Kavurucu Sıcaklar Doğuda Kayısı Üreticisini Üzdü

IĞDIR/ BÜLENT MAVZER / CÜNEYT ÇELİK - Doğu Anadolu Bölgesi'nde mevsim normalleri üzerinde seyreden kavurucu sıcaklar, yurdun en sıcak iklimine sahip bölgelerinden Iğdır ve Türkiye'nin en yüksek yerleşim yerlerinden Kars'ta kayısı üreticilerini olumsuz etkiledi.

"Sarı elmas" olarak nitelendirilen kayısı üretiminde Türkiye'nin en geniş kapasitesine sahip illeri arasında ilk sıralarda yer alan Iğdır'ın İncesu köyünde kayısılar sıcaklık nedeniyle ağaçlarda kalırken, zengin aromasıyla bilinen Kars'ın Kağızman ilçesinde yetişen kayısılar da erken olgunlaşmasından dolayı üreticilerin elinde kaldı.

Iğdır'da bir süre önce hasadına başlanan ve kent genelinde yaklaşık 37 bin ton rekolte beklenen kayısının batı illerinden gelen ihracatçıları, bölgede etkili olan aşırı sıcaklar nedeniyle İncesu köyünde kaporasını dahi verdikleri ürünleri zarar etmemek için toplamadı.

Hava sıcaklığının 40 derecenin üstüne çıktığı Iğdır'ın yanı sıra Kars'ta da batı illerindeki ihracatçılara satılan, kaporası alınan ürünler toplanmayınca çürüme riskiyle karşı karşıya kaldı.

Ürünü elinde kalan bazı çiftçiler tüccarların gelip, ürünleri toplamasını beklerken bazıları ise tüccardan ümidi kesip, hava sıcaklığı yüzünden erken olgunlaşan ürünlerini toplayarak piyasaya sunmaya çalışıyor.

"Sofralık kayısının raf ömrü kısa"

Iğdır Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü Özkan Yolcu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Iğdır'da bu yıl kışın uzun geçmesi hasadın normalden daha geç yapılmasına neden olurken, son sıcaklıkların aniden bastırması da kayısı meyvesinin ağaçta daha çabuk olgunlaşmasına neden oldu." dedi.

Kentteki kayısının aromasının güzel olduğuna işaret eden Yolcu, "Kayısımız sofralık ürün olduğundan raf ömrü kısadır, hasattan sonra 20 gün içerisinde tüketiliyor. İlimizde bu yıl kayısı rekoltesini çok yüksek, geçtiğimiz yıl kayısıya soğuk havanın ve ürüne don vurmasından kaynaklı, üretim az olmuştu fakat ondan önceki yıl Iğdır'da 25 bin ton kayısı üretilirken bu yıl beklentimiz 37 bin ton üzerindedir." diye konuştu.

Iğdır Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) Başkanı Kamil Arslan, "Iğdır'da geçen yıl kayısı 3 ila 4 liradan alıcı bulurken bu yıl 1 liradan satılıyor. Bu fiyattan çiftçi de alıcı da zarar ediyor. Yaz başında kayısı için yüzde 10 kapora vererek çiftçinin bahçesini alan tüccar, ürüne istediği fiyattan alıcı bulamadığından kaporasını yakarak ürünü almaktan vazgeçiyor. Bu da hem çiftçinin hem de tüccarın zarar etmesine neden oluyor." ifadesini kullandı.

Kars Ziraat Odası Başkanı Adem Ertaş da Kars'taki Kağızman kayısısının da aşırı sıcaklardan erken olgunlaşınca bozulduğunu söyledi.

Ertaş, kayısının toplanınca hemen satılması gerektiğini işaret ederek, "Dalında tamamen olgunlaşmadan toplanıp satış için sevk edilirken olgunlaşması gereken kayısı sıcaktan dolayı dalında olgunlaştı. Son günlerde kayısı toplanıp kasaya konulunca çürümeye başlıyor. Sıcak havadan dolayı kayısıları toplayan da satan da alan da pişman." değerlendirmesinde bulundu.

"Soğuk hava deposuna ihtiyaç var"

Kars Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürü Hüseyin Düzgün ise sıcaktan dolayı çabuk olgunlaşan kayısıları çabuk elden çıkartmak gerektiğini anlatarak, "Bazı bölgelerde dolu etkili oldu ve verim kaybı yaşandı. Erken olgunlaşan kayısının ekonomiye kazandırılması için soğuk hava deposuna ihtiyaç duyuyoruz. Son sıkıntımız bunu bir kez daha gözler önüne seriyor." şeklinde konuştu.

Kayısı üreticilerinden Iğdır'ın İncesu köyü muhtarı Rıfat Yüce, köylülerin kayısılarının sıcaktan dolayı harap olmaması için ürünü toplamaya başladıklarını söyledi.

Üreticiyi olumsuz etkileyen bu durumun ani sıcaklıklar nedeniyle meydana geldiğini ifade eden Yüce, "Meyveler aniden olgunlaştı, mal dalda kaldı. Ağaçlar ağırlaştı, dal kırılma olayı başladı. Vatandaş malını satamadı, hepsi dökülüp, çürüyor." dedi.

Iğdırlı üretici İbrahim Yüce de bölgede birçok ailenin kayısı üreterek geçimini sağladığını söyleyerek, şunları kaydetti:

"Tüccara sattığımız mallarımız elimizde kaldı. Tüccarlarca üreticilere ürünlerini satın alma karşılığı verilen 300, 500 liralık kaporaların karşılığında 30, 40 bin liralık kayısı olan bahçeler satın alındı. Toplama esnasında paralar ödenecekti, sıcağın aniden bastırmasıyla hasar riskinin artmasıyla tüccar bölgeyi terk etti."

Normalde tüketiciye sunulmak üzere batı illerine gönderilirken olgunlaşması gereken kayısıların sıcak hava dolayısıyla bağlarda bir gecede olgunlaştığına dikkati çeken Yüce, hem ürünün erken olgunlaşması hem de sıcaklar sebebiyle tüccarların da ürünleri toplamadığını dile getirdi.

Karslı üretici Murat Alıcı da Kağızman kayısısının diğer yöredeki kayısılara nazaran tat ve aroma bakımından daha sulu, tatlı, güzel ve iri olduğunu aktardı.

Sıcaklığın Kağızman kayısısını da olumsuz etkilediğini anlatan Alıcı, "Sıkıntımızın en büyük nedeni sıcaklık. Kağızman'da sıcaklık, bölge ve mahalleler arasında farklılık gösteriyordu. Hava normal olduğu zamanlarda bir mahallenin ürününü toplarken diğer bölgedekiler kayısı henüz olgunlaşmamıştı ama bu sene sıcaklıklar nedeniyle tüm ürünümüz çok çabuk olgunlaştı ve toplamaya yetişemiyoruz." dedi.

Alıcı, ürünlerinin erken olgunlaşması, toplamada sıkıntı yaşamaları ve tüccarın ürünlerini satın almaması yüzünden zarar ettiklerini sözlerine ekledi.