Bangladeş, Ekonomisinin Belkemiğini Oluşturan Tekstilde Sorunlar Yaşıyor

BELGİN YAKIŞAN - Bangladeş, ekonomisinin belkemiğini oluşturan tekstilde sorunlar yaşıyor. Son günlerde ülkede yaşanan siyasi gerilim ve protestolarla gündeme gelen Bangladeş'te, yaşam şartları ve imkansızlıklar nedeniyle özellikle çocuklar zor bir hayat geçiriyor.

Bangladeş, verimli topraklarına ve doğal zenginliklerine rağmen, siyasi istikrarsızlık ile katı iklim şartlarıyla baş etmek zorunda olan bir ülke... Tarıma dayalı Bangladeş ekonomisinde, son yıllarda tarımdan sanayiye doğru bir geçiş yaşanırken, konfeksiyon sektörü de ülkenin baskın endüstrisi haline geldi.

Ülke ekonomisinin belkemiğini oluşturan konfeksiyon sektöründe çalışanların yaklaşık yüzde 85'ini kadınlar oluştururken, işçilerin deneyim ve becerileri doğrultusunda ayda 30 ile 70 dolar arasında kazandığı ifade ediliyor.

Çalışanların az ücretle ağır koşullar altında çalışmaya zorlandığı bu sektörde son iki yılda meydana gelen büyük kazalarla uluslararası baskı altında bulunan Bangladeş'te, 24 Nisan'da konfeksiyon atölyelerinin bulunduğu 8 katlı binanın çökmesi sonucu 1.127 kişi yaşamını yitirmiş ve bu olay, tüm dünyada sektöründeki en ölümlü kaza olarak anılmıştı.

Uluslararası Çalışma Örgütü'nün (ILO) Bangladeş'te daha iyi istihdam koşulları oluşturulması konusunda hazırladığı rapora göre, ülkede son 20 yılda elde edilen ekonomik büyüme, hazır giyim sektörü sayesinde gerçekleşti.

Ülke 1990 yılında küresel konfeksiyon ihracatının yüzde 0,6'sını yaparken, bu oran 2011'de yüzde 4,8'e çıktı. Son 10 yılda işgücündeki artışın ortalama yıllık iki milyon kişi olduğu belirtilen raporda, ancak bunların yıllık ortalama 200 bininin iş bulabildiği kaydedildi. Raporda ayrıca ülkede 2000 yılında yüzde 75 düzeyindeki kayıt dışı istihdamın, 2010'da yüzde 87'ye yükseldiği göze çarpan noktalar arasında bulunuyor.

Bu konuya yönelik AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan, Bangladeş'te yaklaşık 10 yıldır tekstil sektörü içinde faaliyet gösteren Jack Fruit Tekstil Genel Müdürü Mehmet Tanrıverdi, ülkede tekstil sektörünün yükünü kadınların çektiğini belirterek, çalışanların yüzde 85-90'ının bayanlardan oluştuğunu kaydetti.

Tekstil sektöründe çalışan kadınların baraka ve tenekeden yapılarda yaşadığını anlatan Tanrıverdi, Bangladeş'i tercih etme sebeplerini şartların uygun olması, daha önce bu ülkede ek vergilerin bulunmaması ve ucuz işçilik olarak açıkladı.

Tanrıverdi, işçilerin zam istemesinden dolayı Bangladeş'in hiçbir cazibesinin kalmadığını vurgulayarak, işçilerin daha yüksek ücretler istediğini ve yaptıkları gösterilerde fabrikalara fiziki zarar verdiklerini ifade etti.

İşçilerin aylık 60 ile 100 dolar arasında çalıştıkları bilgisini veren Tanrıverdi, doların 2 liranın üzerine çıkması, Bangladeş'in ek vergi çıkarması ve işçilerin zam istemesi gibi gerekçelerden dolayı artık Türkiye'de imalat yapmayı düşündüğünü dile getirdi.

Tanrıverdi, atölye ve fabrika gibi işletmelerde ortalama binin üzerinde çalışan olduğunu ve bunun yaklaşık yüzde 50-60'ının çocuklardan oluştuğunu belirterek, işçi güvenliğinin ise "sıfır" olduğunu sözlerine ekledi.

-  Çocuk işçiliği, çocuk evliliği ve çocuk ticareti...

Nüfus kayıt oranları açısından, dünya ülkeleri arasında en düşük oranlardan birine sahip olan Bangladeş'te, çocuk işçiliği, çocuk evliliği ve çocuk ticareti oldukça yaygın.

AA muhabirinin UNICEF'ten derlediği bilgilere göre Bangladeş, dünyada çocuk evlilik oranının en yüksek olduğu ülkelerden biri ve 20-24 yaş arasındaki kadınların yüzde 66'sı 18 yaşından önce evleniyor.

Nüfusun yüzde 40'ına yakını çocuklardan oluşan ülkede, bunların yüzde 13'lük bir kısmı çocuk işçi konumunda. Eğitim alanında hala yetersiz hizmet verilen Bangladeş'te, çocuklara iyi bir gelecek sağlanamamasının yanında, çocuklar ucuz işçi olarak çalıştırılıyor. Çocuk işçilerin eğitimi sık sık engellenirken, bu çocuklar şiddet ve istismara da açık durumda. Okullarda yüksek terk oranları, kalitesiz eğitim ve öğrenim gibi ciddi sorunlar mevcut olmasının yanında, kız çocukların sadece yüzde 53'ü, erkeklerin ise yüzde 46'sı ortaokula geçebiliyor.

Bangladeş nüfusunun yaklaşık dörtte üçü kırsal kesimlerde çalışırken, bu ailelerin yarısından çoğu yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

Bangladeş ekonomisi

Uluslararası Para Fonu (IMF) verilerine göre; Bangladeş'in geçen yılki nüfusu 154,3 milyon. Ayrıca, ülke nüfusunun bu yıl sonu itibariyle 155,9 milyon, gelecek yıl ise 157,5 milyon olacağı tahmin ediliyor.

Geçen yıl yüzde 6,1 oranında büyüyen Bangladeş ekonomisinin bu yıl yüzde 5,8 oranında büyümesi bekleniyor. Kişi başına düşen milli gelirin ise bu yıl 899,2 dolardan gelecek yıl 1.006 dolara ve 2015 yılında ise 1092 dolara yükselmesi öngörülüyor.

Bu yıla ilişkin enflasyon oranının yüzde 7,6 olması beklenen Bangladeş'te, bu oranın gelecek iki yılda kademeli bir şekilde azalacağı tahmin ediliyor.

Bangladeş'te bu yıl yüzde 7,9 artması beklenen ithalat hacminin gelecek yıl neredeyse iki kat artışla yüzde 14,5 oranında yükselmesi öngörülüyor. İhracat hacminin ise bu yıl yüzde 10,2 oranında gelecek yıl yüzde 11,1 oranında ve 2015 yılında yüzde 11,3 oranında artması bekleniyor.

IMF projeksiyonlarına göre Bangladeş ekonomisine ait bazı veriler şöyle;

BANGLADEŞ VERİLER 2012 2013 2014 2015 Sabit Fiyatlarla GSYH (%) 6,129 5,757 6,013 6,5 Kişi Başı GSYH (Dolar) 797,159 899,298 1,006.005 1,092.647 Enflasyon (%) 8,741 7,629 6,549 6,033 İthalat hacmi (%) 6,537 7,915 14,456 13,184 İhracat Hacmi (%) 9,94 10,291 11,128 11,396 Nüfus (Milyon) 154,273 155,872 157,487 159,119 - İstanbul