"Enerji Borsası Elektrikteki Aşırı Karları Minimize Edecek"

MUSAB TURAN - Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) Genel Müdürü Kemal Yıldır, yıl sonunda faaliyete girmesi beklenen Enerji Borsası'yla tüketicinin elektriği şimdiki fiyatlardan çok daha ucuza kullanma imkanına kavuşacağını belirterek, "Enerji Borsası'nın kuruluş amacı enerji fiyatlarını serbest piyasa kuralları içerisinde serbest piyasanın oluşturduğu fiyat seviyesinde tutmaktır. Elektrik enerjisinin vatandaşa ulaşan kısmında arzda bir fazlalık olduğu müddetçe fiyatlar hep aşağıda kalacaktır. Aşırı karlar minimize edilmiş olacak" dedi.

AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Yıldır, Borsa İstanbul çatısı altında işlem görecek Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi'nin (EPİAŞ) 2014 başına kadar hazırlıklarını tamamlayacağını dile getirerek, Enerji Borsası'nın Türkiye'ye muhtemel getirilerine ilişkin değerlendirmeler yaptı.

Türkiye'nin batısındaki ve doğusundaki ülkelerle çok önemli bir enerji trafiğinin ortasında olduğunu kaydeden Yıldır, "Türkiye bölgesinde büyük bir güç. Dolayısıyla elektrikte de bu kapasiteyi 5. büyüklük olarak görüyoruz. Şu anda 242 milyar kilovatsaat'lik bir tüketim hacmiyle faaliyet gösteriyoruz. Bu zaten kendi iç pazarında büyük bir güç olarak görünüyor.

Doğudaki, bilhassa Gürcistan'daki su kaynakları ve İran'daki doğal gaz kaynaklarında üretilen enerjinin bu piyasa içerisinde rahatlıkla düşük fiyatlarda alıcı bulabileceği o ülkeler tarafından görülüyor. Bizim piyasada oyuncu olmak onların isteği" değerlendirmesini yaptı.

Suudi Arabistan'ın kış aylarında enerji tüketiminin yarıya düşmesi nedeniyle artan 25 bin megavat kaynağı Türkiye'ye satma projesi bulunduğunu anımsatan Yıldır, bu konudaki çalışmaların tamamlanmak üzere olduğunu, Suriye'deki iç savaşın bitmesiyle sistemin tam olarak kurulacağını umduklarını söyledi.

"Türkiye enerjide doğu ve batı arasında köprü konumunda olacak"

İran, Suudi Arabistan ve Irak'la enerji ticaretini geliştimek adına çalışmaların sürdüğünü dile getiren Yıldır, "Irak'ta Musul, Kerkük, Zaho üzerinden Kuzey Irak'la asenkron paralel sistemi tamamladığımızda Türkiye tamamen serbest elektrik ticaretinin yapıldığı, doğu ve batı arasında bir köprü konumunda olacak. Dolayısıyla Türkiye'nin bu piyasaların birleştirilmesi hususunda şansı çok büyük. Lider olma konusunda şansı çok fazla. Bulgaristan, Yunanistan ve diğer Balkan ülkelerini göz önüne aldığımızda Makedonya, Arnavutluk, Bosna Hersek, Çekoslavakya gibi ülkelerde çok zayıf sistemler var. Türkiye bu pazar içerisinde batı ve doğu arasında bir denge unsuru olacak. Batının güçlü olan enerji transferini doğuya, doğudan da Türkiye üzerinden batıya doğru bir elektrik transferi imkanı oluşmuş olacak."

Balkan ülkelerinin ortağı olduğu Merkez İhale Ofisi'ne Türkiye'nin de ortaklığı bulunduğunu belirten Yıldır, "Burada iletim sistemi tarifesi sabitleniyor. İsteyen saatlik olarak elektriği gördüğü fiyatta sisteme girerek alıp satabilecek duruma gelecek, hedef bu" ifadelerini kullandı.

Enerji Borsası tüketiciye çok yarayacak

Enerji Borsası'nın tam olarak faaliyete geçmesiyle birim tüketicinin kullandığı enerji fiyatlarında düşüş yaşanacağını dile getiren Yıldır, "Enerji Borsası'nın kuruluş amacı enerji fiyatlarını serbest piyasa kuralları içerisinde serbest piyasanın oluşturduğu fiyat seviyesinde tutmaktır. 'Olmayan şey pahalıdır' kuralını unutmamak lazım, ama elektrik enerjisinin vatandaşa ulaşan kısmında arzda bir fazlalık olduğu müddetçe bu fiyatlar hep aşağıda kalacaktır. Tabii zarar seviyesine düşmemek kaydıyla. Aşırı karlar minimize edilmiş olacak" diye konuştu.

Yıldır, "Elektriğin nereden ucuzsa oradan alınıp piyasaya satılması söz konusu. Batıda ucuzsa batıdan alıp piyasaya müdahil olma söz konusu, doğuda ucuzsa doğudan alıp piyasaya müdahil olma söz konusu. Siz  bu alt yapıyı oluşturduktan sonra elbette bu serbest ticaretin getirisi olarak ucuz maliyetli elektriğin Türkiye pazarında yer bulması önemli. Piyasaya girebilmesi için marjinal fiyatın altında bir fiyatla teklif vermesi gerekli" diye konuştu.

Elektriğin kilovat/saat'inin güncel toptan satış fiyatının 15 kuruş düzeyinde olduğuna dikkati çeken Yıldır, Avrupa'da bu fiyatın daha yüksek olduğunu söyledi. Yıldır, piyasada işlem gören elektriğin de 25-26 kuruş düzeyinde seyrettiğini kaydetti.

"Kömürle ilgili çalışmaların da bir an önce başlamalı"

Enerji Borsası'nda doğal gaz, elektrik, karbon ve kömürün işlem göreceğini aktaran Yıldır, piyasanın işleyiş takvimine ilişkin şu değerlendirmeleri paylaştı:

"Bence doğalgaz hazır. Kömürle ilgili bir çalışma yok. Doğalgaz bittikten sonra mı başlayacak, kömürle ilgili çalışmaların da bir an önce başlaması gerektiğini düşünüyorum. Çünkü bunlar primer kaynaklar. Elektriğin girdileri bunlar, kömürden elektrik elde ediyoruz, doğal gazdan elektrik elde ediyoruz. Bunun piyasası olmazsa elektrik piyasası havada kalır."

EPİAŞ'ın bu yılsonuna kadar tam anlamıyla hazır olacağını belirten Yıldır, sözlerini şöyle tamamladı:

"Borsa İstanbul bünyesinde ffaaliyet gösteren Enerji Borsası bu yılın sonuna kadar hazır olacak. Kanun gereği zaten 6 aylık süre vardı. O biraz geçti ama sanıyorum yıl sonuna kadar bu tamamlanır diye düşünüyorum" - İstanbul