Merkez Bankası: Ağustosta enflasyon yavaşlayacak

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) 20 Ağustos tarihli Para Politikası Kurulu (PPK) toplantı özetinde ağustos ayında enflasyonun yavaşlayacağına vurgu yapıldı. Toplantıdan öne çıkan başlıklar ise şöyle oldu:

"Haziran ayında sanayi üretim endeksi, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak aylık bazda yüzde 2,1 oranında azalırken, takvim etkilerinden arındırılmış olarak yıllık bazda yüzde 4,7 oranında gerilemiştir. Çeyreklik bazda ise sanayi üretimi yüzde 3,9 oranında azalmıştır. Haziran ayında Kurban Bayramı tatilinin idari kararla uzatılması sonrası ortaya çıkan köprü günlerinin, üretimde sektörler geneline yayılan düşüşte etkisi olduğu değerlendirilmektedir. Söz konusu etki dışlandığında, haziran ayında sanayi üretiminin ana eğiliminin genel endeksin ima ettiğinden daha kuvvetli olduğu tahmin edilmektedir. İkinci çeyreğe ilişkin mevcut veriler, yıllık ve çeyreklik bazda gayri safi yurt içi hasıla büyüme oranlarının ilk çeyreğe kıyasla gerileyeceğine işaret etmektedir. Bununla birlikte, yılın ikinci çeyreğinde, köprü günleri kaynaklı arızi zayıflama dışlandığında, söz konusu gerilemenin daha sınırlı gerçekleştiği ve iktisadi faaliyetin ana eğiliminin daha ılımlı olduğu değerlendirilmektedir. Öncü göstergeler, imalat sanayi kapasite kullanım oranında ise ağustos ayında sınırlı bir miktar düşüşe işaret etmektedir.

"ENFLASYON ARTIŞINDA TAZE MEYVE VE SEBZE FİYATLARININ ETKİSİ BELİRGİN OLDU"

Tüketici fiyatları temmuz ayında yüzde 3,23 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon yüksek bazın da etkisiyle 9,82 puan düşüşle yüzde 61,78 olarak gerçekleşmiştir. B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla yüzde 60,31 ve yüzde 60,23 seviyesine gerilemiştir. Bu dönemde temel mallar başta olmak üzere tüm grupların yıllık enflasyona katkısı düşmüştür. Mevsimsel etkilerden arındırıldığında, aylık tüketici enflasyonu önceki aya kıyasla yükselmiştir. Bu gelişmede, maktu vergi güncellemeleri ile yönetilen ve yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışlarının yanı sıra mevsimsel eğilimlerinin aksine artış sergileyen taze meyve ve sebze fiyatlarının etkisi belirgin olmuştur.

"ENERJİ GRUBU ENFLASYONU ÖNE ÇIKTI"

Temmuz ayında enerji grubu enflasyonu, mesken elektrik tarifelerinde yapılan artış ile akaryakıt ve tüp gazdaki otomatik vergi düzenlemesi nedeniyle öne çıkmıştır. Hizmet grubunda aylık fiyat artışı bu dönemde de yüksek seyrini sürdürmüştür. Bu grupta fiyat artışları kira, haberleşme ve ulaştırma başta olmak üzere alt gruplar genelinde güçlenmiştir. Temel mal grubundaki fiyat artışı sınırlı kalmış, bu gelişmede döviz kurundaki görünüm ve iç talep gelişmelerine bağlı olarak ılımlı bir artış kaydeden dayanıklı mal (altın hariç) alt grubu etkili olmuştur. Giyim enflasyonu da özellikle son iki ayda zayıf bir seyir izleyerek temel mallardaki bu görünümü desteklemiştir. Gıda grubunda aylık fiyat artışı bir önceki aya yakın gerçekleşmiştir. İşlenmemiş gıda alt grubunda kümes hayvanlarının et fiyatlarındaki gerileme devam ederken, kırmızı et fiyatları nispeten yatay seyretmiştir. Taze meyve ve sebze fiyatları sıcak seyreden hava koşullarının da etkisiyle mevsimsel ortalamalarının aksine artarak, gıda grubunda daha olumlu bir görünümü sınırlamıştır. İşlenmiş gıda alt grubunda ise aylık enflasyon önceki aya kıyasla sınırlı bir yavaşlama kaydederken, bu grupta ekmek-tahıllar kalemi fiyat artışıyla öne çıkmıştır.

