Doğalgazı Depolayacak İki Dev Yatırım

İbrahim EKİNCİ - Meltem GÜNDÜZ

Türkiye, Rusya ile uçak krizinden sonra doğalgaz ithalatında yeni kaynaklar arayışındayken, depolama yatırımları da gündeme geliyor. Ekonomi Bakanlığı, iki doğalgaz depo yatırımı için 10.5 milyar TL tutarında "stratejik yatırım teşvik belgesi" düzenledi. Bu yatırımların tamamlanmasıyla 4 milyar metreküp ilave doğalgaz depolama kapasitesi oluşacak. Böylece yatırımlar tamamlandığında Türkiye'nin doğalgaz depolama kapasitesi iki katına çıkacak.

Birisi 6 milyar 971 milyon, diğeri 3 milyar 530 milyon liralık olmak üzere toplam 10.5 milyar liraya inşa edilmesi planlanan her iki yatırım da 'stratejik' kapsamda teşviklerden yararlanacak. Stratejik yatırımlarda yatırım yeri tahsisi, KDV iadesi, istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, faiz desteği gibi teşviklerden yararlanıyorlar. Vergi indirim oranı yüzde 90 olarak uygulanıyor. Sigorta primi işveren hissesi desteği 7 yıl uygulanıyor.

Enerji sektöründe başka yatırımları ve projeleri de bulunan Birol Ensari, bu büyük yatırımla ilgili olarak şu bilgeleri verdi:

"İki depo da Tarsus'ta olacak. Mühendislik çalışmaları bitti. ÇED aldık, proje aşaması bitti. Yapım için uluslararası ihaleye çıktık. Teklifleri topladık. Bunu değerlendirme aşamasındayız. İhale uluslararası olmak zorundaydı çünkü özel bir teknoloji istiyor. Bizim müteahhitlik firmaları da alt yüklenici olarak projede olabilirler. Finansman konusunda Avrupalı bankalarla görüştük. Sorun gözükmüyor. Tam miktar telaffuz edemem ama kredi kullanacağız. Bankalar ve fonlar olacak. Projeye 2002'de başladık. Şirketi kurduk. 2009'da yeri buldum. Alman mühendislik firması çalıştı ayrıca ve doğru yer olduğundan emin olduk. 2010'da EPDK'ya başvurduk, lisans aldık. İmar plan çalışmaları bitiyor. Kara tarafında yetki Tarsus Belediyesi'ndedir. Çok heyecanla destekliyorlar. Enerji Bakanlığı da projeyi destekliyor. Önceki Bakanımız Taner Yıldız da destekledi. Bakanlık desteği şimdi de devam ediyor."

Yer altına 48 mağara açacak

Doğalgaz depolama işi, gazın yapısı nedeniyle hassas bir konu. Birol Ensari, sistemi şöyle anlattı:

"Yerin üzerinde birkaç kompresör istasyonu olacak. Yerin bin metre derine inerek tuzlu kısma ulaşılacak. Sonra 350 metre yükseklikte 60 metre çapında mağaralar oluşturacağız. Toplamda 48 mağara olacak. İkisinin toplamı Avrupa'nın en büyük gaz deposu olacak. Brüt 5.2 milyar metreküp, aktif 4 milyar metreküp kapasitede olacaklar. Çünkü bu mağaralarda 1 milyar metreküp kadar doğalgaz, sistemi ayakta tutmak için sürekli içerde kalır. Buna yastık gazı deniliyor."

2001'de Adapazarı ile başladı

Birol Ensari, sektörde yeni değil. "2001'den beri gaz sektörünün içindeyim. Adapazarı doğalgaz dağıtım işi 2001'de ihaleye çıktığında AEG ile birlikte aldık. Sonradan sattık. Eskişehir ve İzmir doğalgaz dağıtımı ile iki enerji santrali işinde Kolin'le küçük hissedar düzeyinde ortaklıklarım var" dedi.

Ensari'nin elektrik üretimde 215 MW güçte bir santrali bir hafta – 10 gün içinde devreye alacaklarını söyledi. Bu santral memleketi Mardin'de kuruldu. Ayrıca ithal kömür santrali projesi var Hatay'da. "Lisans aldık, ÇED aldık, bazı davalar nedeniyle başlayamadık henüz. Bir başka projemiz de biogazdır. 2 santral kuracağız Niğde ve İzmir'de olacaklar. Bütün yatırımlar enerjide başka işimiz yok" diye konuştu.

Enerjide birçok şirketi var

Birol Ensari'nin birçok şirketi var. 2008'de enerji yatırımları ve danışmanlık için kurulan Bendis Enerji'de Erol Ensari yüzde 20 ile küçük ortak. Doğalgaz projeleri için kurulan şirketlerde ortağı yok. "Bizdeki çalışma şekli, her proje için ayrı bir şirket kurmak şeklindedir. O yüzden bu 2 proje için de 2 şirket kurduk. Enerji sektöründe doğru iş modeli böyledir. Şeffaf muhasebe açısından EPDK da bu şekli istiyor. Tören ile Gaz Depo AŞ bu şekilde oluştu. Bu şirketlerde ortağım yok ama ilerde olabilir. Yerli ve yabancı şirketlerin ilgisi var. Bendis Enerji çatı şirket değil" dedi. Şirketi Marde Elektrik, Mardin Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali'nin kurucu şirketi. Bades Elektrik Üretim AŞ, TAHA Doğal Gaz Kombine Çevrim Santrali projesinin sahibi. 2011'de EPDK'dan lisans aldı. Selena Elektrik Üretim AŞ, Hatay'ın Erzin ilçesinde 936 MWm güçte kömür santrali projesini gerçekleştirecek. 2012'de üretim lisansı aldı. Grupta, Bendis'in iştirakleri olarak şu şirketler gözüküyor: MABA İnşaat, GTE Carbon, Linagaz LNG, Işıksu Enerji, Eskişehir Doğalgaz Dağıtım, Akköy Enerji, İzmir Doğalgaz Dağıtım ve Transpower.

197 milyon metreküp doğalgaz girişi

Bilindiği gibi Tuz Gölü'nün altına da doğalgaz deposu yapılıyor. Tarsus'taki projelerle birlikte yüzde 10'luk depolama hacmine ulaşılacak. Türkiye'nin günlük doğalgaz talebi, özellikle kış aylarında 240 milyon metreküpe kadar çıkabiliyor. Tüm doğalgaz ithalat kaynakları, 2 adet LNG tesisi de dahil, tam kapasite ile çalışması halinde 197 milyon metreküp doğalgaz girişi yapılabiliyor. Türkiye'ye gelen günlük 197 milyon metreküplük doğalgazın 90 milyon metreküpünü Batı Hattı ve Mavi Akım'dan gelen Rus gazı oluşturuyor. Türkiye'nin yılda yaklaşık 50 milyar metreküp doğalgaz tüketimi bulunuyor. Doğalgazın yarıya yakınını elektrik üretiminde, dörtte biri sanayide kullanılıyor. 2014'te toplam 48.7 milyar metreküp doğalgaz tükettik. Dünya Enerji Konseyi Üyesi Necdet Pamir, Türkiye'de üretilen elektriğin yarısının doğalgazdan karşılandığına dikkat çekerek doğalgaz sorununun sanayiyi ve elektrik sektörünü ciddi anlamda sıkıntı yaratabileceğini söyledi. Pamir, "Doğalgaz depolama tesisi ve LNG terminali kurmak ucuz değil. LNG, boru hattı gazına göre yüzde 30 daha pahalıdır" diye konuştu.