İso'nun "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" Araştırması

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, sanayi kesiminin korunmasının önemli bir faktörünün de finansal istikrar olduğunu belirterek, "Finansal istikrarın bozulması halinde sanayi kesimi 2012 yılında olduğu gibi 2013 yılında da esas faaliyetleri bazında yeterli ölçüde genişleyemeyecektir" dedi.

Erdal Bahçıvan, İSO tarafından hazırlanan "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" 2012 yılı araştırması sonuçlarının paylaşıldığı toplantıda, son 30 yılda Türkiye ekonomisini hangi dönemde hangi sektörlerin sürüklediğinin, 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içindeki sektörlerin yıllara göre sayısal dağılımından anlaşılabildiğini söyledi.

Bundan 30 yıl önce sanayinin bel kemiğini oluşturan sektörlerin bugün gerilere düştüğüne, geçmişte daha alt sıralarda yer alan sektörlerin de bugün sanayinin lokomotifi konumuna geldiğine işaret eden Bahçıvan, "Bugünkü panoramaya bakıldığında Türk sanayinde sayısal ağırlık gıda, içki ve tütün sanayinde bulunuyor. Bu sektörün yüzde 21,4 olan bugünkü sayısal ağırlığı 30 yıl önce yüzde 16,4'müş. Geçmişin öncü sektörü olan dokuma, giyim eşyası, deri ve ayakkabı ise sıralamadaki gücünü yarı yarıya kaybetmiş. 30 yıl önce 500 Büyük Sanayi Kuruluşu içinde sayısal olarak yüzde 21,4'lük payla birinci görünen bu sektör, bugün yüzde 10,4'lük oranla beşinci sıraya inmiş" diye konuştu.

Bahçıvan, 500 Büyük Sanayi Kuruluşu arasında elektrik sektörünün de giderek yıldızının parladığına dikkati çekerek, listede varlığına ancak 1983 yılında yüzde 0,2'lik oranla tanık olunan elektrik sektörünün bugünkü ağırlığının yüzde 2,4'e çıktığının bilgisini verdi.

Borçlar/özkaynak oranı özel sektörde yüzde 134'ler düzeyinde

500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun borçlar ve öz kaynaklar ilişkisinde geçen yıla göre nispi bir düzelme olduğunu, fakat oranın yine de özel sektör şirketlerinin borç bağımlılığının yüksek olduğunu gösterdiğini belirten Bahçıvan, şöyle devam etti:

"500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun borçlar/özkaynak oranı özel sektörde yüzde 134'ler düzeyinde seyrederken bu oran gelişmiş ülkelerde yüzde 70'ler seviyesinde. Bu oranın bu kadar yüksek olması, kaynak yapısı açısından bir risk oluşturuyor. Çünkü borç/özkaynak makasının açılması, kur ve faizlerin artması durumunda özellikle karlılığı olumsuz etkiliyor. Diğer yandan 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun kısa vadeli borçlarının 2011 yılına göre çok fazla değişiklik olmadığını söyleyebiliriz. 2011 yılında kısa vadeli borçların toplam borçlara oranı oldukça yüksek kabul edilen yüzde 65 seviyesinde bulunuyor. Uzun vadeli borçların oranı ise yüzde 35."

"Türkiye, finansal istikrarın büyük faydasını görmüştür"

İSO Başkanı Bahçıvan, sanayinin genel performansına ilişkin de şunları kaydetti:

"Etkileri 5 yıldır sürmekte olan global finansal kriz, birçok ülkede reel ekonomileri sarsarken ve ekonomisi bir türlü ayağa kalkamayan Avro Bölgesi'nin hali ortadayken, Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nu oluşturan şirketlerin nispeten başarılı bir yıl geçirdiklerini söylemek doğru olacaktır. 500 Büyük Sanayi Kuruluşu raporu bize sanayimizin geleceği hakkında birçok şey söylemektedir. Bunlardan en önemlisi, Türkiye'nin rekabet gücünü artırma zorunluluğudur. Bunun yegane yolunun, kendi üretim teknolojisine sahip ve onu geliştiren, ayrıca faaliyetleriyle yüksek katma değer yaratabilen işletmelerden geçtiğini biliyoruz. Bu nedenle sanayimizi gelişmiş ülkelerle rekabet edebilecek niteliğe kavuşturmak, Türkiye'nin temel önceliklerinden biri olmalıdır."

