Avrupa'nın Enerji Haritası Yeniden Çiziliyor

ZİYA ALTUNBAŞ - Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) Türkiye Temsilcisi Cenk Pala, Şahdeniz Konsorsiyumu tarafından alınan nihai yatırım kararının hemen ardından kendilerinin de TAP olarak nihai yatırım kararını alacaklarını belirterek, "Dün atılan imzalar TAP ve TANAP'ın önünü nihai olarak açmış oluyor. Bundan sonra herkes sırayla kendi nihai yatırım kararını alacak. Dün Bakü'de atılan imza ile bugüne kadar imzalanan tüm anlaşmalar bir anlamda artık aktif hale geliyor ve projenin gerçekleşmesi yolunda son dönemeçte böylece dönülmüş olacak" dedi.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Şah Deniz Konsorsiyumu'nun 2'nci faz için nihai yatırım kararını vermesinin ardından Bakü'de dün imzalar atıldı. Nihai yatırım kararı, Şahdeniz gazını Türkiye üzerinden Avrupa'ya taşıyacak olan Trans-Anadolu Boru Hattı (TANAP), Yunanistan'dan başlayarak Arnavutluk ve İtalya üzerinden geçecek Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) ve Azerbaycan ile Gürcistan'dan geçen Güney Kafkas Boru Hattı'nın (SCP) genişletilmesi çalışmalarının başlaması anlamına geliyor.

İlave olarak Bulgaristan'a Türkiye veya Yunanistan üzerinden doğal gaz taşıyacak olan boru hatlarının da tamamlanmasıyla bölge enerji haritasını büyük oranda değiştirecek, Avrupa ve Türkiye için enerji güvenliği ve çeşitlendirmesini tesis edecek. Güney Gaz Koridoru tamamlanmış olacak.

Şahdeniz Konsorsiyumu'ndan yapılan açıklamaya göre, 2'nci fazın hayata geçmesi ve Güney Kafkas Boru Hattı'nın genişletilme çalışmalarının yaklaşık maliyeti 28 milyar ABD dolarını bulacak. Proje kapsamında Hazar Denizi'nde iki platform ve bunları birbirine bağlayan bir köprü inşası, deniz altında 26 kuyu açılması ve Sangaçal terminalinde yeni üretim ve kompresör tesislerinin inşa edilmesi gibi ana unsurlar bulunuyor.

Şah Deniz sahasında ilk etapta yıllık 16 milyar metreküp üretim gerçekleşecek. Toplamda 3 bin 500 kilometre yol kat edecek projede ilk gaz akışı Türkiye ve Gürcistan'a 2018 yılında gerçekleşecek. Şah Deniz Gazı bu tarihten bir yıl sonra ise Avrupa pazarına ulaşacak.

Konsorsiyum ayrıca Şah Deniz ortaklarının kısa vadeli dönemde, mevcut tesislerdeki Şah Deniz 1'inci faz üretiminin yıllık 1,4 milyar metreküp kadar artırılması konusunda SOCAR ile anlaşmaya varıldığını açıkladı. Çalışmaları devam eden artışın, 2014 yılı sonuna kadar tamamlanması bekleniyor. SOCAR ve Şah Deniz ortakları, Şah Deniz Üretim Paylaşım Anlaşması'nın 2048 yılına kadar uzatılması konusunda da anlaşma sağladı. Ortaklar, anlaşmanın kapsadığı sahalarda keşif ve değerlendirme çalışmaları yapacaklar.

-Nihai yatırım kararları sırada

Şah Deniz 2 gazını Türkiye sınırında Avrupa'ya taşıyacak  TAP Boru Hattı Şirketi Türkiye Temsilcisi Dr. Cenk Pala ise AA muhabirine yaptığı değerlendirmede imzaların ardından son dönemecin geçildiğini belirtti.  Pala, " Dün toplamda 39 anlaşma imzalandı. Azerbaycan tarihinin en büyük anlaşması ve dünya üzerinde yapılan enerji anlaşmalarının da en büyüklerinden birisi olacak. Gazın Hazar'dan çıkarılıp Türkiye ve Avrupa'ya kadar ulaştırılması dahil tüm yönleri kapsayan yaklaşık 50 milyar dolarlık bir anlaşma paketinden söz ediyoruz" dedi.

Azerbaycan gazı birbirine bağlanacak üç boru hattı aracılığıyla Avrupa'ya ulaşacağını dile getiren Pala, şunları kaydetti:

"Dün Şah Deniz Konsorsiyumu tarafından alınan nihai yatırım kararının ardından biz de TAP olarak nihai yatırım kararı alacağız. Dün atılan imzalar TAP ve TANAP'ın da önünü nihai olarak açmış oluyor. Bundan sonra herkes sırasıyla kendi nihai yatırım kararını alacak. Bugün Bakü'de atılan imzayla bugüne kadar imzalanan tüm anlaşmalar artık aktif hale geliyor ve projenin gerçekleşmesi yolunda son dönemeçte böylece dönülmüş olacak.

