularak yakından izlenmektedir. Sterilizasyon araçları etkili şekilde kullanılmaya devam edilecektir." denildi.

Özette, Kurulun, politika kararlarını parasal sıkılaştırmanın gecikmeli etkilerini de dikkate alarak, enflasyonun ana eğilimini geriletecek ve enflasyonu orta vadede yüzde 5 hedefine ulaştıracak parasal ve finansal koşulları sağlayacak şekilde belirleyeceği aktarılırken, enflasyon ve enflasyonun ana eğilimine ilişkin göstergelerin yakından takip edileceği ve Kurulun, fiyat istikrarı temel amacı doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanacağı vurgulandı.

Özette, Kurulun, kararlarını öngörülebilir veri odaklı ve şeffaf bir çerçevede alacağı da bildirildi.

(Bitti)