Küresel piyasalarda "merkez bankaları haftası" hareketli geçti

WASHINGTON/NEW DİLARA ZENGİN/SEVGİ CEREN GÖKKOYUN - Küresel piyasalarda bu hafta ABD Merkez Bankası (Fed) başta olmak üzere Japonya Merkez Bankası (BoJ), İngiltere Merkez Bankası (BoE), İsviçre Merkez Bankası (SNB) ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) gibi bankaların para politikası kararları piyasaların odağında yer aldı.

Bu hafta dünya genelinde birçok merkez bankasının faiz kararı takip edildi. Bazı merkez bankalarının faiz kararı beklentilere paralel olurken, bazı bankalar ise aldıkları para politikası kararlarıyla piyasaları şaşırttı.

Para politikasında değişikliğe giden BoJ, haftanın en çok konuşulan merkez bankalarından biri oldu. BoJ, 17 yıl sonra yaptığı ilk faiz artırımıyla, dünyanın önde gelen merkez bankaları arasında negatif faiz politikasını terk eden son banka oldu.

Bankanın negatif faizleri sonlandırmasının küresel sermeye akışları ile piyasa istikrarına etkileri değerlendirilirken, Japonya'da artan ücret ve fiyatların potansiyel olarak tehlikeli bir enflasyonist spirale yol açabileceğine dair endişeler gündeme geldi.

Fed ve BoE gibi bankaların faiz kararları piyasa beklentilerine paralel olurken, SNB politika faizini beklenmedik şekilde 25 baz puan düşürerek gelişmiş ülkelerde faiz oranlarını düşüren ilk merkez bankası oldu. TCMB de politika faizini artırarak piyasaları şaşırtan merkez bankaları arasında yer aldı..

Dünya genelinde merkez bankalarının bu hafta açıkladığı para politikası kararları şöyle:

Japonya Merkez Bankası

BoJ, büyük şirketlerdeki önemli ücret artışlarının ardından 17 yıl sonra ilk kez faiz artırırken, 2016'da başladığı negatif faiz politikasına son verdi. Banka, kısa vadeli faiz oranlarının yüzde eksi 0,1'den yüzde 0 ila yüzde 0,1 aralığına yükseltirken, 10 yıllık Japon devlet tahvillerine ilişkin getiri eğrisi kontrolünü de sona erdirdi.

Başkan Kazuo Ueda, diğer merkez bankaları gibi kısa vadeli faiz oranlarını hedefleyen "normal para politikası"na dönüşten söz etti.

Japonya'da ücretlerde gözle görülür artış, faiz oranını yükseltmenin koşulu olarak görülen 33 yılın en yüksek seviyesindeki ücret artışları, BoJ'a negatif faiz oranlarını sonlandırmak için hareket alanı sağlayacağı beklentilerini artırmıştı. Ülkede enflasyonun ocakta yıllık yüzde 2,2'ye çıkması da BoJ'un negatif faiz politikasına son verebilmesi için alan açmıştı.

ABD Merkez Bankası

Fed, politika faizini beklentiler dahilinde değiştirmeyerek 23 yılın en yüksek seviyesi olan yüzde 5,25-5,50 aralığında sabit tuttu. Fed'den yapılan açıklamada, son göstergelerin ekonomik aktivitenin sağlam bir hızla genişlediğine işaret ettiği anlatıldı.

İstihdam kazanımlarının güçlü ve işsizlik oranının düşük kalmaya devam ettiği aktarılan açıklamada, enflasyonun ise geçen yıl boyunca düştüğü ancak yüksek kalmayı sürdürdüğü kaydedildi.

Açıklamada, maksimum istihdam ve uzun vadede yüzde 2 oranında enflasyon oranına ulaşılmasının hedeflendiği belirtilerek, Federal Açık Piyasa Komitesi'nin (FOMC) istihdam ve enflasyon hedeflerine ulaşmaya yönelik risklerinin daha iyi bir dengeye doğru ilerlediği görüşünde olduğu ifade edildi.

Ekonomik görünümün belirsiz olduğuna ve enflasyon risklerine karşı son derece dikkatli olunmaya devam edildiğine işaret edilen açıklamada, federal fon oranı hedef aralığının yüzde 5,25-5,50 aralığında tutulmasına karar verildiği bildirildi.

Fed'in tahminleri, Bankanın bu yıl 3 faiz indirimi yapma ihtimalinin devam ettiğini ortaya koydu.