Türkiye'nin finansal istikrarın büyük faydasını gördüğünü belirten Bahçıvan, "Biz sanayi kesimi olarak, finansal istikrarın sadece finans kesimi için değil, sanayi için de olmazsa olmaz bir koşul olduğunu söylüyoruz. Çünkü sanayi kesiminin korunmasının önemli bir faktörü de finansal istikrardır. Finansal istikrarın bozulması halinde sanayi kesimi 2012 yılında olduğu gibi 2013 yılında da esas faaliyetleri bazında yeterli ölçüde genişleyemeyecektir. Öte yandan döviz kurları ve faiz oranlarındaki yüksek dalgalanmalar, faaliyet dışı alanlarda da şirketlerin yüksek zararlar ile karşılaşabileceği riskini doğurmaktadır. Finansal istikrarın riske girmesi halinde sanayi kesiminin karlılığı bu yıl gözle görülür ölçüde zayıflayabilir" değerlendirmesinde bulundu.

Bahçıvan, bu nedenle en azından yılın ikinci yarısında bu konudaki dengelerin gözetilmesi ve hassasiyetin sürdürülmesi gerektiğini vurgulayarak, yılın geri kalan döneminde döviz kurları ve faizlerin sanayiciler için makul olacak dengelerde oluşmasına çaba gösterilmesi, ayrıca iç talepte kademeli toparlanmanın korunarak sanayicilerin faaliyet karlarına destek olunması gerektiğini de sözlerine ekledi.

En büyük 100 sanayi kuruluşu

İSO'nun "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" 2012 yılı araştırmasında ilk 100 sıralaması şu şekilde gerçekleşti:

