Betam / Suriyeli Gençlere Göre İş Hayatında Ayrımcılık Yapılıyor

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nden (Betam), araştırma notunda, araştırma kapsamında görüşülen Suriyeli gençlerin yüzde 92'sinin işgücü piyasasında farklı şekillerde ayrımcılığa maruz kaldıklarını söyledikleri duyuruldu.

Betam'dan, Doç. Dr. Gökçe Uysal, Bağımsız Araştırmacı Dr. Baran Alp Uncu ve Araştırma Görevlisi Merve Akgül Türkiye'de bulunan 18-29 yaş arasındaki Suriyeli gençlerin işgücü piyasasında karşılaştıkları ayrımcılık sorununu, Betam'ın Uluslararası Gençlik Vakfı (International Youth Foundation) ile işbirliği içerisinde gerçekleştirmiş olduğu "İstanbul'daki Suriyeli Gençlere Fırsatlar" raporu kapsamında, inceledikleri "Suriyeli Çalışanlar ve Işgücü Piyasasinda Ayrımcılık"

başlıklı araştırma notunda, görüşülen Suriyeli gençlerin yüzde 92'sinin, farklı şekillerde ayrımcılığa maruz kaldığını, İstanbul'da çalışan ya da iş arayan genç Suriyelilerin yüzde 80.3'ünün işgücü piyasasında ayrımcılığa uğradığını belirttikleri ifade edildi.

Araştırma kapsamında, İstanbul'da yaşayan Suriyeli gençlerin işgücü piyasası durumları incelenerek ve işgücü piyasası entegrasyonunun önündeki engeller belirlendi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Kalkınma Bakanlığı ile ulusal ve uluslararası paydaşlarla, firmalarla, belediyelerle ve genç Suriyeliler ile derinlemesine görüşmeler yapıldı, ayrıca İstanbul'daki 1000 genç Suriyeli ile yüz yüze anketler gerçekleştirildi.

Betam'ın "Suriyeli Çalışanlar ve Işgücü Piyasasinda Ayrımcılık" başlıklı araştırma notuna göre:

"Genç Suriyeliler, iş teklifi alma ihtimallerinin Türkiyeli gençlere göre daha düşük olduğunu, Türkiyeli gençlerden daha düşük ücretlere daha uzun süreler çalıştıklarını, fazla mesai ücreti alamadıklarını ve mola sürelerinin bile daha kısa olduğunu belirtiyorlar.

"Her dört Suriyeliden biri ayrımcılıktan dolayı işe alınmadığını düşünmekte. Suriyeli gençler ayrıca maruz kaldıkları kötü muameleden de sıkça bahsediyorlar.

"Patron ya da yöneticilerinden kötü muamele görenler olduğu gibi çalışma arkadaşlarından kötü muamele görenler de bulunuyor.

"Anket verilerine göre İstanbul işgücü piyasasındaki Suriyelilerin yarısı Türkiyeli çalışma arkadaşlarına kıyasla daha düşük ücretlere çalıştığını, yaklaşık dörtte biri Suriyeli olduğu için işe alınmadığını düşünüyor.

"Benzer şekilde genç Suriyelilerin yüzde 24'ü patronunun ya da yöneticisinin, yüzde 18'i çalışma arkadaşlarının kendisine kötü muamelede bulunduğunu belirtti.

"Görüşme yapılan çalışan ve işsiz olan bireyler kendilerine düşük ücretlerin ve kötü çalışma koşullarının teklif edildiğini ifade ederken, her dört Suriyeliden biri sadece Suriyeli oldukları için bazı işverenlerin onları geri çevirdiğini söyledi.

"Araştırma kapsamında firma ve işletmelerle yapılan görüşmeler, diğer çalışanlardan ve müdürlerden gelen kaygılardan dolayı Suriyelilerin işe alımı konusunda tereddüt edildiğini gösteriyor.

"Özellikle müşteri ile birebir iletişimi gerektiren işlerde, müşterilerde olumsuz bir algı oluşmasına dair endişe ve dolayısıyla müşteri kaybı korkusu da Suriyeli istihdamının önündeki engellerdendir. Türkiye Perakendeciler Federasyonu, firmaların Suriyelileri işe alabileceğini ancak doğrudan müşteri irtibatının gerekli olduğu pozisyonlarda dil konusundaki endişeler ya da önyargı sebebiyle Suriyelileri istihdam etmeyi tercih etmeyebileceklerini dile getirdi.

