Ekonomide 2013 Yılı

Türkiye ekonomisi, bu yılın Nisan ve Mayıs aylarında, çok önemli gelişmeleri birbiri ardına yaşadı. Mayıs ayında, uluslararası 3 derecelendirme kuruluşu Türkiye'nin kredi notunu "yatırım yapılabilir" seviyeye yükseltti. Aynı ay Türkiye Uluslararası Para Fonu'na (IMF), kredi borcunun son taksitini ödeyerek borcunu sıfırladı.

AA muhabirlerinin derlemelerine göre, bu yılın bahar aylarında yaşanan gelişmeler, Türkiye ekonomisinde de adeta bahar havası estirdi. Türkiye Nisan ayının başında tüm borsaları tek çatı altında toplamayı amaçlayan yeni borsasına kavuştu. Borsa İstanbul AŞ, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın çaldığı gong ile işlemlere başladı. Aynı ay içerisinde Merkez Bankası'nın toplam rezervleri 1 milyar 554 milyon dolar artarak tarihin en yüksek seviyesi olan 131 milyar 829 milyon dolara yükseldi. Nisan ayı sonlarına doğru ise Türkiye'nin ilk yerli mini haberleşme test uydusu "TÜRKSAT-3USAT" Çin'den fırlatıldı.

Dünyanın en büyükleri arasında yer alacak

Türkiye ekonomisi açısından Mayıs ayı da hızlı başladı. Ayın başında, Türkiye'nin en büyük projelerinden biri olan İstanbul'a yapılacak 3. havalimanının ihalesi yapıldı. İhalede, 25 yıllık kira bedeli için en yüksek teklifi, 22 milyar 152 milyon avro ile Limak-Kolin-Cengiz-Mapa-Kalyon Ortak Girişim Grubu verdi.

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, yatırımın bedelinin ortalama 10 milyar avro olacağını belirterek, bunun finans maliyeti, kira bedeli, KDV'si de dahil edildiği zaman yaklaşık 90 milyar liraya ulaştığını kaydetti.

Yapımı 4 etap halinde gerçekleştirilecek havalimanı, tüm etaplar tamamlandığında yaklaşık 1,5 milyon metrekarelik kapalı alan, 165 yolcu köprüsü, terminaller arasındaki ulaşımın raylı sistemle yapıldığı 4 ayrı terminal binası, 3 teknik blok ve hava trafik kontrol kulesi, her türlü uçak tipinin operasyonuna uygun müstakil 6 pist, 16 taksi yolu, 500 uçak park kapasiteli toplam 6,5 milyon metrekare büyüklüğünde apron, şeref salonu, kargo ve genel havacılık terminali, devlet konuk evi, yaklaşık 70 bin araç kapasiteli açık ve kapalı otopark, havacılık tıp merkezi, oteller, itfaiye ve garaj merkezi, ibadethaneler, kongre merkezi, güç santralleri, arıtma ve çöp bertaraf tesisleri gibi yardımcı tesislerden oluşacak ve yıllık 150 milyon yolcu kapasitesine sahip olacak. Yolcu kapasitesi bakımından dünyanın en büyük havalimanlarından biri olacak havalimanının, yıllık 100 milyon yolcu kapasiteli ilk bölümünün 2018 yılında hizmete girmesi planlanıyor.

IMF ile ilişkilerde borçsuz dönem başladı

Türkiye ekonomisi için tarihi nitelikte bir diğer gelişme ise Uluslararası Para Fonu (IMF) ile ilişkilerde borçsuz döneme girilmesi oldu. Türkiye'nin IMF'ye olan kredi borcunun yaklaşık 421 milyon dolarlık son taksitinin transferi, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Hazine Müsteşarı İbrahim Çanakçı'nın katılımıyla Merkez Bankası'nda gerçekleştirildi. Böylece Türkiye, IMF'ye borçlu ülkeler grubundan, IMF'ye kredi sağlayan ülkeler grubuna geçmiş oldu.

Borsa İstanbul 100 endeksi, tarihi kapanış rekorunu yine bu ay içerisinde kırdı. Endeks, 22 Mayıs'ı, 93.178 puan ile bugüne kadar ki en yüksek seviyesinde kapattı.

