Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Açıklandı

İstanbul Sanayi Odası (İSO) İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2013 Yılı Araştırması sonuçlarını açıkladı.

Araştırmaya göre Türkiye'nin en büyük ikinci 500 sanayi kuruluşları 2013 yılında net satışlarını bir önceki yıla oranla yüzde 13.4 artırarak 73.6 milyar TL'ye çıkardı. 2013 yılı listesinde ilk sırayı 187 milyon 916 bin TL'lik cirosu ile 2012 yılı çalışmasında 21. sırada yer alan "Gamateks Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş." aldı.

187 milyon 697 bin TL'lik üretimden satışlarıyla ikinci sırada "KİBSAŞ Karadeniz İnşaat ve Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş.", 187 milyon 675 bin TL'lik üretimden satışlarıyla üçüncü sırada "Teksüt Süt Mamülleri Sanayi ve Tic. A.Ş." yer aldı.

İSO, geçen ay kamuoyuna açıkladığı Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2013 Yılı Araştırmasının ikinci cildini yayımladı. Bir önceki yıla göre net satışlarını yüzde 13.4 artırarak 73.6 milyar TL'ye çıkaran İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasında, ilk sırayı 187 milyon 916 bin TL'lik cirosu ile 2012 yılı çalışmasında 21. sırada yer alan "Gamateks Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş." aldı. 187 milyon 697 bin TL'lik üretimden satışlarıyla ikinci sırada yer bulan "KİBSAŞ Karadeniz İnşaat ve Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş.", 2012 araştırmasında beşinci sırada bulunuyordu. 2013 yılında net satışlarını 187 milyon 675 bin TL'ye çıkaran "Teksüt Süt Mamülleri Sanayi ve Tic. A.Ş." de üçüncülüğe oturdu.

İLK 500 BÜYÜK İLE BENZER SONUÇLAR

Araştırmanın ortaya koyduğu sonuçlar, İkinci 500 Büyük'teki şirketlerin de Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu ile benzer sorunlarla iç içe olduğu sonucunu ortaya koydu. 2013 yılında toplam borçlardaki artışın, İkinci 500 Büyük şirketlerdeki borç veya öz kaynak oranlarına da ciddi bir negatif etki yaptığı görüldü. Bu da 2012 yılına göre net satışlarını yüzde 13.4 artırarak 73.6 milyar TL'ye çıkaran İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun, özellikle vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamı kalemini yüzde 30.2 azalttığı sonucunu ortaya çıkardı.

2013 yılında toplam borçları yüzde 28.5 ile Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'na göre 3 puan daha fazla artan İkinci 500 Büyük Şirket'in, özellikle uzun vadeli borçlarının, büyük şirketlere göre iki misli daha fazla, yüzde 61.8 oranında artması dikkat çekici bir nokta oldu.

Geçen yıl döviz kurlarında yaşanan dalgalanmanın yarattığı finansal maliyetin, tıpkı Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nda olduğu gibi İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nda da oldukça yüksek olduğu görüldü. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu, 2013 yılında faaliyetlerinden elde ettiği 5.4 milyar TL'lik karın yarısından fazlası olan 2.7 milyar TL'sini finansman gideri olarak kaybetti.

İHRACAT VE TEKNOLOJİDE DAHA İYİLER

İSO'nun açıkladığı araştırmaya göre 2013 yılında İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun ihracatı yüzde 3.7 oranında artarak 10 milyar dolar oldu. Bu rakam görece daha başarılı bir performans olarak değerlendirildi. Birinci 500 kuruluşun ihracatının yüzde 0.7 oranında düşerek 63.3 milyar dolar olurken, 2013 yılında Türkiye ihracatı da yüzde 0.4 geriledi. Değerlendirmeye göre İSO İkinci 500'ün ihracatının toplam satışları içindeki payının 2013 yılında yüzde 25.9 olması önemli bir gösterge.

İkinci 500'ün toplam ihracatının Türkiye ihracatı içindeki payı ise 2012 yılında yüzde 6.4 iken, 2013 yılında yüzde 6.6'ya yükselmişti. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu ihracatta Türkiye ortalamasının ve Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun üzerinde performans gösterdi. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun ihracattaki göreceli rekabetçiliği ortauzun vadede ümit verdi. İhracat desteklerinde orta ölçekli firmaların önceliğini de ortaya koydu.