İngiltere Merkez Bankası

BoE, politika faizini beklentilere paralel şekilde yüzde 5,25'te sabit tuttu. Bankadan yapılan açıklamada, Para Politikası Kurulu'nun geçen sonbahardan beri, enflasyonun yüzde 2 hedefinin üzerinde yerleşik hale gelme riski ortadan kalkana kadar, para politikasının uzun bir süre boyunca kısıtlayıcı olması gerektiği kanısına vardığı aktarıldı.

BoE Başkanı Andrew Bailey, karara ilişkin değerlendirmesinde, "Henüz faizi indirebilecek bir noktada değiliz ama işler doğru yönde ilerliyor." ifadesini kullandı.

İsviçre Merkez Bankası

SNB, politika faizini beklenmedik şekilde 25 baz puan düşürerek gelişmiş ülkelerde faiz oranlarını düşüren ilk merkez bankası oldu. Bankadan yapılan açıklamada, politika faizinin 0,25 baz düşürülerek yüzde 1,50'ye indirildiği belirtildi.

Beklentiler SNB'nin politika faizini yüzde 1,75 seviyesinde sabit tutacağı yönündeydi. Sürpriz faiz indirimi SNB'nin 9 yılda yaptığı ilk faiz indirimi oldu.

Analistler, SNB'nin faiz oranlarını düşürmek için hazirandaki bir sonraki toplantısına kadar bekleyeceğini tahmin ediyordu.

Ayrıca SNB, Kovid-19 salgını sonrası enflasyonist baskıya karşı koymak için parasal sıkılaştırmalara giden gelişmiş ülkelerde faiz oranlarını düşüren ilk merkez bankası oldu.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

TCMB Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını 500 baz puan artırarak yüzde 50'ye yükseltti.

Bankadan faiz oranlarına ilişkin yapılan duyuruda, Fatih Karahan başkanlığında toplanan Kurul'un operasyonel çerçevede de değişikliğe giderek Merkez Bankası gecelik vadede borçlanma ve borç verme oranlarının bir hafta vadeli repo ihale faiz oranına kıyasla -/+ 300 baz puanlık bir marj ile belirlenmesine karar verdiği belirtildi.

Duyuruda, "Para politikasındaki kararlı duruş, yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasında reel değerlenme ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtası ile aylık enflasyonun ana eğilimini düşürecek ve dezenflasyon 2024 yılının ikinci yarısında tesis edilecektir." değerlendirmesinde bulunuldu.

Uzmanlar gibi yabancı yatırım kuruluşları da faiz kararı ve PPK metninin, Banka'nın enflasyonla mücadelede ne kadar ciddi ve kararlı olduğunu gösterdiğini vurguladı. Uzmanlarca "sürpriz", "şahin" ve "Merkez Bankası, piyasanın önüne geçti" şeklinde de değerlendirilen faiz kararının, dezenflasyonist süreç açısından çok önemli bir adım olarak görüldüğü belirtildi.

Avustralya Merkez Bankası

Avustralya Merkez Bankası, politika faizini beklentiler dahilinde yüzde 4,35'te bıraktı.

Bankadan yapılan açıklamada, enflasyonun hafiflemeyi sürdürdüğü ancak yüksek kalmaya devam ettiği belirtilerek, enflasyonun ocakta yüzde 3,4 olduğu ve mal enflasyonundaki yavaşlamanın etkisiyle son aylarda ivmenin azaldığı kaydedildi.

İş gücü piyasasındaki koşulların kademeli olarak gevşemeye devam ettiği ancak bu koşulların, sürdürülebilir tam istihdam ve hedeflenen enflasyonla tutarlı seviyeden saha sıkı kaldığına dikkat çekilen açıklamada, enflasyonun yavaşladığına dair işaretler olsa da ekonomik görünümün belirsizliğini koruduğu vurgulandı.

Açıklamada, enflasyonun sürdürülebilir bir şekilde hedefe ulaşmasının biraz zaman alacağının tahmin edildiği belirtilerek, bunu sağlayacak faiz patikasının da belirsizliğini koruduğu kaydedildi.

Fas Merkez Bankası

Fas Merkez Bankası, ekonomik koşullar ve enflasyonu yakından izlemeye devam ederken politika faizinde değişiklik yapılmamasına karar verdiğini bildirdi.

Banka, enflasyonun fiyat istikrarı hedefi doğrultusundaki seviyelere dönüşünü desteklemek için faiz oranını yüzde 3'te bıraktı.

Fas Merkez Bankası geçen yıl ortalama yüzde 6,1 olan enflasyonun bu yıl yüzde 2,2'ye yavaşlamasını beklediğini belirterek, 2025'te de yüzde 2,4 enflasyon öngördüğünü kaydetti.

