Hazine ve Maliye Bakanlığının 2025 yılı bütçesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, " Türkiye'de vergi yükünün yüksek olduğu" algısının, gerçeği yansıtmadığını belirterek, "Toplam vergi yükü sıralamasında yüzde 20,8 ile 38 OECD ülkesi arasında en düşük vergi yüküne sahip 3'üncü ülkeyiz. Vergi yükü ortalaması OECD'de yüzde 34, AB'de ise yüzde 41,2 seviyesindedir." dedi.

Şimşek, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2025 yılı bütçelerine ilişkin sunum yaptı.

Gelir politikalarında hedeflerinin vergi adaletini daha da güçlendirmek ve dolaysız vergilerin payını artırmak olduğunu söyleyen Şimşek, bu kapsamda Haziran 2023'ten bu yana önemli adımlar attıklarını vurguladı ve bu süreçte yaptıkları düzenlemeleri anımsattı.

Bakan Şimşek, dolaysız vergilerin payını artıracak adımlarla vergide adaleti güçlendirdiklerini, vergilemede etkinliği artıracak düzenlemeler de yaptıklarını ifade ederek, ağustos ayında yapılan hasılat tespitine ilişkin düzenlemenin, kayıt dışılıkla mücadelede çok etkin bir araç olacağını kaydetti. Şimşek, " Türkiye'de vergi yükünün yüksek olduğu" algısının, gerçeği yansıtmadığını belirterek, "Toplam vergi yükü sıralamasında yüzde 20,8 ile 38 OECD ülkesi arasında en düşük vergi yüküne sahip 3'üncü ülkeyiz. Vergi yükü ortalaması OECD'de yüzde 34, AB'de ise yüzde 41,2 seviyesindedir." diye konuştu.

"Dolaylı vergi yükünün çok yüksek olduğu" yönündeki kanaatin de doğru olmadığını ifade eden Şimşek, vergi sistemindeki temel sorunun, dolaysız vergilerin yeterli düzeyde bulunmaması olduğunu kaydetti.

Mehmet Şimşek, Türkiye'de dolaylı vergilerin milli gelir içerisindeki payı yüzde 9,1 iken, OECD ortalamasının yüzde 10,5, AB ortalamasının ise yüzde 13,6 olduğuna işaret ederek, "Ülkemizde genel KDV oranı yüzde 20'dir. Bu oran ile AB ülkeleri içerisinde en düşük vergi oranına sahip 6'ncı ülkeyiz. Temel gıda, eğitim, sağlık, giyim ve sosyal konut gibi birçok alanda uygulamadaki indirimli KDV oranı ile efektif KDV oranımız yaklaşık yüzde 15'tir. Gelir ve kazançlar üzerinden alınan vergilerin milli gelire oranı yüzde 5,8'dir. Bu oran ile OECD ülkeleri arasında en düşük vergi yüküne sahip üçüncü ülkeyiz." değerlendirmelerinde bulundu.

"Kayıt dışı ekonomiyle mücadelede kararlıyız"

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, kayıt dışı ekonomiyle mücadelede kararlı olduklarını vurgulayarak, kayıt dışı faaliyetlerin yarattığı haksız rekabeti gidermek ve devletin gelir kaybını azaltmak için gereken tedbirleri aldıklarını, bu kapsamda cezaları artırdıklarını anlattı. Şimşek, kayıt dışı ile mücadelede aldıkları tedbirleri şöyle sıraladı:

"Kira sözleşmelerinin e-Devlet Kapısı üzerinden hazırlanmasına imkan sağladık. Akaryakıt satışlarında plaka bilgilerinin otomatik tanımlanmasına imkan sağlayan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemini geliştirdik. 1 Ocak 2025'te uygulamaya başlayacağız. İnşaat demiri izleme sistemini devreye aldık. 1 Temmuz itibarıyla EFT-POS özellikli yeni nesil ödeme kaydedici cihazların kullanımını zorunlu hale getirdik ve bu geçişi sağlamayanlara uygulanan cezaları artırdık. Vergi denetimine gelince, yapay zeka ve büyük veri analitiğini kullanarak denetimlerde etkinliği artırıyoruz. 2024 yılında büyük mükellef incelemeleri başta olmak üzere, lüks araç ve diğer lüks tüketim incelemeleri, lüks yat ve tekne satışları, araç kiralama faaliyetleri, ikinci el araç ve gayrimenkul ticareti, kira denetimleri, kuyum sektörü ve altın ticareti, alkol, tütün ve akaryakıt sektörleri, sosyal medya kazançları, banka ve kredi kartıyla ödeme almayan işletmeler, IBAN ile kayıt dışı bırakılan kazançlar, kar payı transferleri, gelir beyanı olmayan yüksek tutarlı kredi kartı harcamaları, sahte belge düzenleme ve kullanımı gibi birçok alanda yaygın ve yoğun denetimler gerçekleştirdik."

Şimşek, deprem nedeniyle artan bütçe açığına rağmen kamu borçluluğunun düşük seyrettiğini de bildirdi. Bu yılın ikinci çeyreği itibarıyla AB tanımlı kamu borcunun milli gelire oranının yüzde 26,1'e gerileyerek, serinin açıklanmaya başladığı tarihten itibaren en düşük seviyeye ulaştığını ifade eden Şimşek, bütçe disiplinini sürdüreceklerini kaydetti.