TEKNOLOJİ KULLANIMI

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun, Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'na göre iyi görünen bir başka performansı ise teknoloji kullanımı oldu. Türkiye'nin İkinci 500'ünde teknoloji yoğunluklarına göre yaratılan katma değer dağılımında ileri teknoloji yüzde 4.6'lık bir oranla dikkat çekti. Bu oran Türkiye'nin İlk 500'ünde yüzde 2.6'ydı.

EKONOMİDE DENGELEMEYİ HEDEFLEYEN POLİTİKALAR SANAYİ İÇİN UYGUN KOŞULLARI YARATAMADI

İSO'nun araştırmasına göre İkinci 500 Büyük içinde yer alan firmalar için gerekli ölçek büyüklüğüne ulaşmalarını sağlayacak uygun ekonomik koşulların varlığı önem kazandı. Ancak Türkiye'de özellikle son üç yıldır uygulanan ve ekonomide dengelenmeyi hedefleyen politikalar sanayi için uygun koşulları yaratamadı.

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun 2013 yılı sonuçları da bunu doğrular nitelikte. İkinci 500 büyük sanayi kuruluşları 2013 yılında büyüme ve ölçek kazanmaktan çok ortaya çıkan olumsuz ekonomik koşullar içinde mevcutları korumaya ağırlık vermiş görünüyor.

TOPLAM SATIŞLAR YÜZDE 13.4 ARTTI

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun toplam satışları 2013 yılında yüzde 13.4'lük bir artış ile 73.6 milyar TL'yi buldu. Bunun karşılığında elde etmiş oldukları brüt karlılık ise yüzde 24.6 artarak 12 milyar 783 milyon TL'ye ulaştı. Karlılıkta önceki yıla göre 1.8 puanlık bir artış yaşandı. 2012 yılında yüzde 5.5 olan faaliyet karı, 2013 yılında yüzde 7.3'e çıktı.

İSO'nun araştırmasına göre şirketlerin faaliyet karlarında, tıpkı 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nda olduğu gibi bir düzelme varmış gibi görünüyor. Çünkü Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nda da enflasyonun biraz üzerinde bir artış yaşanmış. Bu noktada akla gelen ilk şey verimlilik bazlı bir artış olduğu. Fakat asıl nedenin bu olmadığını belirtmek gerekiyor. Finansal uzmanlar, bunu özellikle ithalata dayalı temel hammaddelerin, dalgalanma öncesindeki düşük kurla ithal edilmesi ve sonrasında yaşanan kur artışlarının fiyatlarda ve dolayısıyla gelir tablolarında yarattığı olumlu etki olarak görüyor.

ESAS FAALİYETLERDEN ELDE EDİLEN KARLARIN YARISI İLE FİNANSMAN GİDERLERİ KARŞILANMIŞ

İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun finansal tabloları ayrıntılı bir şekilde incelendiğinde, sanayi şirketlerinin geçen yıl neredeyse esas faaliyetlerinden elde ettikleri karlarının yarısı ile finansman giderlerini karşılamış oldukları görülüyor.

2013 yılında faaliyet karları 5.4 milyar TL'yi bulan İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu, bunun yarısından çoğunu, 2.7 milyar TL'sini finansman gideri olarak kaybetti. İkinci 500'ün sanayicileri 2012 yılında ise 3.6 milyar TL'lik faaliyet karlarının sadece 1.6 milyar TL'sini finansman giderlerine vermişlerdi. Bu da geçen yıl yaşanan finansal türbülans ile siyasal gelgitlerin, sanayiciler açısından ne ifade ettiğini açıkça gösteriyor.

FİNANSAL DALGALANMALAR TÜM DENGELERİ OLUMSUZ ETKİLEMİŞ

İSO'nun değerlendirmesine göre geçen yıl yaşanan finansal dalgalanmalar şirketlerin tüm dengelerini olumsuz etkilemiş görünüyor. Özellikle İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun, bu nedenle borçlar ve öz kaynaklar ilişkisini gösteren verilerinde tam bir bozulma olduğu söylenebilir.

2013 yılı İSO 1000 listesine giren şirketlere bakıldığında şirketlerin borçluluk oranlarının 2012 yılına göre yükseldiği ve finansman giderlerinin yükselmesiyle karlılıkların düştüğü sonucu ortaya çıkıyor. Yüksek borçlanma ve finansman gideri ile düşük karlılık şirketlerin finansman ihtiyaçlarını arttırarak daha çok mali borçlanmaya gitmelerine sebep oldu. Bu da şirketlerin öz kaynaklarının aktifler içindeki payının gerilemesine neden olarak, şirketlerin kaynak yapısı ve bilanço dengesini bozmuş durumda.