TAP ve TANAP arasındaki işbirliğinin de artarak devam edecek. Azerbaycan'dan bir metreküp gazın bile Avrupa'ya iletilmesi Balkanlar ve Güney Avrupa için çok önemli. Şah Deniz gazının Avrupa'ya iletilmesi Güney Doğu Avrupa, Balkanlar ve hatta ileride AB ülkeleri açısından gerçek anlamda bir "Oyun Değiştirici" olacaktır. Bu imzalarla açılan Güney Gaz Koridoru, gerek Azerbaycan gerek transit ülkeler gerekse gazı alacak tüketici ülkeler için tarihi bir dönüm noktasıdır. Azerbaycan gazının Güney Doğu Avrupa ve Balkanlara da ulaşacak olması gaz fiyatlarında rekabet yaratacak ve gaz ile ilgili çok eksiği bulunan alt yapı yatırımları da hızla tamamlanacak. Balkan ülkelerinin gerek altyapı gerek ekonomik anlamda gelişimine sağlanacak bu katkı ile Güney Doğu Avrupa ve Balkan ülkelerinin Avrupa Birliği'ne giriş sürecinde hem hızlandırıcı hem kolaylaştırıcı bir rol oynayacak"

-Türkiye tedarikçi ülke oluyor

Atılan imzaları değerlendiren Hazar Strateji Enstitüsü Genel Sekreteri Haldun Yavaş,  Türkiye ve Azerbaycan'ın liderliğiyle başlatılan, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in cesur adımlarla arkasında durduğu projenin artık gerçekleştiğini belirterek, "Şahdeniz 2 yatırım kararı alındı ve imzalar atıldı. Azerbaycan gazı ile başlayan bu projeyle Hazar enerji kaynakları dünya pazarına açılıyor. Barış ve bölgesel istikrara katkı sağlayan enerji projesine tam destek veren Türkiye, şimdi gerçek anlamda enerji, barış ve istikrar koridoru oluyor" dedi.

Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) Strateji ve Politika Koordinatörü Efgan Niftiyev da yaptığı değerlendirmede Güney Gaz Koridoru'nun hayata geçmesiyle birlikte Türkiye'nin tedarikçi ülke konumuna geldiğini ifade etti. Niftiyev, "1,2 trilyon metreküplük doğalgaz rezervine sahip Azerbaycan'ın Şahdeniz sahasının 2048 yılına kadar işlenmesi için yatırım kararının alınması SOCAR ve ortaklarının Avrupa ve Türkiye'ye yeni, güvenli enerji kaynağının ulaştırılmasında stratejik bir adım. 20 sene önce imzalanan petrol alanında  Azeri-Çırak-Güneşli  (ACG) anlaşmasından sonra Azerbaycan'da bu sefer doğalgazda asrın anlaşmasına imza atıldı. Bu anlaşmada yer almakla Türkiye artık sadece tüketici ülke değil, aynı zamanda anlaşmayla tedarikçi ülke konumuna yükselerek Avrasya enerji denkleminde önemli bir rol üstlenecek" diye konuştu.

Hazar Strateji Enstitüsü Uzmanı Doç. Dr. Fatih Macit ise imzalarla hayata geçirilecek projelerin Balkanlar, Hazar ve Türkiye ekonomisi açısından büyük önem taşıdığına dikkati çekti. Macit, şunları kaydetti:

"Hazar Bölgesi ve Orta Doğu'daki doğalgaz kaynaklarının Avrupa pazarlarına ulaştırılması ve böylece artan talebe karşılık Avrupa'nın tedarik çeşitliliği sağlaması Güney Gaz Koridoru'nun ana amacı durumundaydı. TAP'ın kapasitesinin rahatlıkla 20 milyar metreküpe kadar çıkabilecek olması ve ileride TANAP'ın Azeri gazı haricinde Kuzey Irak ve Doğu Akdeniz gaz kaynakları ile desteklenebilecek olması bu hattı Avrupa için önemli bir tedarik noktası haline getirmesi düşünülmektedir. TANAP ile Türkiye "eneji hub"ı olma noktasında büyük yol kat ederken, TAP projesi Balkan ülkeleri açısından büyük önem taşımaktadır. TAP'ın geçtiği bazı ülkelerde gaz tedariki anlamında tek bir kaynağa bağımlılık olması bu ülkelerin enerji güvenlikleri açısından risk teşkil etmektedir. TAP ile birlikte bu ülkeler önemli bir alternatif kaynağa da kavuşmuş olacaklardır. Bunun yanında henüz doğalgazla tanışmamış Arnavutluk ve Kosova gibi hattın geçtiği bazı ülkelerin bu proje yoluyla doğalgaz alt yapılarının oluşması hızlanacaktır." - İstanbul