Türkiye'nin kredi notu " yatırım yapılabilir" seviyesine yükseldi

Geçen yılın Kasım ayında uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch'in, Türkiye'nin kredi notunu "yatırım yapılabilir" seviyeye yükseltmesinin ardından, bir diğer uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's de Mayıs ayında Türkiye'nin kredi notunu bir basamak artırarak "yatırım yapılabilir" seviye olan "Baa3"e yükseltti. Moody's'in Türkiye'nin notunu artırmasıyla, Türkiye 1992'den beri ilk defa iki uluslararası kredi derecelendirme kuruluşundan uzun dönemli yabancı para cinsinden "yatırım yapılabilir" kredi notu aldı. Bu gelişmeyi,  Kanada kaynaklı uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Dominion Bond Rating Services'in, Türkiye'nin uzun vadeli yabancı para birimi cinsinden kredi notunu BBB- "yatırım" seviyesi olarak belirlemesi ve Japon kredi derecelendirme kuruluşu Japan Credit Rating Agency (JCR) Türkiye'nin kredi notunu "BB"den, "BBB-"ye, "yatırım yapılabilir" ülke seviyesine çıkarması izledi.

Yılın ikinci üç aylık döneminde yaşanan gelişmeler şöyle:

1 Nisan

-TÜİK, Türkiye'nin 2012 yılında yüzde 2,2 büyüdüğünü açıkladı. Türkiye'nin 2011 yılına ilişkin ekonomik büyüme verisi de yüzde 8,5'ten yüzde 8,8'e revize edildi. Türkiye'nin dolar cinsinden gayri safi yurt içi hasılası 786 milyar 293 milyon dolar, kişi başına milli gelir ise 10 bin 504 dolar oldu.

-TİM verilerine göre, ihracat mart ayında geçen yılın aynı ayına göre binde 3 artış ile 12 milyar 550 milyon dolar oldu. İlk 3 ayda ihracat yüzde 3,3 artarak 36 milyar 484 milyon dolara yükseldi.

-Merkezi Yönetim Bütçesi 31 Aralık 2012 itibariyle 28,8 milyar lira açık verdi. Bütçe gelirleri, yüzde 12 artarak 331,7 milyar lira, bütçe giderleri ise yüzde 15 artarak 360,5 milyar lira oldu.

3 Nisan

-Mart ayında TÜFE yüzde 0,66, ÜFE yüzde 0,81 arttı. Mart ayı itibariyle yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 7,29, ÜFE'de yüzde 2,30 oldu.

4 Nisan

-Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Borsa İstanbul AŞ Esas Sözleşmesi'nin 3 Nisan 2013'de tescil edildiğini belirterek, tescille İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın (İMKB) ve İstanbul Altın Borsası'nın tüzel kişiliklerinin sona erdiğini bildirdi.

5 Nisan

-Borsa İstanbul AŞ, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın çaldığı gong ile işlemlere başladı.

8 Nisan

-Merkez Bankasının hakim rengini mor olarak değiştirdiği 5 liralık banknotlar tedavüle çıktı.

11 Nisan

-Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, Türkiye'deki çözüm sürecinin kredi notu açısından pozitif olduğunu belirtti.

12 Nisan

-Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Kanal İstanbul Projesi ile ilgili Yüksek Planlama Kurulu kararının tamamlandığını bildirdi.

-Uluslararası piyasada altının onsu 16 mayıs 2012 tarihinden beri gördüğü en düşük seviye olan 1.527,58 dolara kadar geriledi.

15 Nisan

-TÜİK, işsizlik oranının ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre 0,4 puan artarak yüzde 10,6 olduğunu açıkladı.

-Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2013 yılı 1. çeyrek itibarıyla bütçe gelirlerinin, geçen senenin aynı dönemine oranla yüzde 21,6 artışla 94,1 milyar lira, bütçe giderlerinin ise yüzde 13,3 artışla 95 milyar lira, bütçe açığının ise 897 milyon lira olarak gerçekleştiğini bildirdi.

16 Nisan

- Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, politika faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını yüzde 5,50'den yüzde 5'e indirdi. Kurul, gecelik borçlanma faiz oranını yüzde 4,50'den yüzde 4'e, borç verme faiz oranını da yüzde 7,50'den yüzde 7'ye çekti.

18 Nisan

-Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un yürürlüğe girdi. Düzenlemeye göre, sigortalıların bireysel emeklilik sistemine aktardığı paraları 3 yıl içinde almak istemesi halinde yüzde 3,75 gelir vergisi kesintisi yapılacak.

19 Nisan

- Merkez Bankası'nın toplam rezervleri 1 milyar 554 milyon dolar artarak tarihin en yüksek seviyesi olan 131 milyar 829 milyon dolara yükseldi.

24 Nisan

-İmalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı, Nisan ayında geçen yılın aynı ayına göre 1,1 puan azalarak, yüzde 73,6 seviyesinde gerçekleşti.