"" Anket verileri İstanbul'da istihdam edilen genç Suriyelilerin ortanca ücretlerinin Türkiyelilerin ortanca ücretlerinin altında olduğunu gösteriyor.

"Genç Suriyeli erkeklerin ortanca aylık ücreti 2017'de 1400 lira, kadınların ise 1300 liradır. Genç Suriyeli erkeklerin yarısı, kadınların ise dörtte üçü asgari ücretten az kazanmaktar. Buna karşın İstanbul'da aynı yaş grubunda ortanca aylık ücret 1660 liradır.

"Doğrudan ayrımcılığın bir ölçütü olmamakla birlikte ücretler arasındaki bu fark daha ayrıntılı araştırmayı gerektirmekte.

"Araştırmada İstanbul işgücü piyasasındaki genç Suriyelilerin maaş suistimaline karşı koruma mekanizmalarından yoksun oldukları görüldü.

"Katılımcıların çoğu, maaş ve ücret almada sorun yaşadıklarını, maaşlarının zamanında ya da önceden anlaşılan tutarda ödenmediğini[1], bir kısmı ise yaptıkları iş karşılığında hiçbir ödeme almadığını söylüyor.

"Suriyelilerin ücretlerinin bazen hiç ödenmediği ya da geç ödendiği söylendi (Suriye Dostluk Derneği).

"Çoğu kayıt dışı istihdam edilen Suriyeliler için bu gibi durumlarda herhangi bir koruma mekanizması işlememekte (İltica ve Göç Araştırmaları Merkezi, IGAM).

"IGAM temsilcisine göre bu sorunlar özellikle kadınlar ve çocuklar tarafından daha yaygın tecrübe ediliyor.

"Maaşlar hiç ödenmediğinde ya da geç ödendiğinde, katılımcıların çoğu durumu toplu olarak ya da bireysel olarak işverene bildirdiklerini ama hiçbir sonuca ulaşamadıklarını söylüyorlar.

"Bazı katılımcılar polis ve belediye yetkilileri gibi üçüncü kişilere şikayette bulunmalarına rağmen ne memurların ne de kuruluşların müdahil olduğunu, kimsenin onlara yardım etmediğini öne sürüyor.

"Suriyeli gençler çalışma saatlerinin Türkiyeli çalışanlardan daha uzun olduğunu, mola sürelerinin ise daha kısa  olduğunu belirtmektedirler. Bu durum derinlemesine görüşmelerde bir çok kez dile getirdi.

"Gençlerin işgücü piyasasında karşılaştıklarını belirttikleri ayrımcılık türlerinden biri de kötü muamele ve işyerinde gayrıresmi hiyerarşi. İşgücü piyasasındaki her dört genç Suriyeliden biri Suriyeli oldukları için patronlarından ve/veya yöneticilerinden kötü muamele gördüklerini dile getirirken, neredeyse her beş genç Suriyeliden biri iş arkadaşlarından kötü muamele gördüğünü beyan ediyor.

"Derinlemesine görüşme yapılan bazı Suriyeliler çalışma yerinde Suriyeliler ve Türkiyeliler arasında gayri resmi hiyerarşilerin olduğunu söylüyor.

"İşgücü ayrımcılığı bağlamında anket verisinin daha ileri bir analizi, erkeklerin ve daha az eğitimlilerin, ayrımcılığa maruz kaldıklarını bildirme olasılıklarının daha yüksek olduğunu ortaya çıkarıyor.

"Herhangi bir okulu bitirmeyenlerin yüzde 95.5'i ayrımcılığa maruz kaldığını belirtirken bu oran lise mezunları arasında yüzde 74.1'e geriliyor.

"Bununla birlikte, oranın üniversite mezunları arasında yüzde 80 civarında olduğu belirtildi."

Betam, araştırma notunda genç Suriyelilerin işgücü piyasasında ayrımcılıkla mücadele ettikleri belirtildi ve şu değerlendirmeler yapıldı:

"İşgücü piyasasında ayrımcılık hem kanıtlaması hem de mücadelesi oldukça zor bir sorundur. Çoğu genç Suriyelinin kayıt dışı çalıştığı düşünüldüğünde işyerindeki ayrımcılıkla mücadelenin daha da zor olacağı sonucuna varılabilir. Diğer taraftan işgücü piyasasında ayrımcılık işyeri barışına zarar vermekte, bireylerin işgücü bağlılığını zayıflatmaktadır. Bu bağlamda genel olarak toplumdaki ayrımcılıkla mücadele edilirken işgücü piyasasında ayrımcılığa da özel dikkat gösterilmesi elzemdir." (Grafik) - İstanbul