İzlanda Merkez Bankası

İzlanda Merkez Bankası Para Politikası Komitesi yüzde 9,25 olan temel faiz oranlarını değiştirmeme kararı aldı.

Bankanın açıklamasında, enflasyon şubat ayında hafif bir düşüşle yüzde 6,6'ya gerilediği, ancak hedefinin oldukça üzerinde olduğu belirtilerek, "Enflasyon beklentilerinin de hedefin üzerinde seyretmesi enflasyonun kalıcılığını sürdüreceğine işaret ediyor olabilir." ifadesi kullanıldı.

Ulusal hesaplamalara göre ülkede gayrisafi yurt içi hasıla büyümesinin son yıllarda önceki rakamlarda belirtilenden daha güçlü olduğuna işaret edilen açıklamada, ancak sıkı parasal duruş nedeniyle ülkede ekonomik faaliyetin gevşemeye devam etiği vurgulandı.

Açıklamada, yakın vadeli para politikası kararlarının ekonomik faaliyetteki gelişmeler, enflasyon ve enflasyon beklentilerine göre belirleneceği kaydedildi.

Çekya Merkez Bankası

Çekya Merkez Bankası (CNB), temel faiz oranlarını 50 baz puan düşürürken, iki hafta vadeli repo faiz oranını yüzde 5,75'e çekti.

Bankadan yapılan açıklamada, beş üyenin bu karara olumlu oy verdiği, iki üyenin ise faiz oranlarının 75 baz puan indirilmesi yönünde yönde oy kullandığı ifade edildi.

Ülkede enflasyonun, yılın başında CNB'nin yüzde 2'lik enflasyon hedefine gerilediği anımsatılan açıklamada, ancak Bankanın hala ılımlı enflasyon riskleri gördüğü belirtildi.

Açıklamada, bu nedenle sıkı para politikasını sürdürmenin ve faiz indirimlerine temkinli yaklaşmaya devam etmenin gerekli olduğunun düşünüldüğü vurgulandı.

Endonezya Merkez Bankası

Endonezya Merkez Bankası (BI), bu haftaki toplantısında piyasa beklentileri dahilinde politika faizini üst üste beşinci kez yüzde 6'da sabit bıraktı.

Bankadan yapılan açıklamada, sürdürülebilir ekonomik büyümeyi teşvik etmek için büyüme yanlısı makro ihtiyati ve ödeme sistemi politikalarının sürdürüleceği belirtildi.

Enflasyonun yüzde 2,5'in bir puan altı veya üstündeki hedef aralığında tutulduğu anımsatılan açıklamada, şubat ayında TÜFE'nin yıllık yüzde 2,75 arttığı kaydedildi.

Açıklamada BI'nın 2024 yılında manşet enflasyonun kontrol altında ve hedef aralıkta kalacağından emin olduğuna değinilerek, daha düşük çekirdek enflasyon beklendiği aktarıldı.

Enflasyonun bu yıl hedef aralığında seyretmeye devam etmesi için istikrar yanlısı para politikasını güçlendirmeye devam edeceği vurgulanan açıklamada, "BI tarafından ihraç edilen çeşitli yenilikçi finansal araçların, Endonezya ekonomisinin küresel yayılma etkilerine karşı dış dayanıklılığını güçlendirmeye devam etmesi bekleniyor." ifadesi kullanıldı.

Arnavutluk Merkez Bankası

Arnavutluk Merkez Bankası, ekonomik ve parasal gelişmelerle beklenen görünüme ilişkin tartışmalar sonucunda, temel faiz oranını yüzde 3,25'te sabit tuttu.

Arnavutluk Merkez Bankası Başkanı Gent Sejko, düzenlediği basın toplantısında, ülke ekonomisinin son iki çeyrekte büyümeye devam ettiğini, ülkenin ekonomik ve mali dengelerinin iyileştiğini, enflasyonunun ise beklentileri bile aşarak hızla gerilediğini söyledi.

Bankanın, para politikası duruşunun normalleşmesinin, yurt içi enflasyon baskılarını hafifletmek, risk primlerini azaltmak ve para piyasasının düzgün işleyişini artırmak yoluyla şoklara karşı dayanıklılıkta olumlu katkı sağladığı görüşünde olduğunu dile getiren Sejko, geleceğe yönelik tahminlerin olumlu olmaya devam ettiğini kaydetti.

Sejko, güncel tahminlerin ekonomik faaliyetin daha da büyüyeceğini, enflasyonun ise yüzde 3 hedefine yakın seyredeceğini gösterdiğine değinerek, "Bu bilgilere dayanarak Banka, para politikası duruşunun orta vadede fiyat istikrarını garanti altına almak için yeterli olmaya devam ettiği değerlendirmesinde bulundu." diye konuştu.

