Alaska'daki görüşme öncesi Trump'tan Putin'e gözdağı

ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 2022'den bu yana devam eden Rusya-Ukrayna Savaşı'nın sona erdirilmesi ve iki ülke arasındaki ilişkilerin ele alınması amacıyla bugün Alaska'da bir araya geliyor.

Görüşme, Alaska'nın Anchorage kentindeki Elmendorf-Richardson Üssü'nde gerçekleşecek. Masadaki ana gündem maddesi Ukrayna krizinin çözümü olacak. İki liderin ayrıca bölgesel gelişmeleri de istişare etmesi bekleniyor.

GÖRÜŞME ÖNCESİ DİKKAT ÇEKEN SÖZLER

Görüşme öncesi uçağa binerken açıklamalarda bulunan Trump, "Ülkemize odaklanmak isterdim ama bunu birçok hayatı kurtarmak için yapıyorum" dedi. Trump, ayrıca "Ukrayna adına müzakere yapmak üzere burada değilim" ifadelerini kullandı.

"ANLAŞMA OLMAZSA SONUÇLARI AĞIR OLACAK"

Trump, Putin savaşın bitirilmesine razı olmazsa Rusya'nın karşılaşacağı sonuçların caydırıcı olacağını belirtti ve olası ekonomik yaptırımlarla ilgili "Evet, çok ciddi olacak" dedi. Trump, gazetecilerin zirve öncesi Rusya'nın saldırılarını artırdığı yönündeki sorusu üzerine Putin'in öldürerek müzakere ettiğini savundu.

ZELENSKİY: ABD'YE GÜVENİYORUZ

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve ABD Başkanı Donald Trump'ın Alaska'da gerçekleştireceği zirve öncesi Ukraynalı yetkililerle bir araya geldi. Görüşmenin ardından sosyal medya hesabından açıklama yapan Zelenskiy, Pokrovsk bölgesinde çatışmaların yaşandığını kaydederek "Zaporijya bölgesindeki mevzilere özel bir önem verildi. Tüm askerlerimize teşekkür ediyorum. Rus ordusu, Alaska'daki zirvede daha elverişli siyasi konumlar elde etmeye çalışırken önemli kayıplar vermeye devam ediyor" dedi.

Ukraynalı yetkililerle finansman konusunu da ele aldıklarını belirterek, "Ordumuz, her şartta Ukrayna'ya yönelik tehditlere etkili ve hızlı bir şekilde yanıt vermeye hazır" ifadesini kullandı.

Rus tarafının Alaska'da zirveye yönelik niyetlerine dair istihbarat biriminde rapor beklediğini sözlerine ekleyen Zelenskiy, "Gerçekten de riskler yüksek. Önemli olan, bu toplantının Ukrayna, ABD ve Rus tarafı olmak üzere üçlü bir formatta liderler arasında adil bir barışa ve esaslı bir tartışmaya giden gerçek bir yolu açmasıdır. Savaşı sona erdirme zamanı geldi ve Rusya gerekli adımları atmalı. ABD'ye güveniyoruz. Her zaman olduğu gibi, olabildiğince üretken bir şekilde çalışmaya hazırız" dedi.

SOVYETLER BİRLİĞİ YAZILI SWEATSHIRT

Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, zirve için Alaska'ya üzerinde 'CCCP' (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, SSCB) yazılı bir sweatshirt ile geldi. Lavron'un zirve başlamadan önce giydiği sivil kombin ABD'ye bir mesaj olarak yorumlandı.

CCCP yazısı, 1922-1991 yılları arasında var olan Sovyetler Birliği'ni temsil ediyor. Bu dönem, Soğuk Savaş'ın ve ABD ile SSCB arasındaki ideolojik rekabetin zirve yaptığı dönem olarak tarihe geçti. Lavrov'un bu sweatshirt'ü seçmesi, Rusya'nın Soğuk Savaş dönemindeki küresel etkisine bir gönderme olarak da değerlendiriliyor.

ALASKA'NIN İKİ ÜLKE ARASINDAKİ SEMBOLİK ÖNEMİ

İki liderin bir araya geleceği yer ile ilgili birçok iddia ortaya atılsa da taraflar, 19. yüzyılda Rus Çarlığı tarafından ABD'ye satılan Alaska'da buluşacak. Toplantı için ismi geçen Arap ülkeleri yerine Alaska'nın seçilmesi birçok sembolik anlam da taşıyor.

RUSYA 1867'DE ALASKA'YI ABD'YE SATTI

Mihail Gvozdev ve İvan Fedorov adlı iki kaşif tarafından 1732'de keşfedilen Alaska, sonraki yıllarda tüccarlar tarafından değerlendirilmeye başlandı ve Ruslara kürk ticareti üzerinden gelir sağlıyordu. Bölgede 1799'da Rus-Amerikan Şirketi kuruldu. 19. yüzyılın ikinci yarısında Kırım Savaşı'nın ekonomiye getirdiği yük, Ruslar için zor finansal koşullar yarattı. Bunun üzere Alaska'daki toprakların ABD'ye satılması teklif edildi. Fikir ilk kez 1857'de dönemin Rus Çarı 2. Aleksandr'ın kardeşi Knez Konstantin Nikolayeviç tarafından ortaya atılsa da Alaska, 30 Mart 1867'de Çar'ın onayı ile ABD'ye satıldı.