"HİZMET ENFLASYONUNDAKİ İYİLEŞME GECİKMELİ OLACAK"

Mal enflasyonu düşerken hizmet enflasyonundaki iyileşmenin gecikmeli olacağı değerlendirilmektedir. Hizmet enflasyonundaki yüksek seyir ve katılık, enflasyon beklentileri ve jeopolitik gelişmeler enflasyonist riskleri canlı tutmaktadır. Temel mal enflasyonu düşük seviyelere gerilemiştir. Hizmetlerde ise geçmiş enflasyona endeksleme davranışının güçlü olduğu izlenmektedir. Hizmet sektöründe hakim olan söz konusu fiyatlama davranışı önemli bir atalete ve şokların enflasyon üzerindeki etkilerinin uzun bir süreye yayılmasına neden olmaktadır. Yıllık enflasyon temmuz ayında, temel mal grubunda yüzde 38,25 olurken, hizmet sektöründe yüzde 85,63 ile yaklaşık 47 puan daha yukarıda gerçekleşmiştir. Ayrıca, hizmetlere ait yayılım endeksi, fiyat artışlarının sektör genelinde devam ettiğini göstermiştir.

Kira enflasyonu sözleşme yenileme oranının temmuz ayında yükselmesiyle beraber artış kaydederek yüksek seyrini sürdürmüştür. Perakende Ödeme Sistemi (PÖS) mikro verileri üzerinden takip edilen öncü göstergeler, sözleşme yenileme oranının ağustos ayında da kayda değer bir düzeyde olmasıyla yüksek seyredeceğine işaret etmektedir. Diğer yandan, gerek PÖS mikro verilerinden elde edilen yeni ve yenilenen sözleşmelerdeki kira artış oranları gerekse konut değerleme raporları üzerinden takip edilen kira oranları, TÜFE'deki mevcut yıllık kira enflasyonunun altında değerler almaktadır. Bu durum, önümüzdeki dönemde TÜFE'deki yıllık kira enflasyonunun yavaşlayacağını ima etmektedir. Buna karşın, bu kalemdeki yüksek atalet neticesinde kira enflasyonu yüksek seviyesini koruyarak; dezenflasyon sürecinde, azalarak da olsa, tüketici enflasyonunun seyrinde önemli olmaya devam edecektir.

"HABERLEŞME HİZMETLERİ FİYATLARINDAKİ ARTIŞTA CEP TELEFONU VE İNTERNET ÜCRETLERİ BELİRLEYİCİ"

Ulaştırma hizmetleri fiyatları temmuz ayında akaryakıt fiyatlarındaki artışı takiben yükseliş kaydetmiş, bu gelişmede şehir içi ve karayoluyla şehirlerarası yolcu taşıma ücretleri öne çıkmıştır. Haberleşme hizmetleri fiyatlarındaki artışta ise cep telefonu ve internet ücretleri belirleyici olmuştur. Lokanta-otel alt grubu aylık enflasyonu bir önceki aya kıyasla bir miktar artarken, bu gelişmede yemek hizmetleri öne çıkmış, otel fiyatlarında da yükseliş gözlenmiştir. Sağlık hizmetleri kaleminde Türk Tabipler Birliği tarifelerindeki güncellemeyi takiben fiyat artışları gerçekleşmiştir.

Yurt içi üretici fiyatları temmuz ayında yüzde 1,94 oranında artmış, yıllık enflasyon yüksek baz nedeniyle 8,72 puan düşerek yüzde 41,37 olmuştur. Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, enerji fiyatları yüzde 6,28 oranındaki aylık artış ile öne çıkarken, dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları başta olmak üzere diğer gruplarda fiyat artışlarının ılımlı seyrettiği izlenmiştir.