Brezilya Merkez Bankası

Brezilya Merkez Bankası da bu hafta politika faizini 50 baz puan indirerek yüzde 10,75'e çekti.

Bankadan yapılan açıklamada, ekonomik aktiviteye ilişkin göstergelerin beklenen yavaşlama senaryosu ile tutarlı olmaya devam ettiği belirtilerek, tüketici fiyatlarındaki artışın enflasyonla mücadele yolunda kalmayı sürdürdüğü kaydedildi.

Faiz kararı alınırken, enflasyonla mücadele sürecinin gelişimi, değerlendirilen senaryolar, risk dengesi ve geniş yelpazedeki mevcut bilgilerin göz önünde bulundurulduğu vurgulanan açıklamada, kararın enflasyonun hedef etrafında bir düzeye yakınlaşmasına yönelik stratejiyle tutarlı olduğunun düşünüldüğü aktarıldı.

Açıklamada, kararın fiyat istikrarını sağlama amacından taviz vermeden, aynı zamanda ekonomik dalgalanmaların yumuşatılması ve tam istihdamın teşvik edilmesi anlamına da geldiği vurgulandı.

Tayvan Merkez Bankası

Tayvan Merkez Bankası, piyasaların beklentisinin aksine faiz oranlarını 12,5 baz puan artırdı. Bankadan yapılan açıklamaya göre, iskonto faiz oranı yüzde 2'ye çıkarıldı. Piyasa beklentisi söz konusu oranın değişmeyeceği yönündeydi. Ülkede garantili borçlanma faiz oranı yüzde 2,375'e ve garantisiz borçlanma faiz oranı yüzde 4,250'ye yükseltildi.

Açıklamada, faiz artırımının fiyat istikrarının sürdürülmesine yardımcı olacağı kanaatine varıldığı, gelecek dönemde, yurt içinde enflasyonun seyrinin yanı sıra büyük ekonomilerin para politikası eğilimlerinin ve ekonomik gerileme risklerinin dikkate alınmaya devam edileceği bildirdi.

Norveç Merkez Bankası

Norveç Merkez Bankası, piyasa beklentileri doğrultusunda faiz oranında değişikliğe gitmedi. Bankadan yapılan açıklamada, politika faiz oranının yüzde 4,5 seviyesinde sabit tutulduğu kaydedildi. Açıklamada, politika faizinin sonbahara kadar olan dönemde yüzde 4,5 seviyesinde kalmaya devam edeceğinin ve ardından kademeli olarak düşeceğinin tahmin edildiği belirtildi.

Moldova Merkez Bankası

Moldova Merkez Bankası, beklenmedik bir şekilde politika faizini yüzde 4,25'ten 3,75'e düşürdü. Moldova Merkez Bankası Başkanı Anca Dragu, faiz indiriminin ülkede talebi ve tüketimi desteklemeyi amaçladığını belirtti.

Dragu, bankanın enflasyonu önemli ölçüde düşürmeyi başardığını aktardı.

Meksika Merkez Bankası

Meksika Merkez Bankası, gösterge faiz oranını 25 baz puan düşürerek yüzde 11'e indirdi. Söz konusu faiz indirimi, bankanın sıkılaştırma döngüsüne başladığı 2021'den bu yana ilk faiz indirimi oldu. Böylece Meksika Merkez Bankası da enflasyon yavaşlarken bölgesel parasal genişleme eğilimine katıldı.

Bankadan yapılan açıklamada, Başkan Yardımcısı Irene Espinosa'nın faiz oranlarında değişiklik yapılmaması yönünde oy kullandığı, diğer dört yönetim kurulu üyesinin ise indirimi desteklediği belirtildi. Enflasyonist baskıların izleneceği vurgulanan açıklamada, bir sonraki para politikası toplantısında kararlarını mevcut bilgilere göre verileceği kaydedildi.

Rusya Merkez Bankası

Rusya Merkez Bankası, politika faizini beklentiler doğrultusunda yüzde 16'da sabit tuttu. Bankadan yapılan açıklamada, ülkede enflasyon baskısının azalma eğilimine girmesine rağmen halen yüksek seviyede olduğu belirtildi.

Yıl sonu enflasyon oranının yüzde 4 ila 4,5 seviyesinde olmasının beklendiği belirtilen açıklamada, enflasyon oranının artışında yavaşlama yaşandığına yönelik değerlendirmelerin henüz yapılamayacağına işaret edildi.