Enerji Borsası Elektrik Fiyatlarına Olumlu Yansıyacak

MUSAB TURAN - HANDAN SİLKİN - Borsa İstanbul Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Kemal Yılmaz, Borsa İstanbul bünyesinde faaliyete geçmesi planlanan enerji borsasına ilişkin "Enerji borsasıyla etkin, sürdürülebilir ve sağlıklı bir fiyat mekanizması oluşacağı için, bu üreticiye de tüketiciye de avantaj olarak yansıyacak" dedi.

AA muhabirinin enerji borsasına ilişkin sorularını yanıtlayan Yılmaz, Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi'nin (EPİAŞ) faaliyete geçmesinin enerji fiyatlarında istikrar için önemli bir adım olacağını söyledi.

Enerji fiyatlarında fiyatın sağlıklı bir şekilde oluşmasının enerji tüketicileri açısından büyük önemi bulunduğunu anlatan Yılmaz, EPİAŞ'ın alıcı ve satıcılar arasında interaktif bir borsa olacağını belirtti.

Yılmaz, EPİAŞ'ın sağlayacağı faydalara de değinerek, "İster kişi olun, ister kurum olun mutlaka enerji kullanıyorsunuz ve bunun sizin için bir maliyeti var. Bu maliyetin rasyonel bir şekilde belirlenmesi ve fiyatlanması için organize bir mekanizmanın oluşmasının sağlıklı olduğunu düşünüyoruz. Nasıl Borsa İstanbul organize bir borsa, buna benzer bir şekilde EPİAŞ'da organize bir borsa olacak ve burada elektrik sözleşmeleri alıcı ve satıcı arasında hisse senetleri olduğu gibi işlem görecek" değerlendirmesinde bulundu.

Yılmaz, enerji borsasının enerji fiyatlarına etkilerine ilişkin, "Enerji borsasıyla etkin, sürdürülebilir ve sağlıklı bir fiyat mekanizması oluşacağı için bu üreticiye avantaj olarak yansıyacak, haliyle birim kullanıcıya da tüketiciye de avantaj olarak yansıyacak. Dolayısıyla bir bütüncül kazanç söz konusu burada. Tabi bir piyasanın derinleşmesi için bir zaman gerekir. 2014'ün Martında alım satım devreye alındıktan sonra hemen bunu beklemek rasyonel değil. Dolayısıyla 2015 yılının başından itibaren bu etkinin görülmesini beklemek daha sağlıklı" ifadelerini kullandı.

Süreç hakkında

EPİAŞ'ın başlangıç aşamasında elektriğin işlem göreceğini belirten Yılmaz,  birkaç yıl sonra EPİAŞ bünyesinde doğalgazın da işlem göreceği bir ortam oluşturulmasının hedeflendiğini kaydetti.

EPİAŞ'ın tüm enerji ürünlerinin spot piyasası olarak ön plana çıkacağını dile getiren Yılmaz, "Spot piyasada yapılan işlemlerin riskleri de var. Alınan bir pozisyonun getirdiği riskler de var. Bu risklerden korunmak içinde genellikle dünyada türev enstrümanlar kullanılıyor. Türev enstrümanlar da elektrik kanununa göre Borsa İstanbul bünyesinde işlem görecek. Böylece spot EPİAŞ'da, türev piyasa Borsa İstanbul'da olmak üzere iki ayaklı bir yapı kurularak piyasanın risklerini yönetmesine etkin bir şekilde imkan sağlayacak" ifadelerini kullandı.

Yılmaz, gelecek yıl spot piyasada, gün öncesi ve gün içi piyasası olacağını belirterek, "Türev piyasa olarak, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri, forward sözleşmeleri ve swap sözleşmeleri olacak" dedi.

Yılmaz,  "EPİAŞ'ta Eylül ayının sonuna kadar kira sözleşmesinin tamamlanıp teslim edilmesi gerekiyor kanunen. Ondan sonraki 6 ay içerisinde de faaliyete geçmesi hedefleniyor. Yani 2014 yılının Mart ayı sonuna kadar EPİAŞ'ın bir fiil alım satım işlemlerine bir ortam hazırlaması gerekiyor. Şu anda esas sözleşmenin bitirilmesi aşamasındayız. Eylül sonu itibariyle ya da ekim ayının başında esas sözleşme ortaya çıkacak. EPİAŞ kurulacak. Yönetim kurulu atanacak. Sonra bu yönetim kurulu EPİAŞ'ın çalışma esaslarını belirleyecek" diye konuştu.