2012 Sıra No 2011 Sıra No Kuruluşlar Üretimden Satışlar (Net) (TL) 1 1 TÜPRAŞ-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. 40.118.028.063 2 2 Ford Otomotiv Sanayi A.Ş. 8.164.892.972 3 3 Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş. 7.529.420.343 4 6 Arçelik A.Ş. 7.221.822.854 5 4 EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü 6.939.885.287 6 5 TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş. 5.611.895.875 7 8 İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. 5.399.769.455 8 7 Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 5.107.059.385 9 9 İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş. 4.921.735.222 10 10 Aygaz A.Ş. 4.689.703.272 11 12 PETKİM Petrokimya Holding A.Ş. 3.970.626.002 12 14 Çolakoğlu Metalurji A.Ş. 3.588.003.475 13 11 Mercedes-Benz T.A.Ş. 3.512.714.226 14 13 Vestel Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 3.378.591.847 15 16 Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu 2.886.203.748 16 21 Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. 2.682.799.694 17 18 Unilever San. ve Tic. T.A.Ş. 2.668.435.531 18 17 BSH Ev Aletleri San. ve Tic. A.Ş. 2.544.013.609 19 - Nadir Metal Rafineri San. ve Tic. A.Ş. 2.428.112.269 20 27 İpragaz A.Ş. 2.377.060.763 21 20 Milangaz LPG Dağıtım Tic. ve San. A.Ş. 2.320.906.416 22 25 Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş. 2.301.546.781 23 22 Er-Bakır Elektrolitik Bakır Mamülleri A.Ş. 2.229.932.000 24 19 Kroman Çelik Sanayii A.Ş. 2.220.408.085 25 26 Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı 2.174.138.647 26 24 Sarkuysan Elektrolitik Bakır San. ve Tic. A.Ş. 2.135.657.221 27 32 Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.Ş. 1.948.104.661 28 23 Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş. 1.932.093.498 29 15 Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş. 1.927.006.807 30 30 Vestel Beyaz Eşya San. ve Tic. A.Ş. 1.813.102.696 31 36 Philsa Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük San. ve Tic. A.Ş. 1.800.698.659 32 35 Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A.Ş. 1.781.623.268 33 31 Coca-Cola İçecek A.Ş. 1.764.744.557 34 34 KARDEMİR Karabük Demir Çelik San. ve Tic. A.Ş. 1.665.264.218 35 39 Yolbulan Baştuğ Metalurji Sanayi A.Ş. 1.645.692.514 36 28 AKSA Akrilik Kimya Sanayii A.Ş. 1.621.190.173 37 29 Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. 1.580.838.015 38 41 İzmir Demir Çelik Sanayi A.Ş. 1.562.122.304 39 40 Bosch San. ve Tic. A.Ş. 1.552.961.516 40 50 Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 1.533.390.373 41 38 Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü 1.487.462.707 42 52 Kastamonu Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş. 1.486.632.613 43 60 Ak Gıda San. ve Tic. A.Ş. 1.453.852.000 44 49 Konya Şeker San. ve Tic. A.Ş. 1.447.201.610 45 45 Yıldız Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş. 1.403.893.536 46 42 Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş. 1.369.000.241 47 78 MMK Metalurji San. Tic. ve Liman İşletmeciliği A.Ş. 1.356.143.541 48 37 Kaptan Demir Çelik Endüstrisi ve Ticaret A.Ş. 1.354.522.492 49 44 Borusan Mannesmann Boru San. ve Tic. A.Ş. 1.349.544.102 50 46 BRISA Bridgestone Sabancı Lastik San. ve Tic. A.Ş. 1.307.406.709 51 57 Toros Tarım San. ve Tic. A.Ş. 1.266.031.377 52 43 Yazıcı Demir Çelik Sanayi ve Turizm Ticaret A.Ş. 1.264.031.075 53 63 Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü 1.259.824.969 54 56 Enerjisa Enerji Üretim A.Ş. 1.244.389.059 55 64 Sanko Tekstil İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş. 1.230.002.340 56 67 SÜTAŞ Süt Ürünleri A.Ş. 1.203.170.138 57 48 Oltan Gıda Maddeleri İhr. İth. ve Tic. Ltd. Şti. 1.203.000.235 58 58 BANVİT Bandırma Vitaminli Yem Sanayii A.Ş. 1.200.993.612 59 51 Assan Alüminyum San. ve Tic. A.Ş. 1.178.831.548 60 72 Abalıoğlu Yem Soya ve Tekstil Sanayi A.Ş. 1.171.127.797 61 61 Nursan Metalurji Endüstrisi A.Ş. 1.161.847.288 62 97 Aksa Enerji Üretim A.Ş. 1.138.804.707 63 68 Hayat Kimya Sanayi A.Ş. 1.108.266.569 64 62 Ege Çelik Endüstrisi San. ve Tic. A.Ş. 1.102.234.463 65 59 HES Hacılar Elektrik San. ve Tic. A.Ş. 1.087.022.538 66 55 Yücel Boru ve Profil Endüstrisi A.Ş. 1.085.725.270 67 82 Tüprag Metal Madencilik San. ve Tic. A.Ş. 1.085.155.678 68 71 Anadolu Efes Biracılık ve Malt Sanayii A.Ş. 1.084.532.911 69 54 Türk Pirelli Lastikleri A.Ş. 1.083.489.185 70 53 Siemens San. ve Tic. A.Ş. 1.082.433.865 71 70 Ekinciler Demir ve Çelik Sanayi A.Ş. 1.064.280.219 72 77 Koza Altın İşletmeleri A.Ş. 1.041.141.929 73 73 Eti Gıda San. ve Tic. A.Ş. 1.005.238.229 74 69 Sasa Polyester Sanayi A.Ş. 1.004.546.565 75 66 Akçansa Çimento San. ve Tic. A.Ş. 992.214.050 76 80 C.P. Standart Gıda San. ve Tic. A.Ş. 966.444.823 77 76 S.S. Trakya Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği 941.088.158 78 65 Delphi Automotive Systems Ltd. Şti. 923.159.236 79 81 Goodyear Lastikleri T.A.Ş. 897.884.935 80 75 Mogaz Petrol Gazları A.Ş. 888.501.635 81 104 Soda Sanayii A.Ş. 844.690.081 82 89 Vestel Dijital Üretim Sanayi A.Ş. 840.507.645 83 47 TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. 833.745.217 84 79 Boytaş Mobilya San. ve Tic. A.Ş. 832.399.613 85 83 Besler Gıda ve Kimya San. ve Tic. A.Ş. 819.747.690 86 92 Keskinoğlu Tavukçuluk ve Damızlık İşletmeleri San. Tic. A.Ş. 808.805.747 87 93 Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş. 804.079.244 88 84 Çimsa Çimento San. ve Tic. A.Ş. 799.027.860 89 119 JTI Tütün Ürünleri Sanayi A.Ş. 797.520.804 90 145 Ülker Bisküvi Sanayi A.Ş. 794.732.082 91 102 Tezcan Galvanizli Yapı Elemanları San. ve Tic. A.Ş. 791.845.320 92 103 Erpiliç Entegre Tavukçuluk Üretim Pazarlama ve Tic. Ltd. Şti. 785.840.298 93 96 Ülker Çikolata Sanayi A.Ş. 783.882.331 94 108 Gülsan Sentetik Dokuma San. ve Tic. A.Ş. 776.252.860 95 114 Kocaer Haddecilik San. ve Tic. A.Ş. 760.914.503 96 98 Şenpiliç Gıda Sanayi A.Ş. 745.899.477 97 94 Soma Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. 743.889.006 98 99 Özkan Demir Çelik Sanayi A.Ş. 743.820.608 99 100 Tat Konserve Sanayii A.Ş. 737.678.727 100 116 Türk Henkel Kimya San. ve Tic. A.Ş. 729.675.833 - İstanbul