STRATEJİK ORTAKLIKLAR VE DURAN VARLIK SATIŞLARININ ÖNE ÇIKMA OLASILIĞI

İSO araştırmasına göre 2014 yılında stratejik ortaklıklar ve duran varlık satışlarının öne çıkabilme olasılığı görülüyor. Bunun yanında özellikle küçük şirketlerin bu sıkıntısının önüne geçebilmek için, tıpkı ABD'de son aylarda yapıldığı gibi büyük şirketlerin, küçük şirketlerin ödemelerini daha hızlı yapmaları noktasında bir önlem alınabilir. Çünkü net işletme sermayesinin yükselmesi ve yatırımlar nedeniyle artan finansman ihtiyacı karlılıkları düşürdü. İkinci 500 verileri de göstermektedir ki bu maliyetler şirketler tarafından iç fonlarla karşılanamamış dolayısıyla banka kredilerinden karşılanarak borçluluk arttı. Bu nedenle şirketlerin borç/öz kaynak oranı sadece 2013 yılında 24.3 puan artarak yüzde 157.8 oranına çıktı. 2011 yılında ekonomideki hızlı büyüme ortamında yüzde 144.5 seviyesine yükselen, 2012 yılında ise ekonomideki yavaşlama ile yüzde 133,5 seviyesine inen toplam borçlar/öz kaynak oranı, tıpkı Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nda olduğu gibi, 2013 yılında son 10 yılın zirvesini görmüş bulunuyor.

Karlılık ve öz kaynak yaratma olanaklarındaki yavaşlama, buna karşın uzun vadeli borçlanma olanakları, bu oranın yükselmesine yol açıyor. Bu oranın yükselmesinde döviz cinsi borçların Türk Lirası karşılığının Türk Lirası'ndaki değer kaybı ile yükselmesinin de etkisi bulunuyor. Ancak bu etkiye rağmen oranın ulaştığı seviye oldukça yüksek. Bu oranın gelişmiş ülkelerde yüzde 70'ler seviyesinde olduğu biliniyor.

İKİNCİ 500'ÜN TOPLAM BORÇLARI DA ARTMIŞ GÖRÜNÜYOR

İSO'nun Araştırma sonuçlarına göre, İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun toplam borçları da artmış görünüyor. 2012 yılında 34.3 milyar TL'ye yakın olan toplam borçlar 2013 yılında yüzde 28.5 artarak 44 milyar TL'yi aşmış durumda. Bu borçların kısa vadeli olan bölümü yüzde 15.8, uzun vadeli olanlar ise yüzde 61,8 oranında artmış bulunuyor.

İSO'ya göre bu veriler, şirketlerin mali yapıları açısından sağlıklı bir işaret vermiyor. Buna bağlı olarak sanayi kuruluşları, faaliyetleri ile öz kaynaklarını arttırmak için yeterli iç kaynak da yaratamamış. Bu nedenle mali borçlarında da yüzde 40'a yakın bir artış olmuş ve 25.5 milyar TL'lik bir mali borçla 2013 yılını kapatmışlar. Borçluluk oranlarına bakıldığında, mali borçların EBITDA'ya oranının İSO Birinci 500 şirketleri için 2.53'ten 2.48'e gerilediği görülürken, İSO İkinci 500 şirketleri için bu oran 3.3'ten 3.7'ye yükseldi.

FAİZ KARŞILAMA ORANI

İSO şirketlerinin faiz karşılama oranına bakıldığında ise Birinci 500 listesinde yer alan şirketlerin finansman gideri/EBIT oranı 2013 yılında yüzde 34'den yüzde 53 oranına yükselmiştir. İkinci 500 şirketleri için bu oran yüzde 44'ten yüzde 51'e çıkmıştır.

İç tasarrufların yüzde 12 seviyelerine indiği bir ortamda şirketler bu borçlanmayı daha çok yurtdışından karşılamışlar ve dış borçlarında da önemli bir artış yaşanmış durumda.

Bütün bu veriler, sanayi kuruluşlarının cirolarını artırsalar da, karlılıkta önemli ölçüde zorlanmakta olduklarını gösteriyor.