"NASDAQ'la iş birliğinde en büyük hedef emtia mekanizmalarının adaptasyonu"

Temmuz ayında teknolojik altyapı desteği konusunda Borsa İstanbul'la  NASDAQ OMX arasında stratejik ortaklık protokolü imzalandığını anımsatan Yılmaz, "Biz borsa İstanbul olarak NASDAQ OMX'le bir stratejik ortaklık yapıp bütün altyapımızı baştan aşağı değiştiriyoruz. Bu ortaklık yapısı içinde sadece finansal ürünler için değil, emtialar (Ticari mal) için de belirli alım satım mekanizmalarının adapte edilmesi gündemimizde. Borsa İstanbul'da türev piyasa işlemleri gerçekleştirileceği için NASDAQ 'ın bu konudaki tecrübesini de enerji boyutuyla buraya aktarmayı hedefliyoruz. Bu stratejik ortaklıktan en büyük beklentimiz bu" değerlendirmesinde bulundu.

- "İyi işleyen bir enerji borsası konsepti, Türkiye'yi winner (kazanan) pozisyonuna getirecek"

Enerji Ticareti Derneği (ETD) Başkanı ve Turcas Petrol Üst Yöneticisi (CEO) Batu Aksoy ise enerji borsasının piyasaya rekabet getireceği için orta ve uzun vadede fiyatların düşmesini sağlayabileceğini belirtti.

Aksoy, "Fiyatları düşürecektir demiyorum ama düşürebilir. Çünkü rekabet başlayacak piyasada, likidite olacak. Piyasada likidite olursa 'referans fiyatlar' oluşacak. Yani biz bugün, yarının fiyatını görüyoruz ama 1 hafta, 1 ay, 1 yıl, 2 yıl, 5 yılı göremiyoruz. 'Referans fiyatlar' buna yarayacak" dedi.

Enerji borsası konseptinin, EPİAŞ, Türkiye Elektrik İletim AŞ  (TEİAŞ) ve Borsa İstanbul gibi paydaşlarla başarıya ulaşacağına inandığını aktaran Aksoy, "Üç kurumun koordineli ve senkronize bir şekilde çalışması bu konsepte başarı getirecektir. Bugün enerji yatırımcısı fiyatlarla ilgili önünü göremiyor. Doğalgaz sektöründe de liberizasyon istediğimiz noktada değil. Çünkü doğalgaz bugün enerjinin ana girdisi pozisyonunda. Hem ana girdi noktasında fiyatları öngöremiyorsunuz hem satış noktasında fiyatları öngöremiyorsunuz. Dolayısıyla bu yatırımcı için istenen veya ideal bir ortam değil" değerlendirmesinde bulundu.

Aksoy, Türkiye'nin enerji konusunda jeopolitik konumundan kaynaklanan avantajlarını rasyonel kullanması durumunda önemli kazanımlar elde edeceğine dikkati çekerek, iyi işleyen enerji borsası konseptinin Türkiye'yi bölgede tam bir winner (kazanan) pozisyonuna getireceğini kaydetti.

.

"Enerji piyasasında devlet fiyat belirleyici olmamalı"

Aksoy, enerji borsası konseptinde devletin, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) yaptığı gibi düzenleyici ve denetleyici konumda bulunmasının önemine de değinerek,  "Düzenleyici kurumlara özellikle bu pazarlarda ihtiyaç var, yok demiyorum. Ama hiçbir şekilde fiyat belirleyici olmaması lazım. Oyuncuların oyunu kuralına göre oynayıp oynamadığını denetlemesi, gerekiyorsa yaptırımlar yapması lazım. Ama fiyatı arz, talep ve piyasanın belirliyor olması lazım. Fiyatların oluşumunu ve yatırım yapmayı ve yapmamayı piyasa ve rekabet belirlemek durumunda. Bizim kafamızdaki ideal yapı bu. Enerji fiyatlarında sübvansiyon çok sağlıklı bir şey değil" ifadelerini kullandı. - İstanbul