Borçlanma politikalarını 4 stratejik ölçüt üzerinden yürüttüklerini söyleyen Şimşek, bunlardan birincisinin kur riskini azaltmak için ağırlıklı olarak TL cinsinden borçlanmak olduğunu bildirdi. Şimşek, TL cinsi borcun stok içindeki payını 2023 yılı sonuna göre 6 puan iyileştirerek yüzde 42'ye çıkardıklarını anlattı. İkincisinin borcun vadesini uzatarak stokun refinansman riskini düşürmek olduğunu bildiren Şimşek, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Vadesine 1 yıldan az kalan senetlerin stok içindeki payını 6 puan azaltarak yüzde 17 seviyesine düşürdük. Üçüncüsü, faiz riskini azaltmak için değişken faizli borçlanmanın payını sınırlıyoruz. Merkezi yönetim borç stokunun yüzde 70'i sabit faizli borçlardan oluşuyor. Son olarak, güçlü nakit rezervi tutarak, olumsuz piyasa koşullarına karşı likidite ve refinansman riskini yönetiyoruz. 2023'te yüzde 139,5 olarak gerçekleşen iç borç çevirme oranını bu yıl yüzde 132'ye ve 2025'te yüzde 119'a düşürmeyi hedefliyoruz. 2024 yılında yükümlülük yönetimi işlemi dahil, 11,7 milyar dolar anapara öderken 10,5 milyar dolar borçlandık. 2025 yılında 11 milyar dolar dış borç alıp, 13 milyar dolar anapara ödemesi yapacağız."

"2023'te yasa dışı bahisle ilgili bloke ettiğimiz işlem tutarı 644 milyon TL"

Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek, Türkiye'nin gri listeden çıkma sürecini tamamladıklarını da bildirerek, bu süreçte, mevzuat uyumu kapsamında 40 Mali Eylem Görev Gücü FATF tavsiyesinin 39'unda uyumlu konuma gelerek en başarılı üye ülkeler arasında yer aldıklarına dikkati çekti. Şimşek, terörizmin finansmanı ve suç gelirlerinin aklanması mücadelesini, uluslararası standartlara tam uyumlu ve kararlı bir şekilde sürdürdüklerini vurguladı.

Şimşek, bu yıl kripto varlıklara yönelik yapılan yasal düzenlemeyle kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kuruluşunu ve faaliyetlerini izne bağladıklarını anımsattı.

Düzenlemelerle işlemlerin daha güvenli hale getirildiğine işaret eden Şimşek, "Önümüzdeki dönemde suç gelirlerinin aklanmasını önlemek amacıyla yasa dışı bahis ve kumarla mücadelemizi güçlendireceğiz. 2023 yılında yasa dışı bahis ile ilgili bloke ettiğimiz işlem tutarı 644 milyon TL'dir." dedi.

Şimşek, Sayıştay Başkanlığının Hazine ve Maliye Bakanlığı 2023 Yılı Denetim Raporu'na değinerek, kamu mali yönetiminde saydamlık ve hesap verebilirliğin artırılmasında dış denetimi önemsediklerini ifade etti. Bakanlığın, denetim raporlarına hassasiyetle yaklaştığını dile getiren Şimşek, denetim raporunda 10 denetim bulgusuna yer verildiğini anlattı. Şimşek, şunları kaydetti:

"5 bulgunun gereği Bakanlığımız birimlerince yerine getirilmiştir. 3 bulguyla ilgili çalışmalarımız devam ediyor; yazılım ve mevzuat değişikliği gerektiren bulguların en kısa zamanda yerine getirilmesini sağlayacağız. 2 bulguyla ilgili olarak, Bakanlığımız tarafından yapılan işlemlerin halihazırda mevcut mevzuata uygun olarak yürütüldüğü değerlendirilmekte olup bu hususların çözümüne yönelik Sayıştay Başkanlığı ile görüşmelerimiz devam etmektedir."

"Bakanlığımızın 2025 yılı toplam bütçe teklifi 6,6 trilyon lira"

Mehmet Şimşek, Bakanlık, Gelir İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ile Türkiye İstatistik Kurumunun 2023 Yılı Kesin Hesabı'na ilişkin bilgi verdi.

Hazine ve Maliye Bakanlığının 2025 yılı bütçesine ilişkin Şimşek, teklifte, finansal sistemin geliştirilmesi ve sigortacılık programı, hazine varlıklarının ve yükümlülüklerinin yönetimi programı, kayıt dışı ekonomiyle mücadele programı ile stratejik yönetim ve kaynak tahsisi programının yer aldığını belirtti. Şimşek, "Bakanlığımızın 2025 yılı toplam bütçe teklifi 6,6 trilyon liradır. Faiz hariç tutulduğunda bütçe teklifi 4,65 trilyon lira olmaktadır. Bu teklifin yaklaşık yüzde 1,6'sına tekabül eden 74,4 milyar lira Bakanlığımız hizmetleri için kullanılacaktır. Bakanlığımızın 2025 Yılı Bütçesinin faiz hariç yaklaşık yüzde 98,4'lük kısmı olan 4,57 trilyon lira ise diğer kamu idarelerinin hizmetlerinin finansmanı için ayrılmıştır.

Bu kapsamda üç büyük kalem olan; Sosyal Güvenlik Kurumuna 1,3 trilyon lira, Mahalli idarelere verilen paylara 1,3 trilyon lira, Fon paylarına 392,2 milyar lira aktarılacaktır. Gelir İdaresi Başkanlığının 2025 Yılı Bütçesi için teklif ettiğimiz ödenek tutarı 47,5 milyar liradır. Özelleştirme İdaresi Başkanlığının 2025 Yılı Bütçesi için teklif ettiğimiz ödenek tutarı 362 milyon liradır. Türkiye İstatistik Kurumunun 2025 Yılı Bütçesi için teklif edilen ödenek tutarı 5,1 milyar liradır."

(Bitti)