-Vize işlemlerinin etkin ve kaliteli yapılabilmesine yönelik olarak elektronik vize uygulaması başlatıldı.

26 Nisan

-Turizm geliri, bu yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39,6 artarak 4 milyar 918 milyon 553 bin dolar oldu.

-Türkiye'nin ilk yerli mini haberleşme test uydusu "TÜRKSAT-3USAT" Çin'den fırlatıldı.

30 Nisan

-Türkiye'nin ihracatı 2013 yılı Mart ayında, 2012 yılının aynı ayına göre yüzde 0,3 azalarak 13 milyar 175 milyon dolara geriledi, ithalat ise yüzde 0,6 azalarak 20 milyar 560 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 7 milyar 469 milyon dolardan 7 milyar 385 milyon dolara düştü.

-Hazine'nin mayıs-temmuz döneminde 44,4 milyar liralık iç borç servisine karşılık, 39,3 milyar lira iç borçlanmaya gideceği açıklandı.

-Hazine'nin 2013 yılı ilk çeyreğinde vergi dışı toplam gelirleri 708,6 milyon lira oldu.

3 Mayıs

-Borsa İstanbul  endeksi, güne 301,50 puanlık yükselişle tarihinde gördüğü en yüksek seviye olan 88.971,23 puandan başladı.

-TÜİK, nisan ayında TÜFE'nin yüzde 0,42 arttığını, ÜFE'nin yüzde 0,51 oranında azaldığını açıkladı. Nisan ayı itibariyle yıllık enflasyon ise TÜFE'de yüzde 6,13, ÜFE'de yüzde 1,70 oldu.

-İstanbul'a yapılacak 3. havalimanı ihalesinin açık artırmasında 25 yıllık kira bedeli için en yüksek teklifi, 22 milyar 152 milyon avro ile Limak-Kolin-Cengiz-Mapa-Kalyon Ortak Girişim Grubu verdi. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, yatırımın bedelinin ortalama 10 milyar avro olacağını belirterek, bunun finans maliyeti, kira bedeli, KDV'si de dahil edildiği zaman yaklaşık 90 milyar liraya ulaştığını kaydetti.

5 Mayıs

Semahat Sevim Arsel, 2012 yılı için 26 milyon 876 bin 425 liralık vergi tahakkuku ile Türkiye'nin vergi rekortmeni oldu.

6 Mayıs

-Borsa İstanbul 100 endeksi, 621,08 puanlık yükselişle tarihi kapanış rekorunu 89.714,78 puana geliştirdi.

8 Mayıs

-Bankacılık sektörünün dönem net karı, geçen yılın aynı dönemine göre 973 milyon lira artarak Mart 2013'te 6 milyar 953 milyon liraya yükseldi.

-Hazine nakit dengesi, nisan ayında 1 milyar 881 milyon lira fazla, ocak-nisan döneminde ise 4 milyar 144 milyon lira açık verdi.

9 Mayıs

-Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu, bir ilke imza atarak, 2012 yılında piyasaya arz edilen sigaralar içerisindeki katkı maddelerini açıkladı.

10 Mayıs

-Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Boğaziçi, Akdeniz ve Gediz elektrik dağıtım anonim şirketlerinin devrini onayladı.

13 Mayıs

-TÜİK, Türkiye'de 2012 yılında hane halkı sayısının 19 milyon 842 bin 850, ortalama hane halkı büyüklüğünün ise 3,7 olduğunu bildirdi.

-Türkiye'nin mart ayında cari işlemler açığı 5 milyar 396 milyon dolar oldu.

14 Mayıs

-Türkiye'nin IMF'ye olan kredi borcunun son taksitinin transferi, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Hazine Müsteşarı İbrahim Çanakçı'nın katılımıyla Merkez Bankası'nda gerçekleştirildi.

15 Mayıs

-Türkiye'de işsizlik, şubat ayında geçen yılın aynı ayına göre 0,1 puan artarak yüzde 10,5 oldu.

-Katılım bankalarının 2013 yılının ilk çeyreğinde toplam net karı 226 milyon lira olarak gerçekleşti.

-Borsa İstanbul 100 endeksi, ilk seansta gün içinde gördüğü en yüksek seviye rekorunu 92.234,84 puan ile kırdıktan sonra seansı önceki kapanışa göre 687,82 puanlık yükselişle 91.974,96 puandan tamamladı.

-Merkezi Yönetim Bütçesi geçen ay 595 milyon lira fazla, Ocak-Nisan döneminde ise 302 milyon lira açık verdi.