"ENFLASYON BEKLENTİLERİNİN MEVCUT SEVİYELERİ ENFLASYON GÖRÜNÜMÜ YUKARI YÖNLÜ"

Ağustos ayı Piyasa Katılımcıları Anketi sonuçlarına göre cari ve gelecek yıl sonuna ilişkin enflasyon beklentileri sırasıyla 0,3 ve 0,2 puan sınırlı miktarda yukarı yönlü güncelleme ile yüzde 43,3 ve yüzde 25,6 olmuştur. On iki ay sonrasına ilişkin yıllık enflasyon beklentisi yüzde 30,0'dan 1,3 puan düşüşle yüzde 28,7'ye gerilemiş, yirmi dört ay sonrasına ilişkin beklenti ise yüzde 19,3 seviyesinde sabit kalmıştır. Beş yıl sonrasına ilişkin enflasyon beklentisi ise yüzde 11,7 seviyesinde ölçülmüştür. Enflasyon beklentilerinin mevcut seviyeleri enflasyon görünümü üzerinde yukarı yönlü risk teşkil etmeye devam etmektedir. Reel sektör beklentilerine bakıldığında haziran ayında yüzde 56,2 olan firmaların on iki ay sonrasına ilişkin yıllık enflasyon beklentisi, temmuz ayında yüzde 55,0'a gerileyerek sınırlı iyileşme göstermiştir. Hanehalkının on iki ay sonrasına ilişkin enflasyon beklentilerinde ise aynı dönemde yüzde 71,49'dan yüzde 71,98'e sınırlı bir artış gözlenmiştir. Kurul, enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışlarının öngörüler ile uyumunun dezenflasyon süreci açısından göreli öneminin arttığını vurgulamıştır.

"AĞUSTOS AYINDA AYLIK ENFLASYON YAVAŞLAYACAK"

Öncü göstergeler ağustos ayında aylık enflasyonun, gıda fiyatlarındaki düşük seyrin öncülüğünde bir önceki aya kıyasla yavaşlayacağına işaret etmektedir. Gıda fiyatlarındaki olumlu seyri taze meyve sebze fiyatları öncülüğünde düşüş kaydeden işlenmemiş gıda grubu sürüklemektedir. Bu dönemde B ve C çekirdek göstergelerinde üç aylık ortalama artışların yataya yakın bir seyir izlemesiyle, enflasyonun ana eğiliminin belirgin bir değişiklik sergilemeyeceği değerlendirilmektedir. Enerji aylık enflasyonu akaryakıt fiyatlarındaki düşüşe karşın, meskenlere yönelik doğal gaz tarifesinde yapılan ayarlamanın etkisiyle yüksek seyrini sürdürecektir. Öncü veriler, son dönemde döviz kurundaki ılımlı görünüm ve iç talep gelişmelerinin yansımalarıyla temel mal grubunda fiyat artışının diğer grupların altında seyretmeye devam ettiğini göstermektedir. Dayanıklı mal fiyatlarındaki olumlu görünüm sürmektedir. Buna karşın, hizmet grubunda fiyat artışları gücünü korumaktadır. Kiranın yanı sıra yönetilen-yönlendirilen ulaştırma hizmetleri ile eğitim öne çıkan kalemler olarak dikkat çekmektedir. Özel üniversiteler başta olmak üzere üniversite ücretlerinde yüksek oranlı artışlar gözlenmekte, kayıt dönemine istinaden üniversite ücretlerinin bu yıl endekse daha erken yansıdığı izlenmektedir. Bu çerçevede, aylık hizmet enflasyonunda ve dolayısıyla çekirdek göstergeler üzerinde izleyen iki ayda üniversite ücretlerine bağlı fiyat ayarlamalarının etkisinin hissedileceği önemle not edilmelidir."