ÖZ KAYNAKLARIN TOPLAM VARLIKLAR İÇİNDEKİ PAYI GERİLEME İÇİNDE

İSO İkinci 500 Kuruluşu'nun öz kaynaklarının toplam varlıklar içindeki payı 2007 yılında bu yana gerileme içinde ve 2013 yılında yüzde 38.8'e indi. İSO'nun araştırmasına göre toplam borçların toplam varlıklar içindeki payı ise yüzde 61.2'ye yükseldi. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun mali yapısında öz kaynaklar aleyhine bir gelişme yaşandı. Böylece toplam borçlar veya öz kaynaklar dengesi de öz kaynaklar aleyhine bozuldu. İSO İkinci 500'de toplam borç/öz kaynak oranı 2013 yılında yüzde 157.8'e kadar yükseldi.

SATIŞLARIN MALİYETİNİN NET SATIŞLARA ORANI YÜZDE 82.6 OLDU

Araştırmaya göre İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nda satışların maliyetinin net satışlara oranı yüzde 82.6 oldu. Buna bağlı olarak yüzde 17.4 oranında bir brüt satış karı elde edildi. Bu oran Birinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun brüt satış karlılığının 1.9 puan üzerinde. İkinci 500 Büyük Kuruluşu'nun FAVÖK/satış hasılatı oranı ise yüzde 9.4 oldu. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu kendi işine odaklanarak daha yüksek karlılık yakalama başarısı gösterdi.

Ancak faiz ve döviz kurlarındaki dalgalanmalar ile oluşan risklerin yönetilmesinde ve faaliyet verimliliğinde aynı başarı görülmedi. Faaliyet giderlerinin net satışlara oranı yüzde 10.1. Net kambiyo zararının satışlara oranı yüzde eksi 1.3 puan. Finansman giderlerinin net satışlara oranı yüzde 3.7.

YÜKSEK BRÜT SATIŞ KARLILIĞI GİTTİ

İSO'nun Araştırmasına göre yüksek faaliyet ve finansman giderleri ile kambiyo zararları yüksek brüt satış karlılığını götürdü. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu vergi öncesi yüzde 3 oranında bir karlılığa ulaşabildi. İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu verimlilik ve risk yönetimine de ağırlık vermeli.

İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında firmaların ölçekleri nispeten birbirine daha yakın olduğu için üretimden satışlar, yaratılan katma değer, kar ve ihracat gibi göstergelerde yapılan sıralamalarda farklı kuruluşlar ilk sıralarda yer alabildi. İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamalarından farklı olarak ortaya çıkan bu eğilimin, 2013 yılında da devam ettiği görüldü. İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında 2013 yılında üretimden satışlara göre ilk sırayı 2012 yılı çalışmasında 21. sırada yer alan "Gamateks Tekstil San. ve Tic. A.Ş." aldı. İkinci sırada 2012 yılında 5. sırada yer alan "KİBSAŞ Karadeniz İnşaat ve Beton San. ve Tic. A.Ş." bulunuyor. 2013 yılında üretimden satışlara göre üçüncü büyük kuruluş "Teksüt Süt Mamülleri San. ve Tic. A.Ş." Üretimden satışlara göre 2013 yılında ilk on arasında yer alan kuruluşlardan sadece biri, 2012 yılındaki en büyük ilk on kuruluş içinde yer aldı.

VERGİ ÖNCESİ KAR

İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında kuruluşlar vergi öncesi kar büyüklükleri ile sıralandı. 2013 yılında en fazla kar eden kuruluşlar sıralamasında 2012 yılına göre önemli değişiklikler yaşandı. 2013 yılında en fazla kar eden ilk iki kuruluş isminin açıklanmasını istemezken, en fazla kar elde eden üçüncü kuruluş "Dorçe Prefabrik Yapı ve İnşaat San. Tic. A.Ş." oldu.

DORÇE PREFABRİK YAPI EN ÇON İHRACAT GERÇEKLEŞTİREN KURULUŞ OLDU

İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında bir başka önemli sıralama en fazla ihracat yapan kuruluşlar sıralaması olduğuna dikkat çeken İSO, 2013 yılında en çok ihracat gerçekleştiren kuruluş "Dorçe Prefabrik Yapı ve İnşaat San. Tic. A.Ş." olduğunu bildirdi. 2012 yılında ikinci sırada yer alan kuruluş ihracatını yüzde 3.9 artırdı. İkinci sırada "Mioro Hediyelik Eşya San. ve Tic. A.Ş.", üçüncü sırada ise "Unat Yağ Gıda San. ve Tic. A.Ş." yer aldı.