16 Mayıs

-Moody's, Türkiye'nin kredi notunu bir basamak artırarak "yatırım yapılabilir" seviye olan "Baa3"e yükseltti. Moody's'in Türkiye'nin notunu artırmasıyla, Türkiye 1992'den beri ilk defa iki uluslararası kredi derecelendirme kuruluşundan uzun dönemli yabancı para cinsinden "yatırım yapılabilir" kredi notu aldı.

- Merkez Bankası Para Politikası Kurulunun politika faizini 50 baz puan indirmesinin ardından gösterge tahvilin bileşik faizi tarihi dip seviyesi olan yüzde 4,81'e geriledi.

-Türkiye Denizcilik İşletmeleri AŞ'ye ait Salıpazarı Liman Sahası'nın özelleştirilme ihalesinde en yüksek teklifi 702 milyon dolar ile Doğuş Holding verdi.

17 Mayıs

-TÜİK, 2012 yılı sonu itibariyle Türkiye nüfusunun yüzde 16,6'sını gençlerin oluşturduğunu bildirdi.

-Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu, Çukurova Grubun'dan olan alacaklarının tahsili amacıyla Show Tv ve BMC'nin yönetimini devraldığını duyurdu.

20 Mayıs

İstanbul'a yapılacak 3. havalimanının sözleşmesinin ön imzaları atıldı.

-Hazine alacakları, nisan ayı sonu itibariyle 21,2 milyar lira oldu.

22 Mayıs

-Libananco davasının lehte sonuçlanmasıyla, Türkiye, 23,5 milyar dolarlık dünyanın en büyük tazminat davalarından birini kazanmış oldu. Bu kararla Türkiye, yaklaşık 15 milyon 602 bin dolarlık dava masraflarını da tahsil edebilecek.

-Varlık barışının da içinde yer aldığı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun Tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı.

23 Mayıs

-Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, Kanada kaynaklı uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Dominion Bond Rating Services'in, Türkiye'nin uzun vadeli yabancı para birimi cinsinden kredi notunu BBB-"yatırım" seviyesi (investmentgrade) olarak belirlediğini bildirdi.

-Uluslararası Japon kredi derecelendirme kuruluşu Japan Credit Rating Agency (JCR) Türkiye'nin kredi notunu "BB"den, "BBB-"ye, "yatırım yapılabilir" ülke seviyesine yükseltti.

26 Mayıs

-Garanti Bankası AŞ, 1 milyar 180 milyon lira ile 2012'de en fazla kurumlar vergisi ödeyen kurum oldu. Gelir İdaresi Başkanlığı, 2012 yılı vergilendirme döneminde 2011 yılına göre tahakkuk eden Kurumlar Vergisi toplamının yüzde 22 artarak, 31 milyar 990 milyon 836 bin 9 lira olduğunu açıkladı.

27 Mayıs

-IMF'ye göre, Türkiye bu yıl 851 milyar dolarlık bir ekonomi olacak. Fonun tahminlerine göre, Türkiye'nin Gayri Safi Yurt İçi Hasılası bu yıl 851 milyar 817 milyon dolara çıkacak.

28 Mayıs

-Türkiye İhracatçılar Meclisi, 2012 yılında en fazla ihracat yapan firmanın, 5 milyar 42 milyon dolar ile TÜPRAŞ olduğunu açıkladı.

-Boğaziçi ile Akdeniz EDAŞ hisse devir sözleşmesi imzalandı.

31 Mayıs

-Çukurova Grubu, Show Tv hisselerini Ciner Grubu'na 402 milyon dolara satmak için ön protokol imzaladı.

-Başkentgaz'ın satış sözleşmesi imzalandı.

-Haziran ayındaki gelişmeler

1 Haziran

-Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), Türkiye'nin mayıs ayı ihracatının, geçen yılın aynı ayına göre, yüzde 8,6 artışla 12 milyar 722 milyon dolar olarak gerçekleştiğini açıkladı.

3 Haziran

-Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2013 yılı mayıs ayında Tüketici Fiyatları Endeksinin (TÜFE) aylık bazda yüzde 0,15, Üretici Fiyatları Endeksinin (ÜFE) yüzde 1 arttığını açıkladı. Yıllık enflasyon TÜFE'de yüzde 6,51, ÜFE'de yüzde 2,17 oldu.

-Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Nihat Ergün, Reyhanlı'daki terör saldırısında zarar gören esnafa, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından 100 bin lira üst limitli acil destek kredisi verileceğini bildirdi.