GÜNÜMÜZÜN ENFLASONU İLE 153 MİLYON DOLAR ÖDENDİ

Alaska için Ruslara ödenen miktar da 1867-2024 döneminde ortalama dolar enflasyonu yüzde 1,97 olarak alındığında, bugün yaklaşık 153 milyon dolara karşılık geliyor. Bu alışverişte, dönemin ABD Dışişleri Bakanı William Seward önemli rol oynadı. Ancak Seward, o dönem birçok kesimin ağır eleştirisine maruz kaldı. ABD medyası, Alaska'nın satın alınmasını "Seward'ın aptallığı" olarak nitelendirdi.

ALASKA'NIN STRATEJİK ÖNEMİ

Yıllar geçtikten sonra Alaska'nın değeri ve Seward'ın haklılığı anlaşıldı. Yeraltı zenginliklerinin keşfiyle jeopolitik önemi artan ve bölge turizmi açısından gelişmiş bir konuma sahip Alaska, güncel ABD topraklarının yaklaşık yüzde 17'si gibi büyük bir kısmını kapsıyor. ABD Enerji Enformasyon İdaresine (EIA) göre, 1959'da ABD'nin 49. eyaleti olarak kabul edilen Alaska'da, dünyadaki keşfedilmemiş petrol rezervlerinin yüzde 13'ünün ve doğal gaz rezervlerinin yaklaşık yüzde 30'unun bulunduğu tahmin ediliyor.

Alaska, ABD'nin stratejik operasyonları açısından kilit önem taşıyor. ABD Hava Kuvvetleri'nin babası olarak kabul edilen General Billy Mitchell, 1935'te Alaska'nın "dünyanın en stratejik yeri" olduğunu öne sürdü. Dünyanın en önemli kentlerinin de ortasında bulunan Alaska, Pekin'e yaklaşık 6 bin kilometre, Moskova'ya 6 bin 700 kilometre, Tokyo'ya 5 bin 300 kilometre ve Varşova'ya 7 bin 150 kilometre uzaklıkta yer alıyor.

ABD açısından askeri öneme de sahip Alaska'da, yaklaşık 22 bin ABD hava, kara ve deniz kuvvetleri mensubu ile 4 bin 700 muhafız ve yedek asker bulunuyor. Bölgedeki askeri personelin yüzde 38'ini hava kuvvetleri mensupları oluşturuyor. ABD için Rusya'ya karşı bir "ileri karakol" avantajı sunan Alaska ayrıca, ABD'nin Kuzey Kutbu'ndaki askeri varlığı ve savunması açısından da oldukça önem taşıyor. Alaska'nın en batı noktası ile Rusya'nın en doğu noktası olan Dezhnev Burnu arasındaki mesafe ise yaklaşık 80 kilometre.

Rusya Parlamentosunun alt kanadı Devlet Duması'nın Başkanı Vyaçeslav Volodin, Temmuz 2022'de "ABD, topraklarının bir parçası olan Alaska'yı asla unutmamalı. Yurt dışındaki kaynaklarımızı yönetmeye çalıştıklarında, öncelikle bizim de onlardan alabileceğimiz bir şey olduğunu unutmasınlar." ifadelerini kullanmıştı.

PUTİN, ALASKA'YI ZİYARET EDEN İLK RUS LİDER OLACAK

Geçmişte ABD'yi SSCB liderlerinden Nikita Kruşçev, Leonid Brejnev, Mihail Gorbaçov'un yanı sıra Rusya'dan Boris Yeltsin ve Dmitriy Medvedev ziyaret etse de Putin, Alaska'ya giden ilk Rus lider olarak tarihe geçecek. 2015 yılında Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kuruluna katılmak üzere New York'a giden Putin'in bu ziyareti, Rus liderin son ABD ziyareti olarak kabul ediliyor.

ZAMANIN DÖNÜM NOKTASI

ABD'ye ait Alaska'dan Bering Boğazı'nı geçerek Rusya'nın Çukotka bölgesine kadar olan mesafe 86 kilometre. Burada Rusya'ya ait Büyük Diomede Adası (Ratmanov) ile ABD'ye ait Küçük Diomede Adası arasında 3,8 kilometrelik mesafenin ortasından iki ülke arasındaki sınır geçiyor. Rusya ile ABD sınırını oluşturan bu bölge, saat diliminin değiştiği önemli bir nokta ve "Uluslararası Tarih Değiştirme Çizgisi" buradan geçiyor. ABD sınırları içinde 15 Ağustos 2025'te gerçekleşecek Putin-Trump zirvesi sırasında sınırın hemen yanındaki Rusya'da takvimler, 16 Ağustos 2025'i gösterecek. İki ülke arasındaki bu kısa mesafeye rağmen zaman farkı 21 saat.

Abdullah Karlıdağ

Haberler.com - Ekonomi