5 Haziran

-Türkiye ile Irak arasında kapsamlı ekonomik ortaklık anlaşmasının kabulü, Resmi Gazete'de yayımlandı.

7 Haziran

-Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, İller Bankası'nın notunu BBB-, görünümü ise yatırım yapılabilir seviye "durağan" olarak açıkladı.

-ABD'de nisan ayında yüzde 7,5 olan işsizlik oranı ise, mayıs ayında yüzde 7,6'ya yükseldi. ABD'de tarım dışı istihdam mayıs ayında 175 bin kişi arttı.

9 Haziran

-Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Irak'ın Musul Bölgesine elektrik ihracatı için başvuru yapan Kartet ve Aksa şirketlerine onay verdi. Böylece Irak'a 2 milyar kilovatsaate (kWh) yakın elektrik ihracatının önü açılmış oldu.

10 Haziran

-Ankara - İstanbul Yüksek Hızlı Tren Projesinin ek finansmanı amacıyla Avrupa Yatırım Bankasından (AYB) sağlanan 200 milyon avro tutarındaki krediye ilişkin anlaşma imzalandı.

11 Haziran

-Türkiye'nin nisan ayında cari işlemler açığı 8 milyar 170 milyon dolar olurken, yıllıklandırılmış bazda cari işlemler açığı 51 milyar 301 milyon dolar oldu.

-Türkiye ekonomisi 2013'ün ilk çeyreğinde yakaladığı yüzde 3'lük büyüme ile üst üste 14 çeyrek büyüdü.

-Türkiye-Mısır arasında demiryolu, denizyolu ve karayolu anlaşmaları imzalandı.

12 Haziran

-Türksat AŞ ile Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokol kapsamında, sabıka kaydına ilişkin Adli Sicil Belgeleri, e-Devlet Kapısı'ndan alınmaya başlandı.

-Dünya Bankası'nın Haziran 2013 "Küresel Ekonomik Beklentiler Raporu" nda, Türkiye'de büyümenin bu yıl yüzde 3,6, 2014 yılında yüzde 4,5, 2015 yılında da yüzde 4,7 oranlarında olacağını öngörüldü.

14 Haziran

-Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu 2013 Nisan ayı sonunda bir önceki yıl sonuna göre 5 milyar dolar artarak, 143,3 milyar dolar oldu.

15 Haziran

-AB üyeleri, ABD ile Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakerelerini yürütmesi için AB Komisyonu'na yetki verdi.

16 Haziran

-Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Gezi Parkı olaylarının ekonomiye etkisinin sınırlı olduğunu bildirdi.

17 Haziran

-Yılın ilk 5 ayında, 1 Ocak 2013 tarihinde başlatılan "devlet katkısı uygulaması"nın etkisiyle Bireysel Emeklilik Sistemi'ne (BES) katılım, 500 bini aştı.

19 Haziran

-ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke, bu yıl varlık alımlarının azaltılabileceği sinyali verdi. Bernanke, ekonominin gelişme göstermeye devam etmesi halinde, Fed'in bu yılın ilerleyen dönemlerinde, ayda 85 milyar dolarlık varlık alımlarının hızını azaltmaya başlayabileceğini bildirdi.

24 Haziran

-Yurt dışı kaynaklı gelişmelerin dolara olan talebi artırması ile dolar/TL paritesi 1,9500 seviyesini aşarak tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 1,9564'ü gördü.

-25 Haziran

-Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 25 Haziran'dan tarihi itibarıyla geçmişe yönelik görevde bulunan, 657 sayılı kanunun 4-B maddesine göre çalışan sözleşmeli personel, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49. maddesine göre çalışan sözleşmeli personel ve 4924 sayılı kanun hükümlerine göre çalışan sözleşmeli sağlık personellerinin, devlet memuru kadrosuna geçebileceğini açıkladı.

-28 Haziran

-Türkiye'nin brüt dış borç stoku, yılın ilk çeyreği itibariyle 349,9 milyar dolar, net dış borç stoku ise 199,1 milyar dolar oldu. Aynı dönemde kamu net borç stoku ise 227,7 milyar lira olarak gerçekleşti.

- Ekonomi dergisi Fortune'nin, Türkiye'nin en büyük 500 şirketinin belirlendiği "Fortune 500" listesi açıklandı. Listenin ilk sırasında Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş (TÜPRAŞ) yer aldı.

-Şah Deniz II Konsorsiyumu, Azerbaycan doğal gazının Avrupa'ya Nabucco yerine Trans Adriyatik Doğal Gaz Boru Hattı (TAP) üzerinden taşınmasına karar verdi.

- Ankara